Can We Feed Ourselves without Devouring the Planet? | George Monbiot | TED

Translator: Phuong Nguyen Reviewer: Nguyen Minh

What's the worst thing we've ever done to the planet?

Điều gì tồi tệ nhất mà chúng ta đã làm với hành tinh này?

The answer is tough to hear

Câu trả lời sẽ rất khó nghe

and many people recoil from it

và nhiều người né tránh nó

because it conflicts with some of our most cherished beliefs.

bởi vì nó mâu thuẫn với một số niềm tin cố hữu của chúng ta.

Farming.

Nông nghiệp.

Farming is the greatest cause of habitat destruction,

Nông nghiệp là nguyên cơ lớn nhất của sự huỷ hoại môi trường sống,

the greatest cause of wildlife loss,

gây mất mát đời sống hoang dã,

the world's greatest cause of extinction.

cũng như sự diệt chủng.

It's caused roughly 80 percent of the deforestation this century.

Nó gây ra khoảng 80% hoạt động phá rừng trong thế kỷ này.

Only 29 percent of the weight of birds on Earth

Chỉ 20% trọng lượng các loài chim trên trái đất

consists of wild species.

bao gồm các loài hoang đã.

And the rest are poultry.

Và phần còn lại là gia cầm.

Just four percent of mammals, by weight, are wild.

Chỉ 4% trọng lượng động vật có vú là các loài hoang dã.

36 percent is accounted for by humans,

36% là con người,

and farmed animals make up the remaining 60 percent.

và 60% còn lại là động vật chăn nuôi.

Yes, look, we all need food and we all need farming.

Vâng, thì chúng ta cần thức ăn và chúng ta cần làm nông nghiệp.

Nhưng chúng ta không nên mù quáng trước sự thật

But that shouldn't blind us to the fact

that it's also among the world's foremost causes of climate breakdown,

rằng nó cũng góp phần đáng kể nhất trong sự cố khí hậu,

of water pollution, of air pollution.

ô nhiễm nguồn nước, ô nhiễm không khí.

But, perhaps most importantly,

Nhưng có lẽ qua trong trọng hơn cả,

it's the foremost cause of land use.

nó là nguyên cơ lớn trong việc sử dụng đất đai.

Now I've come to see land

Bây giờ tôi đã coi đất đai

as perhaps the most important of all environmental questions.

là quan trọng nhất cho các câu hỏi về môi trường.

Every acre of land that we use for our own purposes

Cứ mỗi mẫu đất chúng ta dùng cho mục đích của mình

is an acre that can't support wild ecosystems,

là một mẫu đất không thể hỗ trợ cho hệ sinh thái hoang dã,

such as forests and wetlands and savannahs,

như rừng, đất ngập nước, thảo nguyên,

on which the great majority of the world's species depend.

mà hầu hết các chi loài trên thế giới phụ thuộc vào.

It's our use of land which, above all,

Chính việc sử dụng đất của chúng ta, hơn hết,

is driving the sixth great extinction of species.

đang thúc đẩy sự tuyệt chủng thứ sáu của các chi loài.

Now, there are some thrilling and world-changing solutions

Có một vài giải pháp ly kỳ và thay đổi thế giới

to these great crises,

cho các cuộc khủng hoảng to lớn này,

and I'll be coming to those in just a minute.

và tôi đã trình bày ngay sau đây.

I mean, some of them are mind-blowing

Ý tôi là, một số giải pháp rất ấn tượng

and have the potential to solve several problems at the same time.

và có tiềm năng giải quyết vài vấn đề cùng một lúc.

But in order to understand them and the need for them,

Nhưng để hiểu rõ về chúng,

first, we need to understand the scope and direction

trước tiên, chúng ra cần hiểu phạm vi và phương hướng

of the global food system.

của hệ thống thực phẩm toàn cầu.

We rail against urban sprawl, and rightly so.

Chúng đa phản đối mở rộng đô thị.

But all our homes and businesses and infrastructure

Nhưng nhà cửa, doanh nghiệp, cơ sở hạ tầng

occupy just one percent of the planet's land.

chỉ chiếm 1% đất của hành tinh.

Agricultural sprawl is a far greater ecological threat.

Việc mở rộng ngông nghiệp mới là mối đe doạ sinh thái lớn hơn cả.

Farming occupies 38 percent of the planet's land.

Nông nghiệp chiếm 38% đất của hành tinh.

