The Funding Gap in Start-up Investing | Temie Giwa-Tubosun | TED

Translator: Anh Phạm Reviewer: Cao Tú Bùi

If I asked you to guess which country in the world

Nếu tôi hỏi bạn đất nước nào trên thế giới

has the highest number of female entrepreneurs,

có số lượng nữ doanh nhân nhiều nhất,

which country would you guess?

bạn sẽ đoán là nước nào?

Don't worry. I'll tell you.

Đừng lo. Tôi sẽ nói cho bạn biết.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Uganda, yup, in Africa.

Uganda, vâng, ở châu Phi.

39.6 of all Ugandans

39.6% người Uganda

who start, own and operate their own businesses are women.

khởi nghiệp, sở hữu và điều hành việc kinh doanh là phụ nữ.

Ugandan women are clearly formidable, but they are not alone.

Những phụ nữ Uganda rõ ràng rất đáng nể nhưng họ không hề đơn độc.

The second and third country

Đất nước thứ hai và thứ ba

on that list of world female entrepreneurs,

trong danh sách nữ doanh nhân đó,

according to MasterCard, were Botswana and Ghana.

theo như báo cáo của MasterCard, là Botswana và Ghana.

Yup, Africa.

Vâng, châu Phi đấy.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

So what's keeping these amazing businesses from dominating global stock exchange?

Vậy điều gì đang cản bước các doanh nghiệp tuyệt vời này thống trị sàn chứng khoán?

Why are you not seeing people like me, yours truly,

Tại sao bạn không nhìn thấy những phụ nữ như tôi,

listing our companies every day,

đưa công ty lên sàn chứng khoán mỗi ngày,

dominating Nasdaq and London Stock Exchange?

thống trị Nasdaq và sàn chứng khoán London?

Let me tell you what I think.

Tôi sẽ nói bạn điều tôi nghĩ.

I love the hero's journey.

Tôi yêu hành trình của các anh hùng.

I can often be found on Reddit late into the night,

Mọi người có thể dễ dàng bắt gặp tôi trên Reddit trong đêm muộn,

after I've put the children to bed,

sau khi đã cho các con đi ngủ,

arguing about many fantastical worlds.

tranh cãi về rất nhiều thế giới diệu kỳ.

And I'm always secretly delighted

Và tôi luôn luôn cười thầm

that the people on the other side of the screen

rằng những người ở phía bên kia màn hình

could never guess that the fierce figure arguing about Middle Earth canon

sẽ không thể đoán được con người mạnh mẽ đang tranh luận về Middle Earth canon

and the ways of the Basilisk Isles in Sothoryos

và những con đường trên quần đảo Basilisk trong Sothoryos

is an African mom of two

lại là một bà mẹ châu Phi hai con

who runs a startup out of Lagos, Nigeria.

đang điều hành một startup ở Lagos, Nigeria.

I was born in a small town in Nigeria.

Tôi sinh ra tại một thị trấn nhỏ ở Nigeria.

In 2001, my parents moved to the United States,

Năm 2001, ba mẹ tôi đến Mỹ,

where I grew up, got educated, got married and decided to start a family.

nơi tôi lớn lên, được giáo dục, kết hôn và quyết định lập gia đình.

It was the difficult birth of my son that started me on my own hero's journey.

Chính khó khăn khi sinh con trai của tôi đã bắt đầu hành trình anh hùng của tôi.

You see, while I was on bed rest,

Khi nằm trên giường hậu sản,

I found out that 556 women

tôi phát hiện ra rằng có 556 phụ nữ

bleed to death every single day across sub-Saharan Africa.

mất máu đến chết mỗi ngày ở vùng châu Phi Hạ Sahara.

And to my astonishment, if you could just move blood to these hospitals,

Và tôi bất ngờ rằng, nếu có thể kịp thời chuyển máu đến những bệnh viện này,

you could save four out of five women.

bạn có thể cứu sống bốn trên năm người họ.

I decided as a woman who had sat on that hospital bed seven years ago,

Là một phụ nữ đã nằm viện sau sinh bảy năm về trước,

wondering whether she was going to survive childbirth,

tự hỏi mình có sống sót được sau khi sinh không,

that I had a duty to do something about this.

tôi quyết định mình có nghĩa vụ làm điều gì đó.

I moved back home to Nigeria and started my own company.

Tôi chuyển về sống tại Nigeria và mở công ty.

