Inside OKCupid: The math of online dating - Christian Rudder

Thuật toán đằng sau trang web hẹn hò trên mạng OKCupid - Christian Rudder

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Bedirhan Cinar

Translator: Giang Phunghuong Reviewer: Nhu PHAM

Hello, my name is Christian Rudder,

Xin chào các bạn, tên tôi là Christian Rudder,

and I was one of the founders of OkCupid.

tôi là một trong những người sáng lập trang web OK Cupid.

It's now one of the biggest dating sites in the United States.

Hiện tại, nó đang là một trong những trang web lớn nhất về hẹn hò online ở Mỹ.

Like most everyone at the site, I was a math major,

Cũng giống như các thành viên sáng lập khác

tôi đã từng học chuyên về toán, và, cũng như dự đoán của bạn

As you may expect, we're known for the analytic approach we take to love.

chúng tôi được biết đến với cách tiếp cận theo hướng phân tích

mà chúng tôi áp dụng vào tình yêu.

Chúng tôi gọi đó là thuật toán mai mối

We call it our matching algorithm.

Về cơ bản thì OK Cupid sử dụng thuật toán mai mốt

Basically, OkCupid's matching algorithm helps us decide

để giúp chúng tôi ra kết luận liệu một cặp nam nữ nhất định có thích hợp để hẹn hò với nhau hay không.

whether two people should go on a date.

We built our entire business around it.

Chúng tôi xây dựng công việc kinh doanh của mình xung quanh thuật toán này.

Now, algorithm is a fancy word,

"Thuật toán" nghe như một từ mang tính chuyên môn cao

and people like to drop it like it's this big thing.

và khiến chúng ta nghĩ đó là một cái gì đó rất phức tạp

But really, an algorithm is just a systematic,

nhưng thực ra, nó chỉ là một cách giải quyết vấn đề

step-by-step way to solve a problem.

mang tính hệ thống theo kiểu từng bước từng bước một.

It doesn't have to be fancy at all.

Và thực sự nó khá đơn giản.

Trong bài học này, tôi sẽ giải thích cho các bạn

Here in this lesson,

I'm going to explain how we arrived at our particular algorithm,

điều gì đã dẫn chúng tôi đến với thuật toán này

và nó hoạt động như thế nào.

so you can see how it's done.

Now, why are algorithms even important?

Đầu tiên, hãy nghĩ xem tại sao các thuật toán lại được coi là quan trọng ?

Why does this lesson even exist?

và tại sao chúng tôi lại tạo ra bài học này?

Well, notice one very significant phrase I used above:

Đầu tiên, bạn có thể nhận ra một cụm từ rất quan trọng mà tôi sử dụng ở phía trên:

they are a step-by-step way to solve a problem,

"một cách giải quyết vấn đề theo kiểu từng bước từng bước một",

and as you probably know, computers excel at step-by-step processes.

và có thể bạn cũng đã biết rằng

máy tính là chuyên gia trong việc giải quyết vấn đề theo từng bước.

A computer without an algorithm

Một máy tính mà không có các thuật toán

thì về cơ bản cũng chỉ như một cái chặn giấy đắt tiền mà thôi.

is basically an expensive paperweight.

And since computers are such a pervasive part of everyday life,

Và cũng bởi vì máy tính là một phần vô cùng phổ biến trong cuộc sống hàng ngày,

algorithms are everywhere.

nên những thuật toán có thể được tìm thấy ở khắp mọi nơi.

The math behind OkCupid's matching algorithm is surprisingly simple.

Phép toán đằng sau thuật toán của OK Cupid

đáng ngạc nhiên là lại vô cùng đơn giản.

It's just some addition, multiplication, a little bit of square roots.

Đó chỉ là một vài phép cộng,

phép nhân,

và một chút khai căn.