Most of the rest, incidentally, is protected areas,

Phần còn lại hầu hết, tình cờ là, khu vực được bảo vệ,

forests, deserts, ice and mountains.

rừng, sa mạc, băng và núi.

So we have this vast amount of land being occupied.

Vậy là chúng ta có số lượng lớn đất đai này bị chiếm đóng.

A lot of people complain about intensive farming

Nhiều người than phiền về thâm canh nông nghiệp

and the harm that it does to us and our world,

và tác hại của nó đến chúng ta và thế giới,

and this harm is real.

và tác hại này là có thật.

But so is the harm caused by extensive farming,

Nhưng giãn canh cũng gây tác hại tương tự,

which means using more land to produce a given amount of food.

nghĩa là dùng nhiều đất đai hơn để tạo ra một số lượng thực phẩm nào đó.

Now, I know some of you will find this a shocking statement,

Tôi biết một số trong các bạn sẽ thấy đây là một tuyên bố gây sốc,

but the most damaging of all farm products is pasture-fed meat,

nhưng sản phẩm gây tàn phá nhất là thịt nuôi bằng đồng cỏ,

and that's because of the agricultural sprawl it causes.

và đó là vì sự mở rộng canh tác mà nó gây ra.

You remember that 38 percent of land used by farming?

Bạn có nhớ là 38% đất đai được dùng cho nông nghiệp?

Well, only 12 percent of the land is covered by crops.

Chỉ 12% diện tích bao phủ bởi cây trồng.

The remaining 26 percent is used for pasture,

26% còn lại dùng cho đồng có,

mostly for cattle, sheep and goats.

hầu hết dành cho gia súc, cừu và dê.

Our environmental crisis is not driven by intensive farming

Khủng hoảng môi trường không phải được thúc đẩy bởi thâm canh

or by extensive farming,

hay bởi giãn canh,

but by a disastrous combination of the two.

mà bởi sự kết hợp thảm hoạ của cả hai.

The problem is not the adjective --

Vấn đề không phải là một tính từ --

it's the noun.

nó là một danh từ.

Farming itself is threatened

Bản thân nông nghiệp bị đe doạ

by the environmental harm that it's contributed to,

bởi tác hại môi trường mà nó đóng góp vào,

such as climate breakdown and soil depletion

như sự cố khí hậu và cạn kiệt đất

and the exhaustion of water supplies.

và cạn kiệt nguồn cung cấp nước.

But there could be an even greater threat to our food supplies.

Nhưng có thể còn một mối nguy lớn hơn đến nguồn cung thực phẩm của chúng ta.

It's possible to see the biggest threat that the global food system faces

Có thể thấy mối đe dọa lớn nhất mà hệ thống lương thực toàn cầu đối mặt

as the global food system.

với tư cách hệ thống lương thực toàn cầu.

It's beginning to look a bit like the global financial system

Nó bắt đầu có vài điểm giống như hệ thống tài chính toàn cầu

in the approach to 2008.

trong cách tiếp cận năm 2008.

Now for a long time, we thought we were beating hunger.

Một thời gian dài, chúng ta tưởng như đã đánh đuổi được nạn đói

Between the 1960s and 2014, hunger was declining fairly steadily.

Từ thập niên 60 đến năm 2014, nạn đói đã sút giảm bền vững.

But then, in 2015, the trend began to turn,

Nhưng rồi vào năm 2015, xu hướng bắt đầu trở lại,

and the number of chronically malnourished people began rising

và số người suy dinh dưỡng mãn tính bắt đầu gia tăng

and has continued to rise ever since.

và tiếp tục gia tăng kể từ đấy.

Kinh ngạc là, gia tăng bắt đầu

Astoundingly, that rise began just as world food prices were falling.

khi giá lượng thực thế giới giảm.

So what's going on?

Điều gì đang diễn ra?

Well, the world food system, like global finance,

Hệ thống lương thực toàn cầu, như hệ thống tài chính,

is a complex system,

là một hệ thống phức hợp,

and complex systems behave in counterintuitive ways.

và những hệ thống phức hợp hành xử một các phản trực giác.

They're resilient under certain conditions,

Chúng đứng vững dưới một số điều kiện cụ thể,

because there’s weird self-organizing dynamics [to] stabilize them.

bởi vì có một số động lực tự tổ chức kỷ lạ giúp ổn định chúng.

But if they're pushed by an extreme amount of stress,

Nhưng khi bị thúc đẩy bởi sự căng thẳng cực độ,

then those same self-organizing dynamics

thì các động lực tự tổ chức ấy

can start transmitting shocks across the network.

có thể chuyển giao các cú sốc trong toàn hệ thống.

