A Controversial Play — and What It Taught Me About the Psychology of Climate | David Finnigan | TED

Translator: Nguyễn Hà Thi Ân Reviewer: Trần Thái Hưng

Hi, I’m David.

Xin chào, tôi là David.

I'm a playwright from Ngunnawal country,

Tôi là một nhà viết kịch từ đất nước Ngunnawal,

the unceded lands of the Ngunnawal people

vùng đất chưa được nhượng lại của người Ngunnawal

in southeast Australia.

ở đông nam nước Úc.

I come from a family of climate scientists,

Tôi đến từ một gia đình gồm các nhà khoa học khí hậu,

and in 2014 I wrote a play entitled "Kill Climate Deniers."

và vào năm 2014 tôi đã viết một vở kịch có tựa đề “Kill Climate Deniers”.

(Laughter)

(Tiếng cười)

The play follows the story of a group of eco-terrorists

Vở kịch kể về câu chuyện của một nhóm khủng bố sinh thái

who take over Australia's Parliament House

đã chiếm lấy Tòa nhà Quốc hội Úc

during a Fleetwood Mac concert

trong một buổi hòa nhạc Fleetwood Mac

and hold the entire government hostage,

và bắt giữ toàn bộ chính phủ làm con tin,

demanding an instant end to climate change.

yêu cầu chấm dứt ngay lập tức biến đổi khí hậu.

So the story is ridiculous,

Vì vậy, câu chuyện thật lố bịch,

but I wanted the play to start a conversation

nhưng tôi muốn vở kịch bắt đầu một cuộc đàm phán

about what happens when the unstoppable force of climate change

về những gì sẽ xảy ra khi sự biến đổi khôn lường của khí hậu

meets the immovable object of politics.

đối đầu với sự bất động của chính trị.

OK so obviously the title “Kill Climate Deniers” is provocative.

Được rồi, rõ ràng tiêu đề “Kill Climate Deniers” rất khiêu khích.

But just to be clear, when I wrote it, I wasn't targeting anyone real.

Nhưng để nói rõ, khi tôi viết nó, tôi không nhắm mục tiêu bất cứ ai, thực sự.

Now thanks to the work of journalists and scientists like Naomi Oreskes,

Bây giờ nhờ công việc của các nhà báo và nhà khoa học như Naomi Oreskes,

we know how climate denial began.

ta biết sự chống đối khí hậu bắt đầu như nào

Oil and gas companies recognized the issue of greenhouse gas emissions

Các công ty dầu khí đã công nhận vấn đề phát thải

back in the 1950s and '60s.

khí nhà kính vào những năm 1950 và 1960.

They set out to cast doubt on the science.

Họ bắt đầu đặt ra nghi ngờ về khoa học.

They funded lobby groups, marketing firms, politicians.

Họ tài trợ cho các nhóm vận động, các công ty tiếp thị, chính trị gia.

They astroturfed an entire climate denial movement into being.

Họ đã biến toàn bộ phong trào phủ nhận khí hậu thành hiện thực.

So now there's this industry of pundits and journalists

Vì vậy, có ngành công nghiệp gồm chuyên gia và nhà báo

who make a living denying the reality of climate change.

kiếm sống mặc cho thực tế của biến đổi khí hậu.

When I made the statement "Kill Climate Deniers,"

Khi tôi đưa ra tuyên bố “Kill Climate Deniers,”

I expected outrage from these people.

tôi mong đợi sự phẫn nộ từ những người này

But I did not expect pushback from the general public.

Nhưng tôi không mong đợi sự phản đối từ công chúng.

I figured there are no real climate deniers.

Tôi nghĩ rằng không có người chống đối khí hậu thực sự.

If there are regular, normal people who don't believe in climate science,

Nếu có những người bình thường không tin vào khoa học khí hậu,

they can't be that passionate.

họ không thể đam mê như vậy.

So I was very wrong.

Vì vậy, tôi đã rất sai.