The tricky part in designing it

Tuy nhiên, phần khó nhất trong việc tạo ra thuật toán này

was figuring out how to take something mysterious,

lại là ở việc làm thế nào để có thể phân tích một yếu tố khó đo lường.

human attraction,

như sự hấp dẫn của con người,

and break it into components that a computer can work with.

thành những phần nhỏ mà máy tính có thể tính toán được.

Nói về việc này, điều đầu tiên chúng tôi cần để tìm ra những cặp đôi phù hợp là những số liệu.

The first thing we needed to match people up was data,

something for the algorithm to work with.

để có thể áp dụng vào thuật toán.

The best way to get data quickly from people is to just ask for it.

Và cách tốt nhất để có được chúng

là thu thập từ mọi người.

So we decided that OkCupid should ask users questions,

Vì thế, chúng tôi quyết định đưa ra các câu hỏi cho các thành viên,

stuff like, "Do you want to have kids one day?"

kiểu như "Trong tương lai bạn có muốn có con không?";

"Bạn có thường xuyên đánh răng không?";

"How often do you brush your teeth?"

"Do you like scary movies?"

"Bạn có thích xem phim kinh dị không?"

And big stuff like, "Do you believe in God?"

hay những điều vĩ mô hơn như "Bạn có tin vào Chúa không?"

Now, a lot of the questions are good for matching like with like,

Có thể thấy rằng nhiều câu hỏi thì rất tốt

nếu chúng ta nhận được

that is, when both people answer the same way.

câu trả lời giống nhau từ cả hai phía.

For example, two people who are both into scary movies

Ví dụ như hai người cùng thích xem phim kinh dị

are probably a better match than one person who is and one who isn't.

thì có thể sẽ phù hợp với nhau hơn

là nếu một người thích

và người còn lại thì không thích.

But what about a question like,

Nhưng đối với những câu hỏi kiểu như

"Do you like to be the center of attention?"

"Bạn có muốn làm trung tâm của sự chú ý?"

If both people in a relationship are saying yes to this,

Nếu cả hai người đều trả lời là có,

thì mối quan hệ của họ sẽ gặp phải một vấn đề lớn.

they're going to have massive problems.

We realized this early on,

Chúng tôi nhận ra điều này từ đầu

and so we decided we needed a bit more data from each question.

và vì thế quyết định là chúng tôi cần

thêm một số dữ liệu từ các câu hỏi.

We had to ask people to specify not only their own answer,

Chúng tôi yêu cầu mọi người không những trả lời câu hỏi của mình,

but the answer they wanted from someone else.

mà còn cả những câu trả lời mà họ mong muốn nhận được từ người khác.

That worked really well.

Cách này khá hiệu quả,

But we needed one more dimension.

tuy nhiên chúng tôi còn cần nhìn vào một khía cạnh khác.

Some questions tell you more about a person than others.

Đó là một số câu hỏi thì nói cho bạn biết về một người nhiều hơn là những câu khác.

For example, a question about politics, something like,

Lấy ví dụ như một câu hỏi về chính trị

" Đốt sách và đốt cờ quốc gia - việc nào tồi tệ hơn?"

"Which is worse: book burning or flag burning?"

might reveal more about someone than their taste in movies.

câu hỏi kiểu này sẽ bộc lộ nhiều thông tin hơn là câu hỏi về sở thích phim ảnh của bạn.

And it doesn't make sense to weigh all things equally,

Và vì không thể coi các câu hỏi có trọng lượng như nhau

chúng tôi đã thêm một điểm sau vào thuật toán:

so we added one final data point.

For everything that OkCupid asks you,

Đối với tất cả mọi câu hỏi bạn trả lời trên OK Cupid,

you have a chance to tell us the role it plays in your life.

bạn có cơ hội để cho chúng tôi biết

tầm quan trọng của câu hỏi đó đối với bạn,

And this ranges from irrelevant to mandatory.

từ không quan trọng một chút nào cho đến vô cùng quan trọng.