You see, Africa has the resources.

Bạn thấy đấy, châu Phi có nguồn lực.

We have the blood, the oxygen, the PPE that we need to save lives.

Chúng tôi có máu, có oxy, và PPE để cứu rất nhiều mạng người.

But we don't always have it at the right place, at the right time.

Nhưng không phải lúc nào chúng tôi cũng có chúng đúng nơi, đúng lúc.

So that's what we decided to solve.

Nên đó là bài toán chúng tôi cần giải.

We built technology with over 200,000 lines of code

Chúng tôi đã tạo ra công nghệ với 200.000 dòng code.

that matches supply to demand,

kết nối cầu với nguồn cung,

and we closed the loop by delivering it to the last mile.

và tạo ra chuỗi khép kín bằng việc vận chuyển chặng cuối.

In 2016, when this company started,

Năm 2016, khi công ty bắt đầu,

we had one single desk at a coworking space.

chúng tôi có một bàn ở một không gian làm việc chung.

And now, as I speak, we operate across Kenya, Nigeria and Ethiopia.

Và giờ đây, chúng tôi vận hành ở khắp Kenya, Nigeria và Ethiopia.

We can deliver as far as Maiduguri, Borno State, home to the Chibok girls.

Chúng tôi có thể vận chuyển tận Maiduguri, bang Borno, nhà của các cô gái Chibok.

But no part of this journey was easy.

Nhưng hành trình này không dễ dàng.

In fact, it almost did not start.

Thực tế, suýt nữa nó đã không bắt đầu.

Because while I recognized the size of the problem,

Bởi dù nhận ra quy mô của vấn đề,

I knew people like me did not start big businesses.

tôi biết rằng những người như tôi không tạo ra được những công ty lớn.

There was no playbook.

Không có cuốn cẩm nang nào.

There was no model for me to follow.

Không hề có hình mẫu nào cho tôi noi theo.

And I knew that to solve this problem,

Và tôi biết rằng để giải quyết vấn đề này,

we would need access to a significant amount of resources,

chúng tôi cần tiếp cận những nguồn lực rất lớn,

from venture capital, from philanthropy and other critical points of growth.

từ quỹ đầu tư mạo hiểm, nhà từ thiện và các tổ chức quan trọng khác.

But there was no model

Nhưng không có hình mẫu nào

because people like me had not received the critical resources they needed

bởi những người như tôi chưa nhận được những nguồn lực thiết yếu mà họ cần

to grow and scale their own enterprise.

để phát triển và nhân rộng mô hình kinh doanh của họ.

So does this mean women cannot be heroes?

Vậy điều này có nghĩa phụ nữ không thể trở thành nữ anh hùng?

Does it mean that we cannot be heroes of our own journey?

Ta không thể thành người hùng trên hành trình của mình ư?

No, in fact, women like me routinely start their own companies.

Không, thực tế, có rất nhiều những phụ nữ tự gây dựng công ty như tôi.

In Nigeria, we have [Abimbola Adebakin]

Ở Nigeria, chúng tôi có [Abimbola Adebakin]

who is building the supply chain to get medicine to the last mile.

người đang xây dựng chuỗi cung ứng để đưa thuốc đến chặng cuối.

We have Bilikiss Abiola, who is protecting the natural world

Chúng tôi có Bilikiss Abiola, người đang bảo vệ thiên nhiên

by turning trash to cash.

bằng cách biến rác thành tiền.

And in Peru, Sully Siucho Diaz is building wealth for families

Và ở Peru, Sully Siucho Diaz đang xây dựng sự thịnh vượng cho các gia đình

by helping them make better mortgage decisions.

bằng cách giúp họ đưa ra những quyết định thế chấp đúng đắn hơn.

Yet we're not seen as founders that can scale and build large businesses.

Nhưng chúng tôi lại không được coi là người có thể mở rộng, tạo ra công ty lớn.

A few years ago, we needed resources at LifeBank,

Vài năm trước, chúng tôi cần nhiều nguồn lực ở LifeBank,

and I went to pitch LifeBank to an investor.

và tôi đã đem ý tưởng của LifeBank đến thuyết trình với một nhà đầu tư.

I was very excited,

Tôi đã vô cùng hào hứng,

and I told him about all the amazing things we would do.

và nói với anh ta về những điều tuyệt vời chúng tôi sẽ làm.

And he said to me, "I just can't see you building something that scales."