(Laughter)

(Cười)

Now to begin with, the play received exactly the attention I expected

Ban đầu, vở kịch nhận được chính xác sự chú ý mà tôi mong đợi

from exactly the people I expected.

từ chính những người mà tôi mong đợi.

When the first production was announced in 2014,

Khi sản phẩm đầu tiên được công bố vào năm 2014,

a conservative politician in my hometown of Canberra

một chính trị gia bảo thủ ở quê nhà Canberra của tôi

called for the play to be shut down.

đã kêu gọi đóng cửa vở kịch.

There were angry articles in the Murdoch press

Có những bài báo phản bác trên tờ báo Murdoch

Breitbart, Infowars,

Breitbart, Infowars,

all the usual suspects in the right-wing media machine.

tất cả những nghi vấn thường trong cơ chế của truyền thông cánh hữu.

Some of these pundits accused the play of being an "incitement to terrorism,"

Một số chuyên gia này cáo buộc vở kịch này là một “sự kích động khủng bố”,

and they referred me to the police.

và họ đã báo cáo tôi với cảnh sát.

Their argument was that people would see the show

Lập luận của họ là mọi người sẽ xem chương trình

and be inspired to take an entire government hostage

và được truyền cảm hứng để bắt toàn bộ chính phủ làm con tin

to end climate change.

để chấm dứt biến đổi khí hậu.

Now the theater company didn’t have money for lawyers

Bây giờ công ty nhà hát không có tiền thuê luật sư

or a crisis communications team,

hoặc đội truyền thông khủng hoảng,

so out of concern for the actors' safety, the production was cancelled.

vì lo ngại về sự an toàn của các diễn viên, việc sản xuất đã bị hủy bỏ.

But I didn't like backing down.

Nhưng tôi không thích nản chí.

It didn't feel good.

Tôi cảm thấy rất tệ.

I felt as if giving up on the project

Tôi cảm thấy việc từ bỏ dự án

was like agreeing with the people attacking it.

giống như đồng ý với những người tấn công nó.

And I did not agree with them.

Và tôi không đồng ý với họ.

The play was not an incitement to terrorism.

Vở kịch không phải là một sự kích động khủng bố.

But no theater company was willing to take the risk

Nhưng không có công ty sân khấu nào sẵn sàng chấp nhận

of being referred to the police.

rủi ro bị báo cáo với cảnh sát.

I couldn't get it up as a show.

Tôi không thể công chiếu nó,

So instead, my musician friend Reuben Engel turned it into an album.

Thay vào đó, người bạn nhạc sĩ Reuben Engel của tôi đã biến nó thành một album.

Reuben sampled dialogue from the play

Reuben lấy mẫu lời thoại từ vở kịch

and wove it into a series of original electronic tracks.

và sáng tác thành một loạt các bản nhạc điện tử nguyên bản.

We toured that record around Australia.

Chúng tôi phát hành đĩa nhạc khắp nước Úc.

We couldn't get into theaters,

Chúng tôi không thể vào rạp,

so we went to nightclubs, we held dance parties.

vì vậy chúng tôi đã đến các hộp đêm, tổ chức các bữa tiệc khiêu vũ.

Then we launched an unauthorized covert walking tour of Parliament House.

Sau đó, chúng tôi tiến hành một chuyến đi bí mật trái phép đến Tòa nhà Quốc hội.

People downloaded a special version of the album on headphones

Mọi người tải xuống một phiên bản đặc biệt của album trên tai nghe

and listened to the music and the story

và nghe nhạc và câu chuyện

while walking around the real-life setting of Australia's halls of power.

trong khi đi dạo quanh khung cảnh thực tế của hội trường quyền lực của Úc.

Like so.

Giống như vậy.

(Applause)

(Vỗ tay)

(Music)

(Âm nhạc)

(Music ends)

(Âm nhạc kết thúc)

Now all of this helped to build up an audience for the project.

Bây giờ tất cả những điều này đã giúp thu hút khán giả cho dự án.

But even more importantly, there were no real-life copycats.

Nhưng quan trọng hơn, không có tội phạm bắt chước.