So now, for every question, we have three things for our algorithm:

Vậy là đối với bất kì câu hỏi nào

chúng tôi cũng có ba dữ liệu cho thuật toán của mình:

first, your answer;

Thứ nhất là câu trả lời của bạn;

second, how you want someone else -- your potential match -- to answer;

Thứ hai là câu trả lời mà bạn mong muốn có được từ một người khác;

có thể là nửa kia của bạn

trong tương lai

and third, how important the question is to you at all.

và thứ ba là tầm quan trọng của câu hỏi đối với bạn.

With all this information,

Với tất cả những thông tin đó,

OkCupid can figure out how well two people will get along.

OK Cupid có thể tính ra được liệu hai người có phù hợp với nhau không.

The algorithm crunches the numbers and gives us a result.

Thuật toán sẽ bắt đầu xử lý những con số và cuối cùng đưa ra một kết quả.

Lấy một ví dụ cụ thể như sau,

As a practical example,

let's look at how we'd match you with another person.

chúng tôi đang xem xét sự phù hợp của bạn với một người người con trai

Let's call him "B."

giả sử tên anh ta là B

Phần trăm phù hợp giữa bạn và B sẽ được dựa trên

Your match percentage with B is based on questions you've both answered.

những câu hỏi mà cả hai người cùng trả lời.

Let's call that set of common questions "s."

Gọi tập hợp những câu hỏi đó là "s"

và để làm cho ví dụ này đơn giản hơn

As a very simple example, we use a small set "s"

with just two questions in common,

thì "s" chỉ bao gồm hai câu hỏi chung

and compute a match from that.

rồi chúng ta sẽ tính toán từ đó.

Here are our two example questions.

Lấy ví dụ,

The first one, let's say, is, "How messy are you?"

câu hỏi đầu tiên là "Bạn luộm thuộm đến mức nào?"

And the answer possibilities are:

câu trả lời có thể là

very messy, average and very organized.

rất luộm thuộm,

khá luộm thuộm,

hoặc rất gọn gàng.

And let's say you answered "very organized,"

Giả sử câu trả lời của bạn là "rất gọn gàng"

bạn cũng muốn người kia trả lời như vậy,

and you'd like someone else to answer "very organized,"

and the question is very important to you.

và câu hỏi này rất quan trọng đối với bạn.

Basically, you're a neat freak.

Có thể nói về cơ bản bạn là một người gọn gàng thái quá.

You're neat, you want someone else to be neat, and that's it.

Bạn rất thích gọn gàng,

và cũng muốn người yêu của mình

giống như vậy

And let's say B is a little bit different.

Nhưng giả sử B hơi khác bạn một chút.

He answered "very organized" for himself,

Anh ta trả lời rằng mình rất gọn gàng,

but "average" is OK with him as an answer from someone else,

nhưng lại chỉ cần người yêu của mình

"khá gọn gàng" thôi

and the question is only a little important to him.

và câu hỏi này thì cũng không quan trọng mấy đối với B.

Giờ hãy nhìn vào câu hỏi thứ hai,

Let's look at the second question, from our previous example:

Đây là câu mà lúc trước tôi đã sử dụng:

" Bạn có muốn là trung tâm của sự chú ý không?"

"Do you like to be the center of attention?"

Câu trả lời chỉ có thể là có hoặc không.

The answers are "yes" and "no."

You've answered "no," you want someone else to answer "no,"

Bạn trả lời là "không"

Bạn cũng mong người yêu tương lai của mình trả lời "không"

and the question is only a little important to you.

và câu hỏi này theo bạn cũng không mấy quan trọng.

Với B, anh ấy trả lời là "có"

Now B, he's answered "yes."

He wants someone else to answer "no,"

nhưng lại tìm kiếm một người trả lời "không"

because he wants the spotlight on him,

vì anh ấy chỉ muốn mình là trung tâm của sự chú ý thôi

and the question is somewhat important to him.

và câu hỏi khá quan trọng với anh ấy.

So, let's try to compute all of this.

Bây giờ hãy thử tính toán tất cả những gì mà chúng ta thu được.

