Grandma therapy in Zimbabwe - 6 Minute English

Hello. This is 6 Minute English

Cześć. To jest 6-minutowy angielski

from BBC Learning English. I'm Neil.

z BBC Learning English. Jestem Neilem.

And I'm Sam.

A ja jestem Samem.

Sam, have you ever heard the expression

Sam, czy kiedykolwiek słyszałeś wyrażenie

'a problem shared is a problem halved'?

„podzielony problem to problem o połowę mniejszy”?

Yes, Neil, I have. Doesn't it mean that

Tak, Neilu, mam. Czy to nie znaczy, że

people often feel better

ludzie często czują się lepiej

after talking about their

po rozmowie

problems with someone?

z kimś o swoich problemach?

Right - in this programme we'll be hearing

Właśnie – w tym programie usłyszymy

the extraordinary story of how these ideas

niezwykłą historię o tym, jak te idee

were taken up by a team of community

zostały przyjęte przez zespół

grandmothers in Zimbabwe.

babć ze społeczności w Zimbabwe.

Zimbabwe has over 14 million people

Zimbabwe ma ponad 14 milionów ludzi,

but fewer than 20 psychiatrists.

ale mniej niż 20 psychiatrów.

After years of economic

Po latach

turmoil, unemployment and HIV, mental

zawirowań gospodarczych, bezrobocia i HIV

health is a huge challenge,

zdrowie psychiczne jest ogromnym wyzwaniem,

and doctors estimate

a lekarze szacują,

that one in four Zimbabweans

że jeden na czterech mieszkańców Zimbabwe

suffers from depression or anxiety.

cierpi na depresję lub stany lękowe.

When it proved impossible to find free

Kiedy okazało się, że nie można znaleźć wolnego

space to use in hospitals,

miejsca w szpitalach,

psychiatrist Dr Dixon

psychiatra dr Dixon

Chibanda, came up with the idea of

Chibanda wpadł na pomysł

turning public park benches

przekształcenia publicznych ławek w parkach

into spaces for therapy.

w miejsca do terapii.

He recruited grandmothers, who have

Zwerbował babcie, które mają

both free time and plenty

zarówno wolny czas, jak i duże

of life experience, to talk

doświadczenie życiowe, aby rozmawiały

with individuals struggling with mental

z osobami zmagającymi się z

health issues like depression,

problemami zdrowia psychicznego, takimi jak depresja,

anxiety, and trauma.

lęki i traumy.

The grandmothers are drawn from

Babcie pochodzą z

the local community and

lokalnej społeczności i są

trained over several weeks in

szkolone przez kilka tygodni w

a talking therapy called CBT - but

terapii mówionej zwanej CBT – ale

what does that abbreviation, CBT,

co oznacza ten skrót, CBT

stand for? That's

? To

my quiz question. Is it:

moje pytanie do quizu. Czy jest to:

a) Chatting Based Therapy?,

a) terapia oparta na czacie?,

b) Conversation

b) konwersacyjna

Brain Therapy? or,

terapia mózgowa? lub

c) Cognitive Behavioural Therapy?

c) Terapia poznawczo-behawioralna?

Well, I think I'll say c) Cognitive

Cóż, myślę, że powiem c)

Behavioural Therapy.

Terapia poznawczo-behawioralna.

OK, Sam, we'll find out later. Now,

OK, Sam, dowiemy się później. Teraz,

although the recent history of

chociaż najnowsza historia

Zimbabwe has left millions

Zimbabwe pozostawiła miliony ludzi

struggling with mental health issues,

zmagających się z problemami ze zdrowiem psychicznym,

at the start of his project, Dr Dixon

na początku swojego projektu dr Dixon

Chibanda was

the only psychiatrist working in

Chibanda był

jedynym psychiatrą pracującym w dziedzinie

public health in the whole country.

zdrowia publicznego w całym kraju.

And as well as a lack of provision, many

Oprócz braku zaopatrzenia wielu

villagers were suspicious

mieszkańców wioski było podejrzliwych

of talking therapy, preferring

wobec terapii rozmową, woleli

to rely on traditional faith healers instead.

zamiast tego polegać na tradycyjnych uzdrowicielach.