Not one government building was taken hostage by eco-terrorists

Không một tòa nhà chính phủ nào bị khủng bố sinh thái bắt làm con tin

during a Fleetwood Mac concert.

trong buổi hòa nhạc Fleetwood Mac.

So four years after the original production was canceled,

Vì vậy, bốn năm sau khi sản phẩm ban đầu bị hủy bỏ,

the play finally made it to the stage in 2018

vở kịch cuối cùng đã được trình diễn vào năm 2018

at the Griffin Theatre in Sydney,

tại Nhà hát Griffin ở Sydney,

followed by productions in Prague, London, Los Angeles and so on.

tiếp theo là các sản phẩm ở Prague, London, Los Angeles, v.v.

Obviously I was very happy.

Rõ ràng là tôi đã rất hạnh phúc.

And in one version of the story,

Và trong một phiên bản của câu chuyện,

that's where it ends.

đó là nơi nó kết thúc.

This project just joins a long list of things

Dự án này chỉ là một phần của một danh sách dài

right-wing commentators have found to be outraged about,

điều mà các nhà bình luận cánh hữu thấy phẫn nộ,

alongside Elvis, smartphones,

cùng với Elvis, điện thoại thông minh,

twerking, Miley Cyrus, Fortnite,

lắc mông, Miley Cyrus, Fortnite,

the Beat Generation, skateboarding,

the Beat Generation, trượt ván,

Woodstock, Woodstock '99,

Woodstock, Woodstock ’99,

sugary cereal, TikTok,

ngũ cốc có đường, TikTok,

gay marriage, NWA, feminism,

hôn nhân đồng tính, NWA, nữ quyền,

the Twist, Dungeons and Dragons,

Twist, Dungeons and Dragons,

LiveJournal, shopping malls and women reading novels.

LiveJournal, trung tâm mua sắm và phụ nữ đọc tiểu thuyết.

(Laughter)

(Cười)

But as the play made its way into the world,

Nhưng khi vở kịch đạt được tầm ảnh hưởng nhất định,

something else started happening.

một điều khác bắt đầu xảy ra.

I started hearing from climate deniers.

Tôi bắt đầu nghe từ những người phủ nhận khí hậu.

And not fossil-fuel pundits

Không phải chuyên gia về nhiên liệu hóa thạch

or right-wing journalists,

hay các nhà báo cánh hữu,

real climate deniers.

những người chống đối khí hậu thực sự.

Regular, normal people.

Những người bình thường.

Và tôi không thể hiểu được.

And I couldn't get my head around it.

Like, why did they care so much?

Tại sao họ lại quan tâm nhiều đến vậy?

Like, if you're an ExxonMobil executive,

Nếu bạn là giám đốc điều hành ExxonMobil,

then you have a financial incentive to downplay climate science.

thì bạn có động lực tài chính để hạ thấp khoa học khí hậu.

But if you're a high school teacher in Queensland

Nhưng nếu bạn là một giáo viên trung học ở Queensland

or a massage therapist in Massachusetts,

hoặc một nhà trị liệu xoa bóp ở Massachusetts,

why would you spend your nights and weekends

tại sao bạn lại dành cả đêm và cuối tuần của mình

desperately trying to debunk Earth science research?

để cố gắng làm sáng tỏ nghiên cứu khoa học Trái đất?

Now it turns out that although climate denial began

Bây giờ hóa ra mặc dù chống đối khí hậu bắt đầu

as an astroturfed movement created by fossil fuel companies,

như một phong trào thiên văn được tạo ra bởi các công ty nhiên liệu hóa thạch,

it caught on because it connects with a certain group of people

nhưng nó đã bắt đầu vì nó kết nối với một nhóm người nhất định

in a very real way.

theo một cách rất thực tế.

I got emails, I got physical letters, I got phone calls.

Tôi nhận được email, tôi nhận được thư viết tay,tôi nhận được các cuộc điện thoại

They started showing up to performances of the play.

Họ bắt đầu đăng kí cho các buổi biểu diễn của vở kịch.

And as the show got bigger and bigger,

Và khi chương trình ngày càng lớn hơn,

there were more and more of them, and they were passionate.

ngày càng có nhiều người trong số họ, và họ đam mê.