Our first step is, since we use computers to do this,

Bước đầu tiên,

vì chúng ta sẽ dùng đến máy tính để tinh toán,

we need to assign numerical values

nên chúng ta cần phải gắn những giá trị số

to ideas like "somewhat important" and "very important,"

cho những câu trả lời kiểu như "khá quan trọng" hay "rất quan trọng"

because computers need everything in numbers.

bởi vì máy tính chỉ có thể làm việc với những con số cụ thể mà thôi.

We at OkCupid decided on the following scale:

Cũng vì thế, OK Cupid quyết định gắn cho

"Irrelevant" is worth 0.

"không quan trọng chút nào" giá trị bằng 0,

"quan trọng một chút" giá trị bằng 1,

"A little important" is worth 1.

"Somewhat important" is worth 10.

"khá quan trọng" giá trị bằng 10,

"Very important" is 50.

"rất quan trọng" giá trị bằng 50,

And "absolutely mandatory" is 250.

và "vô cùng quan trọng" giá trị bằng 250.

Next, the algorithm makes two simple calculations.

Tiếp theo, thuật toán sẽ thực hiện hai phép tính đơn giản.

The first is: How much did B's answers satisfy you?

Một là mức độ hài lòng của bạn với những câu trả lời của B

hay nói cách khác là số điểm mà B có thể đạt được trên thang điểm của bạn.

That is, how many possible points did B score on your scale?

Well, you indicated that B's answer to the first question,

Bạn đã nói rằng câu trả lời của B

cho câu hỏi đâu tiên về mức độ luộm thuộm

about messiness,

là rất quan trọng với bạn.

was very important to you.

It's worth 50 points and B got that right.

B đã trả lời đúng như bạn muốn vì thế anh ấy có 50 điểm.

The second question is worth only 1,

Câu hỏi thứ hai chỉ đáng giá 1điểm

vì bạn nói nó chỉ quan trọng một chút,

because you said it was only a little important.

và B đã trả lời không như bạn muốn.

B got that wrong,

so B's answers were 50 out of 51 possible points.

Vì thế B đạt 50 trên tổng số 51 điểm mà anh ấy có thể dành được.

That's 98% satisfactory. Pretty good.

vậy mức độ hài lòng sẽ là 98%.

Khá cao.

The second question the algorithm looks at is: How much did you satisfy B?

Điều thứ hai mà thuật toán cần

là mức độ hài lòng của B với các câu trả lời của bạn.

B chỉ đặt giá trị cho câu trả lời của bạn

Well, B placed 1 point on your answer to the messiness question

về sự luộm thuộm là 1

and 10 on your answer to the second.

và 10 điểm cho câu thứ hai.

Of those 11, that's 1 plus 10, you earned 10 --

Vì thế trên tổng số 11,

bạn đã đạt được 10 điểm,

you guys satisfied each other on the second question.

cả hai người đã trả lời đúng như mong muốn của người kia ở câu thứ hai

So your answers were 10 out of 11 equals 91 percent satisfactory to B.

vì thế câu trả lời của bạn đạt 10 trên tổng số 11 điểm

có nghĩa là mức độ hài lòng của B với những câu trả lời của bạn là 91%.

That's not bad.

Cũng khá tốt.

The final step is to take these two match percentages

Việc cuối cùng cần làm là ghép hai phần trăm về mức độ hài lòng này lại

and get one number for the both of you.

và tìm ra một con số chung cho cả hai người.

To do this, the algorithm multiplies your scores,

Để làm như vậy, thuật toán sẽ nhân hai số phần trăm đó lại

sau đó lấy căn bậc n,

then takes the nth root,

where "n" is the number of questions.

với n là tổng số câu hỏi.

Bởi vì s là tổng số câu hỏi

Because s, which is the number of questions in this sample,

trong ví dụ này chỉ là 2

is only 2,

we have: match percentage equals the square root

nên để tính phần trăm hài lòng của cả hai bạn về người kia

ta sẽ lấy căn bậc hai của tích 98% và 91%

of 98 percent times 91 percent.