And beyond a certain point,

Và vượt quá một giới hạn nhất định,

they can tip the whole network past its critical threshold,

chúng có thể đảo lộn toàn hệ thống vượt khỏi ngưỡng quan trọng của nó,

whereupon the system collapses, suddenly and unstoppably.

lúc đó, hệ thống đổ vỡ, bất thình lình và không thể dừng lại.

Now over the past few years,

Trong vài năm qua,

the crucial elements of systemic resilience

Các yếu tố quan trọng khả năng phục hồi hệ thống

that we call redundancy, modularity, circuit breakers and backup systems

mà ta gọi là sự dư thừa, tính mô-đun, bộ ngắt mạch và hệ thống dự phòng

have been stripped out by corporate strategies.

đã bị lột bỏ bởi các chiến lược tập tập đoàn.

On one estimate, just four companies now control

Trên một ước tính, hiện chỉ có bốn công ty kiểm soát

90 percent of the global grain trade.

90% thương mại ngũ cốc toàn cầu.

Only four crops, which are wheat, rice, corn and soy,

Chỉ có bốn loại cây trồng là lúa mì, gạo, ngô và đậu nành,

account for almost 60 percent of the calories that farmers produce.

chiếm gần 60 phần trăm lượng calo mà nông dân sản xuất ra.

And the production for export of those crops

Và việc sản xuất để xuất khẩu những loại cây trồng đó

has become highly concentrated in a handful of nations,

đã trở nên tập trung cao độ ở một số ít quốc gia,

including Russia and Ukraine.

trong đó có Nga và Ukraine.

Nations have polarized into superexporters and superimporters,

Các quốc gia đã phân cực thành siêu xuất khẩu và siêu nhập khẩu,

and much of this trade passes through vulnerable choke points,

và phần lớn giao dịch này được thông qua qua những điểm nghẹt thở dễ bị tổn thương,

such as the Turkish Straits

như eo biển Thổ Nhĩ Kỳ

and the Suez and Panama Canals.

và kênh đào Suez và Panama.

Had the blockage of the Suez Canal in 2021 --

Nếu sự tắc nghẽn của kênh đào Suez vào năm 2021 --

by that giant container ship, you remember that --

bởi con tàu container khổng lồ đó, các bạn nhớ đó --

had that coincided with the closure of the Turkish Straits in 2022

nếu mà nó trùng hợp với thời điểm đóng cửa eo biển Thổ Nhĩ Kỳ vào năm 2022

by the war in Ukraine,

bởi cuộc chiến ở Ukraine,

then the food chain for hundreds of millions of people

thì chuỗi thức ăn cho hàng trăm triệu người

might have snapped.

có thể đã bị đứt gãy.

The reason why hunger is rising seems to be that,

Nguyên nhân nạn đói ngày càng gia tăng có vẻ là do vậy,

as the food system has lost its resilience,

khi hệ thống thực phẩm đã mất đi khả năng phục hồi,

more and more contagious shocks are being transmitted across it.

ngày càng có nhiều cú sốc lây lan đang được truyền qua nó.

Now, we in the rich nations,

chúng ta ở những nước giàu,

we scarcely noticed the shocks being caused by speculative surges

hầu như không nhận thấy những cú sốc được gây ra bởi sự đột biến suy đoán

and export bans and bottlenecking and other issues like that,

và lệnh cấm xuất khẩu và tắc nghẽn và những vấn đề khác tương tự,

until 2020, when COVID began to make us more aware

cho đến năm 2020, khi dịch bệnh Covid bắt đầu làm cho chúng ta nhận thức rõ hơn

of some of the issues we were facing.

về các vấn đề mà chúng ta đang đối mặt.

But those shocks, for years, have been hitting the poorer nations

Nhưng những cú sốc đó, trong nhiều năm, đã tấn công các quốc gia nghèo hơn

with weak currencies,

với đồng tiền yếu,

which stand at the end of the queue.

đứng ở cuối hàng chờ.

And what they saw is that local food prices can surge

Và những gì họ đã thấy là giá thực phẩm địa phương có thể tăng

even as global prices remain low.

ngay cả khi giá toàn cầu vẫn ở mức thấp.

Now, these problems are likely only to become worse

Bây giờ, những vấn đề này có khả năng chỉ trở nên tồi tệ hơn

as the system becomes less stable

khi hệ thống trở nên kém ổn định hơn

and is possibly approaching a critical threshold.

và có thể đang đến gần một ngưỡng quan trọng.