I wanted this play to start a conversation, and it did.

Tôi muốn vở kịch này bắt đầu một cuộc đàm phán, và nó đã xảy ra.

It just was not the conversation I thought I was starting.

Đó không phải là cuộc đàm phán mà tôi nghĩ rằng tôi đang bắt đầu.

I ended up speaking with hundreds of climate deniers

Cuối cùng tôi đã nói chuyện với hàng trăm người chống đối khí hậu

over the course of this project.

trong quá trình thực hiện dự án này.

Now some of them wanted to insult me and threaten me.

Bây giờ một số người bọn họ muốn xúc phạm và đe dọa tôi.

Some of them wanted to tell me variations on the same gag,

Một số nmuốn cho tôi biết các biến thể của cùng một câu nói,

like, "What if I wrote a play called 'Kill Climate Scientists?'"

“Điều gì sẽ xảy ra nếu tôi viết một vở kịch tên ’Giết các nhà khoa học khí hậu? ”

But some of them were interesting.

Nhưng một số rất thú vị.

These deniers wanted to explain to me why climate science was wrong.

Những người chống đối này muốn giải thích cho tôi tại sao khoa học khí hậu lại sai.

They had a whole worldview.

Họ có cả một thế giới quan.

They said, "The reality is, David,

Họ nói, “Thực tế là, David, biến đổi khí hậu

that climate change is a made up excuse

là một cái cớ được bịa đặt

for a huge program of top-down intervention.

cho một chương trình can thiệp từ trên xuống dưới.

What climate activists really want is to stifle our freedoms.

Điều mà các nhà hoạt động khí hậu muốn là kìm hãm các quyền tự do của chúng ta.

They want to control what we eat,

Họ muốn kiểm soát những gì ta ăn,

they want to choke the life out of rural communities,

họ muốn bóp nghẹt cuộc sống của người dân nông thôn,

and they want to throw the doors open to massive global migration."

và họ muốn mở cửa cho cuộc di cư toàn cầu khổng lồ.

Now I wanted to respond to these people and say,

Bây giờ tôi muốn trả lời những người này và nói,

"I'm sorry, you're wrong.

“Tôi xin lỗi, bạn đã sai.

That's not what it's about."

Đó không phải là vấn đề của nó.”

But the more I talked with them, the more I realized...

Nhưng tôi càng nói chuyện với họ, tôi càng nhận ra...

They're right.

Họ nói đúng.

They are completely correct.

Họ hoàn toàn chính xác.

I mean, they're not correct about climate change being a made up excuse.

Ý tôi là, họ không đúng về việc biến đổi khí hậu là một cái cớ bịa đặt.

That, sadly, is not true.

Đáng buồn thay, điều đó không đúng.

But the consequences of climate change?

Nhưng hậu quả của biến đổi khí hậu?

Yes, diets are going to change.

Vâng, chế độ ăn uống sẽ thay đổi.

Yes, a lot of communities in exposed locations will be forced to leave.

Đúng vậy, rất nhiều người dân ở nơi bị phơi nhiễm sẽ buộc phải rời đi.

Yes, there will be huge movements of people

Vâng, sẽ có sự di chuyển lớn của người dân

within and between countries, they're right.

trong và giữa các quốc gia, họ nói đúng.

And we don't even realize how right they are.

Và chúng tôi thậm chí không nhận ra họ đúng như thế nào.

I believe in the science of climate change,

Tôi tin vào khoa học về biến đổi khí hậu,

and so do probably most of the people in this room.

và có lẽ hầu hết những người trong căn phòng này cũng vậy.

But more often than not,

Nhưng thường xuyên hơn,

we go about our lives as if it's not real.

chúng ta tiếp tục cuộc sống của mình như thể nó không có thật.

We plan our careers, we build houses,

Chúng tôi lên kế hoạch cho sự nghiệp của mình, xây nhà,

we educate our children as if the future will look like the past.

chúng tôi giáo dục con cái của chúng tôi như thể tương lai sẽ giống như quá khứ.