Which is why when Kim Chakanetsa,

Dlatego kiedy Kim Chakanetsa

of BBC World Service's

z

The Documentary Podcast, spoke to

The Documentary Podcast BBC World Service rozmawiała z

Dr Dixon Chibanda, she started by asking

dr Dixonem Chibandą, zaczęła od pytania

him whether people were

go, czy ludzie

supportive of his idea:

popierają jego pomysł:

Initially there was a lot of scepticism,

Początkowo było dużo sceptycyzmu,

a lot of resistance, particularly

dużo oporu, szczególnie

from colleagues

ze strony kolegów

who thought this was not evidence-based,

który uważał, że to nie jest oparte na dowodach

and it wasn't going to work.

i że to nie zadziała.

The whole idea of

Cały pomysł

training grandmothers - I mean, this has

szkolenia babć – to znaczy,

not been done anywhere else

nigdzie indziej na świecie tego nie robiono,

in the world so naturally

więc naturalnie

there was resistance.

był opór. Czy

Were you at all apprehensive?

w ogóle się obawiałeś?

I was, to be quite honest.

Byłem, mówiąc szczerze.

At first, Dr Dixon Chibanda's ideas were

Pomysły dr Dixona Chibandy spotkały się początkowo

met with scepticism - an attitude

ze sceptycyzmem – postawą

of doubting

powątpiewania,

whether something is useful or true.

czy coś jest przydatne, czy prawdziwe.

'Grandma benches' were a totally new

„Babcine ławeczki” były zupełnie nowym

idea, never seen before anywhere

pomysłem, niespotykanym wcześniej nigdzie

in the world and

na świecie,

so his colleagues naturally felt some

więc jego koledzy naturalnie odczuwali pewien

resistance - refusal to accept a change

opór – odmowę zaakceptowania zmiany

or new idea.

lub nowego pomysłu.

Which left Dr Dixon Chibanda feeling

Co sprawiło, że dr Dixon Chibanda poczuł

a little apprehensive - worried

lekki niepokój - martwił się,

that something bad

że coś złego

was going to happen to his project.

stanie się z jego projektem.

Fortunately, as it turned out, Dr Dixon

Na szczęście, jak się okazało, obawy dr Dixona

Chibanda's apprehensions were

Chibandy były

wrong. Grandmothers are

błędne. Babcie są

highly respected in Zimbabwean society

bardzo szanowane w społeczeństwie Zimbabwe

and as they started listening,

i kiedy zaczęły słuchać,

people began opening

ludzie zaczęli się

up and telling their stories.

otwierać i opowiadać swoje historie.

The 'grandma benches' have empowered

„Babcine ławeczki” umożliwiły

over 50,000 people to deal with

ponad 50 000 ludzi uporanie się z

their life problems

problemami życiowymi,

and Dr Dixon Chibanda even has plans to

a dr Dixon Chibanda planuje nawet

move his idea online, giving

przenieść swój pomysł do sieci, dając

the world access to

światu dostęp do

a virtual Friendship Bench.

wirtualnej Ławeczki Przyjaźni.

Here he is again, explaining on the

Oto znowu, wyjaśniając w

BBC World Service's The Documentary

BBC World Service's The Documentary

Podcast why he believes

Podcast, dlaczego uważa, że

his ideas have been so successful:

jego pomysły odniosły taki sukces:

It works because it's simple, it's cheap

Działa, ponieważ jest prosty, tani

and it's run by communities,

i jest prowadzony przez społeczności,

particularly grandmothers

zwłaszcza babcie,

who are in essence a resource

które w istocie są zasobem

in African communities - you know,

społeczności afrykańskich - wiesz,

they are the custodians of local

oni są strażnikami lokalnej

culture and wisdom - that's why is works,

kultury i mądrości - dlatego działa

and I guess, it does away

i, jak sądzę, znosi

with western concepts

zachodnie koncepcje,

which remove the stigma that is normally

które usuwają piętno, które zwykle

associated with mental illness.

wiąże się z chorobą psychiczną.