Governments prevented the banks from collapsing

Chính phủ ngăn chặn các ngân hàng khỏi sụp đổ

by bailing them out with future money.

bằng cách bảo lãnh bằng tiền trong tương lai.

But you can't bail out the food system with future food.

Nhưng không thể cứu hệ thống thực phẩm với thực phẩm tương lai.

So we face two enormous issues here.

Vì vậy, chúng ta phải đối mặt với hai vấn đề lớn ở đây.

One, the environmental harm caused by the food system,

Một, tác hại đến môi trường do hệ thống thực phẩm gây ra,

and secondly, the possibility that the system itself could collapse.

và thứ hai, khả năng rằng bản thân hệ thống có thể sụp đổ.

Might there be a solution,

Có thể có một giải pháp,

a solution to both these problems?

giải pháp cho cả hai vấn đề này chăng?

Can we find a way of feeding the world without devouring the planet?

Có thể tìm ra cách nuôi sống thế giới mà không nuốt chửng hành tinh này?

Well, there are some fascinating new techniques for growing crops

Vâng, có một số kỹ thuật mới tuyệt vời cho trồng trọt

being developed by farmers and scientists.

đang được phát triển bởi nông dân và nhà khoa học.

I'm especially interested in the potential of perennial grain crops,

Tôi đặc biệt quan tâm về tiềm năng của cây ngũ cốc lâu năm,

which are being developed in particular by The Land Institute in Salina, Kansas.

đặc biệt đang được phát triển bởi Viện Đất đai ở Salina, Kansas.

If we can grow grain on plants that stay in the soil from year to year,

Nếu ta có thể trồng ngũ cốc trên cây nằm lâu năm trong đất,

we can greatly reduce the damage to the soil caused by plowing

chúng ta có thể giảm đáng kể thiệt hại cho đất do cày xới

and the amount of pesticides, herbicides, fertilizers,

và lượng thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, phân bón,

irrigation required to establish new crops.

yêu cầu tưới tiêu để hình thành cây trồng mới.

Other farmers are finding really amazing ways

Những nông dân khác đang tìm kiếm những cách thực sự tuyệt vời

of boosting their yields without using either fertilizers or manure.

để tăng năng suất mà không cần sử dụng phân bón hoá học hay hữu cơ.

Crucial as all these developments are,

Dù tất cả những sự phát triển này đều rất quan trọng,

they can only be partial solutions to the issues we face.

chúng chỉ có thể là giải pháp một phần đến những vấn đề chúng ta gặp phải.

Because perhaps our most urgent task

Bởi vì có lẽ nhiệm vụ cấp bách nhất của chúng ta

is replacing the protein-rich and fat-rich foods

đang thay thế thực phẩm giàu đạm và thực phẩm giàu chất béo

that we currently obtain from animals

mà chúng ta hiện đang thu được từ động vật

and from crops like soy and oil palm.

và từ các loại cây trồng như đậu nành và dầu cọ.

If the biggest problem that farming is causing

Nếu vấn đề lớn nhất việc canh tác đó đang gây ra

is the amount of land it uses,

là số lượng đất nó sử dụng,

then perhaps the biggest environmental solution

thì có lẽ giải pháp môi trường lớn nhất

is shifting food production off the land and into the factory.

là chuyển dịch sản xuất lương thực ra khỏi đấtvà vào nhà máy.

Now, I realize that's another shocking statement.

Bây giờ tôi nhận ra đó là một điều khác tuyên bố gây sốc.

Many people hate the idea of food being produced in factories,

Nhiều người ghét ý tưởng thực phẩm được sản xuất tại các nhà máy,

forgetting, somewhat, that almost all the food we eat

mà quên đi, phần nào, gần như tất cả thực phẩm chúng ta ăn

passes through a factory at some point in its production.

đi qua một nhà máy ở điểm nào đó trong quá trình sản xuất.

In fact, the great majority of the animals we eat are factory farmed.

Trên thực tế, đại đa số động vật ta ăn được chăn nuôi tại nhà máy.

Well, in Helsinki, Finland, I visited a company called Solar Foods,

Ồ, ở Helsinki, Phần Lan, tôi đã thăm một công ty tên Solar Foods,

which is using a technique called precision fermentation

sử dụng một kỹ thuật gọi là lên men chính xác

to create a protein-rich flour

để tạo ra loại bột giàu đạm

from a soil bacterium that eats hydrogen.

từ một loại vi khuẩn đất ăn hydro.