Anh ta nói: “Tôi không nghĩ cô có thể xây nên một mô hình phát triển được.”

To my face.

Thẳng vô mặt tôi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Like any normal person, I was taken aback by his lack of faith,

Như bất cứ người bình thường nào, tôi bị sốc vì sự thiếu niềm tin của anh ta

but I didn't let that stop me.

nhưng tôi không để điều đó ngăn tôi lại.

I felt like I was duty bound to build the change,

Tôi cảm thấy tôi có nghĩa vụ phải tạo nên sự thay đổi,

the innovation that I wanted to see in the world.

sự đổi mới tôi muốn thấy trên thế giới.

And although he was right,

Và dù anh ta đã đúng,

I don’t look like the classic hero.

tôi không giống những anh hùng kinh điển.

But, like Frodo, the journey chose me.

Nhưng, giống như Frodo, cuộc hành trình đã chọn tôi.

(Laughter)

(Tiếng cười)

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

So I didn't let that stop me.

Tôi không để điều đó ngăn tôi lại.

I went out there and built a great business.

Tôi đã ra trận và xây dựng một công ty tuyệt vời.

And here are a few points.

Và đây là một vài điểm đáng chú ý.

Since inception, we've doubled revenue year on year.

Kể từ khi thai nghén ý tưởng, chúng tôi đã tăng gấp đôi doanh thu hằng năm.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

We’ve built technology that can predict oxygen demand,

Chúng tôi đã xây dựng công nghệ có thể dự đoán nhu cầu oxy,

and we use blockchain to track our blood system.

và dùng blockchain để theo dõi hệ thống máu.

These innovations are novel even by global standards.

Những sáng kiến này mới lạ kể cả theo chuẩn mực quốc tế.

We have rescued over 40,000 people.

Chúng tôi đã cứu hơn 40.000 người.

Our journey is by no means complete.

Hành trình của chúng tôi chắc chắn chưa kết thúc.

But watch us pull it off.

Hãy xem cách chúng tôi thành công.

Truth is, heroes are often not guys in a cape.

Sự thật là, các anh hùng thường không phải mặc áo choàng.

And my story suggests that we must look to the unexpected places

Qua câu chuyện, tôi muốn gợi ý chúng ta nên nhìn vào những nơi không ngờ tới

when we are looking for entrepreneurs and leaders.

khi tìm kiếm những doanh nhân và những nhà lãnh đạo.

Data suggests that if you hold any kind of bias against a group,

Số liệu cho thấy rằng nếu bạn phân biệt một nhóm người nào đó,

you're most likely to discriminate

rất có thể bạn sẽ phân biệt đối xử

against the people who most need to be heard.

những người cần được lắng nghe nhất.

And it is these people who often have the solution

Và những người này thường chính là người có giải pháp

to the world's most pressing challenges.

cho những thử thách cấp bách nhất của thế giới.

It is critical that we do the work to listen to every voice

Chúng ta rất cần lắng nghe mọi tiếng nói

and to break down the silos that keep most of us back

và phải phá vỡ tư tưởng đang cản bước chúng ta

and keep us from starting.

và ngăn ta bắt đầu.

It is time to close the funding gap between female-led startup,

Đã đến lúc thu hẹp khoảng trống về vốn ở các startup của founder nữ,

Black female-led startup world over.

Và các startup do những phụ nữ da đen đứng đầu.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)

Because while you may not see us, we are here, and there are millions of us.

Dù bạn không thấy, chúng tôi vẫn ở đây và có hàng triệu người như chúng tôi.

So if you are an investor,

Nên nếu bạn là một nhà đầu tư,

I want to invite you to join your peers,

tôi muốn mời bạn đồng hành cùng chúng tôi,

and when you are looking for founders to back,

và khi bạn tìm kiếm những nhà sáng lập để hỗ trợ,

look to the unexpected.

hãy nhìn vào nơi bạn không ngờ tới.

And if you are in this room,

Và nếu bạn đang trong căn phòng này,

and you think you may want to go on your own hero's quest,

và nghĩ rằng bạn muốn đi trên hành trình anh hùng của riêng bạn,

I'm here to tell you to do it.

tôi ở đây để cỗ vũ bạn hành động.

And if they don't believe you, show them!

Và nếu họ không tin bạn, hãy cho họ thấy!

The world needs the most unique voice.

Thế giới cần những tiếng nói độc đáo.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Tiếng vỗ tay)