Clients are willing to share their problems

Klienci chętnie dzielą się swoimi problemami

with the grandmother-therapists

z babciami-terapeutkami,

because they

are respected as cultural custodians -

ponieważ

są one szanowane jako kustosze kultury -

people with responsibility for taking

osoby odpowiedzialne za

care of something

coś, za dbanie o coś

or trying to protect ideas or principles,

lub starające się chronić idee lub zasady,

in this case local customs and wisdom.

w tym przypadku lokalne zwyczaje i mądrość.

This helps do away with - or remove - the

Pomaga to pozbyć się - lub usunąć -

stigma attached to mental health - strong

piętno związane ze zdrowiem psychicznym - silne

feelings of shame or disapproval which

poczucie wstydu lub dezaprobaty, które

most members of a community

większość członków społeczności

have towards something,

ma wobec czegoś, na przykład

such as psychological illness.

choroby psychicznej.

For Zimbabweans suffering domestic

Dla mieszkańców Zimbabwe, którzy cierpią z powodu

violence, unemployment and

przemocy domowej, bezrobocia i

dealing with HIV, having

HIV, rozmowa z

a grandmother to talk to really can

babcią naprawdę może

change their perceptions about

zmienić ich postrzeganie sposobów

how problems can be

managed.

radzenia sobie z problemami.

So it seems true that 'a problem shared

Wydaje się więc prawdą, że „podzielony problem

is a problem halved', which

to problem o połowę mniejszy”, co

reminds me of our

przypomina mi

quiz question, Sam.

pytanie z quizu, Sam.

Yes. You asked me what the talking

Tak. Zapytałeś mnie, co oznacza

therapy abbreviated to CBT

terapia mówiona w skrócie CBT

stands for. And I said

. Powiedziałem

c) Cognitive Behavioural Therapy.

c) Terapia poznawczo-behawioralna.

Which is absolutely right! CBT - a way of

Co jest absolutnie słuszne! CBT – sposób

managing problems by changing

radzenia sobie z problemami poprzez zmianę

ways of thinking

sposobu myślenia

and behaving.

i zachowania.

So this week we've been hearing the

Tak więc w tym tygodniu słyszeliśmy

inspiring story of Zimbabwean

inspirującą historię terapii

Dr Dixon Chibanda's 'grandma

„babcinej ławki” dr Dixona Chibandy z Zimbabwe

bench' therapy - an idea which was

– pomysł, który

initially met with scepticism - a

początkowo spotkał się ze sceptycyzmem –

doubtful attitude,

postawą wątpliwą

and resistance - refusal to change

i oporem – odmową zmiany

and accept new ideas.

i zaakceptowania nowych pomysłów.

Dr Dixon Chibanda's feelings of

Uczucia dr Dixona Chibandy

apprehension - worries that

– obawy, że

the project would fail, proved

projekt się nie powiedzie, okazały się

false when his team of grandmother

nieprawdziwe, gdy jego zespół babci

therapists were treated as

terapeutów został potraktowany jako

custodians - or protectors,

opiekunowie – czyli obrońcy

of wisdom and life experience who really

mądrości i życiowego doświadczenia, którzy naprawdę

could help people suffering

mogą pomóc ludziom cierpiącym na

depression, poverty

depresję, biedę

and trauma.

i traumę.

The success of the project helped do

Sukces projektu pomógł pozbyć się

away with - or remove - strong

– lub usunąć – silnego

feelings of shame

poczucia wstydu

or disapproval felt by many people

lub dezaprobaty odczuwanego przez wiele osób

regarding mental health, known

w odniesieniu do zdrowia psychicznego, znanego

as stigma. To hear more

jako stygmatyzacja. Aby usłyszeć więcej

inspiring, topical stories, join us again

inspirujących, aktualnych historii, dołącz do nas ponownie

soon here at 6 Minute English.

wkrótce w 6 Minute English.

Bye for now!

Na razie!

Goodbye!

Do widzenia!