It requires no farm products at all.

Nó không đòi hỏi sản phẩm nông nghiệp nào cả.

I was the first person outside the lab to eat a pancake made from this flour.

Tôi là người đầu tiên ngoài phòng lab ăn một chiếc bánh làm từ bột này.

A small flip for man.

Một chuyến đi thú vị.

(Laughter)

(Tràng cười)

Amazingly, this pancake tasted just like a pancake.

Ngạc nhiên là, chiếc bánh này có vị giống như một chiếc bánh kếp.

Rich and mellow and filling.

Đậm đà và êm dịu và đủ no.

But this isn't just about making pancakes.

Nhưng đây không chỉ là làm bánh kếp.

These flours, which have a protein content of about 65 percent,

Những loại bột này có hàm lượng đạm khoảng 65%,

could form the basis of much better alternatives --

có thể tạo cơ sở cho những lựa chọn thay thế tốt hơn nhiều --

cheaper alternatives, healthier alternatives -- to the animal products

rẻ hơn, lành mạnh hơn -- so với các sản phẩm từ động vật

and some of the plants, like soy and coconut and oil palm,

và một số loài thực vật, như đậu nành, dừa và cọ dầu,

that we currently eat.

mà chúng ta hiện đang ăn.

In fact, they could trigger a whole new cuisine,

Trên thực tế, chúng có thể kích hoạt một nền ẩm thực hoàn toàn mới,

a shift as profound as the neolithic revolution.

một sự thay đổi sâu sắc như cuộc cách mạng đồ đá.

Most importantly,

Quan trọng nhất,

they require just a tiny fraction of the land

Chúng chỉ cần một phần nhỏ đất đai

and a tiny amount of the water and fertilizer

và một lượng nhỏ nước và phân bón

needed to raise either crops or animals.

cần thiết cho cây trồng hoặc chăn nuôi.

And this is why I see precision fermentation

Và đây là lý do tại sao tôi xem phương pháp lên men chính xác

as perhaps the most important environmental technology ever developed.

có lẽ là điều quan trọng nhất công nghệ môi trường từng phát triển.

It could be all that stands between us and environmental collapse.

Đó có thể là những gì cần thiết để chống lại sự sụp đổ của môi trường.

Precision fermentation is a refined form of brewing,

Lên men chính xác là một hình thức sản xuất tinh tế,

which was first developed by NASA in the 1960s.

được phát triển đầu tiên bởi NASA vào những năm 1960

But it's not rocket science.

Nhưng nó không có gì khó.

It actually requires no major technological breakthrough.

Nó thực sự không đòi hỏi bước đột phá lớn về công nghệ.

The bacteria being multiplied by Solar Foods

Vi khuẩn đang nhân lên bởi Solar Foods

use hydrogen in similar ways to how plants use sunlight.

sử dụng hydro theo cách tương tự như thực vật sử dụng ánh sáng mặt trời.

But this process, powered ultimately by solar energy --

Nhưng quá trình này, hỗ trợ hoàn toàn bằng năng lượng mặt trời --

using the electricity to make the hydrogen --

sử dụng điện để tạo ra hydro --

is far more efficient than photosynthesis.

hiệu quả hơn nhiều so với quang hợp.

Are you horrified by the idea of eating bacteria?

Bạn có kinh hoàng không bởi ý tưởng ăn vi khuẩn?

(Laughs)

(Cười)

I'm sure some of you are.

Chắc một số bạn thấy thế.

Well, if so, I've got bad news for you.

Chà, nếu vậy thì tôi có tin xấu cho bạn đây.

You eat them with every meal.

Bạn ăn chúng trong mỗi bữa ăn.

In fact, some of our food, like cheese and yogurt,

Thực tế, một số thực phẩm của chúng ta, như phô mai và sữa chua,

is deliberately inoculated with live bacteria.

được cố ý tiêm chủng với vi khuẩn sống.

If you're still disgusted by the idea of eating microbes,

Nếu bạn vẫn còn ghê sợ bởi ý tưởng ăn vi khuẩn,

could I invite you to visit a factory pig or factory chicken farm?

tôi có thể mời bạn thăm một trang trại chăn nuôi lợn gà chăng?

And the slaughterhouse,

Và lò mổ,

which kills and processes the animals that it raises?

giết chết và xử lý những con vật mà nó nuôi?