That equals 94 percent.

và có kết quả là 94%.

That 94 percent is your match percentage with B.

Đó chính là mức độ phù hợp của bạn với B

It's a mathematical expression of how happy you'd be with each other,

Đây là một cách diễn đạt kiểu toán học

về mức độ hạnh phúc mà hai bạn có thể có nếu kết đôi với nhau

based on what we know.

dựa trên những thông tin mà bạn cung cấp cho chúng tôi.

Bây giờ, câu hỏi bạn có thể đặt ra là tại sao chúng tôi lại nhân hai mức độ hài lòng với nhau và lấy căn bậc n,

Now, why does the algorithm multiply,

as opposed to, say, average the two match scores together,

chứ không lấy trung bình cộng

and do the square-root business?

rồi lấy căn bậc n?

In general, this formula is called the geometric mean.

Nói một cách đơn giản thì công thức này gọi là cấp số nhân

It's a great way to combine values that have wide ranges

và nó là một cách rất tốt để ghép những giá trị

mà có nhiều khác biệt

and represent very different properties.

và đại diện cho nhiều khía cạnh

Nói cách khác, đây là một cách hoàn hảo cho việc tìm sự phù hợp trong tình yêu.

In other words, it's perfect for romantic matching.

You've got wide ranges and you've got tons of different data points,

Khi mà chúng ta thường có nhiều lựa chọn

có vô số quan điểm khác nhau,

như tôi đã lấy ví dụ ở trên về phim ảnh

like I said, about movies, politics, religion -- everything.

về chính trị

tôn giáo,

hay tất cả những thứ khác.

Intuitively, too, this makes sense.

Ngoài ra, nếu chỉ bằng trực giác thì chúng ta cũng có thể thấy

Two people satisfying each other 50 percent

một cặp đôi mà mức độ hài lòng của người này về người kia đều là 50%

thì sẽ tốt hơn

should be a better match than two others who satisfy 0 and 100,

là một cặp đôi mà tỉ lệ này là 0 và 100

because affection needs to be mutual.

vì sự hấp dẫn thì phải đến từ cả hai phía

Sau khi thêm vào môt vài sửa chữa nhỏ cho sai số,

After adding a little correction for margin of error,

in the case where we have a small number of questions,

cho trường hợp chúng ta chỉ có rất ít câu hỏi

như ở ví dụ trên

like we do in this example,

we're good to go.

thì chúng tôi thấy thuật toán hoàn toàn có thể được sử dụng.

Any time OkCupid matches two people,

Bất cứ khi nào OK Cupid ghép đôi hai người lại với nhau,

it goes through the steps we just outlined.

chúng tôi lại tiến hành làm theo những bước như trên.

First it collects data about your answers,

Đầu tiên là thu thập dữ liệu từ câu trả lời của bạn

sau đó so sánh những câu trả lời và những mong muốn của bạn

then it compares your choices and preferences to other people's

với câu trả lời và mong muốn của một người khác, bằng những phép toán đơn giản.

in simple, mathematical ways.

Khả năng chuyển đổi một hiên tượng mang tính thực tế

This, the ability to take real-world phenomena

and make them something a microchip can understand,

thành những số liệu mà một vi mạch có thể xử lý được

is, I think, the most important skill anyone can have these days.

theo tôi

là kĩ năng quan trọng nhất mà một người có thể có trong thời đại ngày nay.

Like you use sentences to tell a story to a person,

Cũng giống như việc bạn sử dụng các câu để kể một câu chuyện cho người khác nghe,

thì ở đây bạn sử dụng những thuật toán để kể câu chuyện ấy cho một máy tính.

you use algorithms to tell a story to a computer.

Nếu bạn học được ngôn ngữ thích hợp

If you learn the language, you can go out and tell your stories.

bạn có thể bắt đầu kể những câu chuyện của minh.

và tôi mong clip này sẽ giúp bạn làm được điều ấy.

I hope this will help you do that.