But the world we're educating them for no longer exists.

Nhưng thế giới mà chúng ta đang giáo dục họ không còn tồn tại nữa.

At one degree warming,

Khi nhiệt độ tăng lên,

we are already on a planet unlike anywhere humans have ever lived in the past,

ta đã ở trên một hành tinh không giống bất cứ nơi nào mà con người từng sống,

and our systems are starting to buckle under the strain.

và hệ thống của chúng ta đang bắt đầu bị tắc nghẽn dưới sự căng thẳng.

Now whether you believe that we are sleepwalking into disaster

Bây giờ cho dù bạn tin rằng ta đang trở thành thảm họa mà không hay biết

or if you think we're going to turn things around through high-tech solutions

hay nếu nghĩ rằng ta sẽ xoay chuyển mọi thứ thông qua giải pháp công nghệ cao

or massive social movements,

hoặc các phong trào xã hội lớn,

whatever climate future you believe in,

bất kể tương lai khí hậu mà bạn tin vào,

our lives are going to radically change.

cuộc sống của chúng ta sẽ thay đổi hoàn toàn.

Our future will not look like our past.

Tương lai của chúng ta sẽ không giống như quá khứ của chúng ta.

We accept the science,

Chúng ta chấp nhận khoa học,

but we haven't processed the consequences.

nhưng chúng ta chưa xử lý hậu quả.

We don't explicitly deny climate change,

Chúng ta không phủ nhận rõ ràng biến đổi khí hậu,

but in our actions, we're like soft deniers,

nhưng trong hành động, chúng ta giống như những kẻ chống đối ngầm,

stealth deniers.

những kẻ phủ nhận tàng hình.

Tôi là một trong số những người này.

I'm one of these people.

Maybe you are too.

Có lẽ bạn cũng vậy.

I keep my carbon footprint as low as possible.

Tôi giữ lượng khí thải carbon của mình càng thấp càng tốt.

But then I got on a plane to give this talk.

Nhưng sau đó tôi đi máy bay để tham gia buổi nói chuyện này.

I read research reports about which cities will be vulnerable in future decades

Tôi đọc báo cáo nghiên cứu về thành phố nào sẽ dễ bị ảnh hưởng trong những thập kỷ

to climate shocks, resource shocks.

tới trước những cú sốc khí hậu, cú sốc tài nguyên.

And then I forget all that and think,

Và sau đó tôi quên tất cả và nghĩ,

I just want to buy a flat in my hometown.

tôi chỉ muốn mua một căn hộ ở quê nhà.

If you believe something but you act like you don't believe it,

Nếu bạn tin điều gì đó nhưng bạn hành động như thể bạn không tin nó,

do you really believe it?

bạn có thực sự tin nó không?

Now climate deniers understand the consequences of the science,

Bây giờ những người chống đối khí hậu hiểu hậu quả của khoa học,

so they don't accept the science.

vì vậy họ không chấp nhận khoa học.

They know what it means if it's true, so they won't allow it to be true.

Họ biết đó có nghĩa là gì nếu nó là thật, nên họ không cho phép nó thành sự thật.

I think we can learn from climate deniers.

Tôi nghĩ chúng ta có thể học hỏi từ những người này.

I want to be more like that high school teacher in Queensland,

Tôi muốn trở nên giống giáo viên trung học ở Queensland,

that massage therapist in Massachusetts,

nhà trị liệu xoa bóp ở Massachusetts,

because they live what they believe.

bởi vì họ sống theo những gì họ tin tưởng.

You and I, we think we know better.

Bạn và tôi, chúng ta nghĩ rằng biết rõ hơn

We are the ones in denial.

Chúng ta là những người phủ nhận.

And I know deep down that the longer we deny reality,

Và tôi biết sâu thẳm trong lòng rằng chúng ta càng phủ nhận thực tế lâu hơn,

the harder the shock when it hits.

cú sốc khi nó xảy ra càng khó khăn.

Thank you.

Cảm ơn bạn.

(Applause)

(Vỗ tay)