That's what disgusting looks like.

Đó là mới những gì đáng kinh tởm.

(Laughter)

(Tràng cười)

So we have this extraordinary potential.

Vì vậy chúng ta có tiềm năng phi thường này.

If we can replace the protein

Nếu chúng ta có thể thay thế đạm

which we currently obtain from the flesh and secretions of animals

mà chúng ta hiện đang có được từ xác thịt và dịch tiết của động vật

with protein from single-celled organisms,

với đạm từ sinh vật đơn bào,

we could release vast tracts of the planet from our impacts,

chúng ta có thể giải phóng hành tinh khỏi những tác động của chúng ta,

restoring forests and salt marshes

khôi phục rừng và đầm lầy muối

and freshwater marshes and mangroves, and steppes and savannahs

và đầm lầy nước ngọt và rừng ngập mặn, và thảo nguyên và thảo nguyên

and kelp forests and seafloors.

và rừng tảo bẹ và đáy biển.

This great rewilding could stop the sixth great extinction in its tracks.

Việc tái tạo hoang dã tuyệt vời này có thể ngăn cản sự tuyệt chủng lớn thứ sáu.

It could save Earth's systems,

Nó có thể cứu các hệ thống Trái đất,

it could draw down vast amounts of carbon dioxide

nó có thể giảm đi lượng lớn carbon dioxide

from the atmosphere.

từ khí quyển.

Moreover, it could be the only chance some countries have

Hơn nữa, đây có thể là cơ hội duy nhất một số nước có

of breaking their dangerous dependency on exports from distant places.

để phá vỡ sự phụ thuộc nguy hiểm của họ về xuất khẩu từ những nơi xa xôi.

A lot of the countries which are most at risk of mass starvation,

Rất nhiều quốc gia có nguy cơ bị nạn đói hàng loạt cao nhất,

they don't have enough fertile land and water

họ không có đủ đất và nước màu mỡ

to produce the food they need from farming,

để sản xuất thực phẩm họ cần từ việc trồng trọt,

but they have plenty of something else --

nhưng họ có rất nhiều thứ khác --

sunlight,

ánh sáng mặt trời,

which is what you need to sustain food production based on hydrogen.

đó là những gì bạn cần để duy trì sản xuất thực phẩm dựa trên hydro.

Now, these technologies are yet to be fully commercialized,

Hiện nay, các công nghệ này vẫn chưa thương mại hóa hoàn toàn,

but companies like Solar Foods have applied for permission

nhưng những công ty như Solar Foods đã nộp đơn xin phép

to release their products onto the market.

để tung sản phẩm của mình ra thị trường.

I hope that when they do,

Tôi hy vọng rằng khi họ làm vậy,

innovative chefs will step up to design the new diet,

những đầu bếp sáng tạo sẽ bước lên để thiết kế chế độ ăn uống mới,

the new cuisine that the technology promises.

ẩm thực mới mà công nghệ này hứa hẹn.

And I would love to see a microbial brewery in every town,

Và tôi rất muốn thấy một nhà máy chế biến vi sinh ở mỗi thị trấn,

run by small local companies,

được điều hành bởi các công ty nhỏ ở địa phương,

producing protein-rich foods tailored to local markets.

sản xuất thực phẩm giàu đạm phù hợp với thị trường địa phương.

For that to happen,

Để điều đó xảy ra,

we have to stop the disastrous corporate concentration

chúng ta phải ngăn chặn thảm họa sự tập trung của tập đoàn

we've seen in the rest of the food chain.

chúng ta đã thấy trong phần còn lại của chuỗi thức ăn.

Intellectual property rights should be weak,

Quyền sở hữu trí tuệ nên yếu đuối,

and antitrust laws should be strong.

và luật chống độc quyền phải mạnh mẽ.

We have the possibility here

Chúng ta có khả năng ở đây

of solving two of our great existential crises

giải quyết hai trong số những khủng hoảng tồn tại hiện giờ

with the same strategy.

với cùng một chiến lược.

By shifting the production of protein-rich food

Bằng cách chuyển dịch sản xuất của thực phẩm giàu đạm

off the farm, and into the factory,

ra khỏi trang trại, và vào nhà máy,

we could help solve these great predicaments

chúng ta có thể giúp giải quyết những tình trạng khó khăn lớn này

of hunger and extinction.

của nạn đói và sự tuyệt chủng.

Thank you.

Cảm ơn.

(Cheers and applause)

(Tiếng reo hò và vỗ tay)