Meet the Mysterious “Monsters” of the Deep Sea | Alan Jamieson | TED

Translator: 黃氏蘭徵 B24107037 Reviewer: Gia Bảo Nguyễn

So if we think of the deep ocean as being this dark,

Nếu chúng ta nghĩ đại dương sâu thẳm

là một nơi tối tăm, sâu thẳm, đáng sợ ở đáy Trái Đất,

deep, horrifying place at the bottom of the Earth,

it's easy to dismiss it as something which is out of sight and out of mind.

chúng ta sẽ liên tưởng ngay đến một khu vực tối tăm, vượt ngoài trí tưởng tượng

But myself and colleagues have been there,

Nhưng tôi và đồng nghiệp của tôi đã từng đến đó,

and I think if we take some time to think about the deep ocean

và tôi nghĩ nếu chúng ta dành chút thời gian để nghĩ về đại dương sâu thẳm,

as part of our planet,

một phần của Trái Đất,

we all might want to protect it as much as any other marine environment.

chúng ta có lẽ đều muốn bảo vệ nó như bao môi trường biển khác.

Let your imagination tell you what a deep-sea animal looks like.

Các bạn hãy tưởng tượng xem một sinh vật ở vùng biển sâu trông như nào.

The one that immediately flashes into your head when you think deep sea.

Loài mà ập ngay vào trong tâm trí bạn mỗi khi nói đến biển sâu ấy.

You're probably thinking something like this.

Hẳn là bạn sẽ nghĩ ngay đến mấy con như này.

(Laughter)

(cười)

And that is a real fish.

Nó là một con cá có thật,

That's a real animal from the deep sea.

một sinh vật đến từ biển sâu.

Now, that's the kind of image you are quite often presented with

Đây là hình ảnh về sinh vật ở vùng biển sâu

in the media when we talk about deep-water animals.

mà bạn thường thấy trên các phương tiện truyền thông.

But there's two things wrong with that photograph.

Nhưng bức ảnh này có hai chỗ sai.

First one, it's a little bit misleading in that

Chỗ sai thứ nhất trong bức hình đó là

those types of animals are generally quite shallowish

nhìn từ một góc độ chung, những loài động vật này thường sống

in the grand scheme of things,

ở vùng nước khá nông,

maybe a few hundred meters, certainly top thousand meters.

chỉ khoảng vài trăm mét đến một nghìn mét.

The second thing that's a little bit misleading

Và chỗ sai thứ hai là

is that they are normally about that big.

chúng thường chỉ to như thế này thôi.

(Laughter)

(cười)

Right? So they're hardly that scary.

Nên chúng cũng chẳng đáng sợ vậy đâu.

(Laughter)

(cười)

It's not going to come and get you, is it?

Chúng sẽ không thể bắt lấy bạn được, đúng chứ?

But we are forever being told that there are "monsters of the deep"

Nhưng kiểu luôn có 1 giọng nói nào đó thủ thỉ vào tai bạn rằng lũ này là

in a low voice,

“quái vật biển sâu”,

and aliens of the abyss.

rồi nào là sinh vật lạ của vực thẳm.

But when you take a moment to think about the technicalities

Nhưng nếu bạn dành chút thời gian nghĩ về khía cạnh kỹ thuật

of being an alien in the abyss,

thì cái mà ta hay gọi là sinh vật lạ dưới đáy vực,

the only alien in the deep sea are the occasional human.

sinh vật lạ duy nhất trong biển sâu đó chính là con người.

Because everything else belongs there.

Vì mọi thứ khác đều thuộc về biển sâu.

So I am proud to say I am an alien of the abyss.

Tôi tự hào là một sinh vật lạ dưới đáy vực.

(Laughter)

(cười)

And I've been studying the deepest parts of the ocean for 20 years,

Trong 20 năm qua, tôi đã nghiên cứu về những vùng sâu nhất của đại dương,

but more recently, we've been diving in a submarine.

nhưng gần đây, bọn tôi dùng tàu ngầm để lặn xuống đáy biển.

One of the questions you quite often get asked

Và một câu hỏi mà bạn thường gặp

when you tell someone, "Oh, Tuesday, I went to 10,000 meters,"

khi bạn kể cho người khác rằng ″hôm thứ ba, tôi đã lặn 10.000m đấy″

they say, "Ooh, isn't that scary?"

là “Ồ, vậy chỗ đó có đáng sợ không?”

And that is the important point, it's fear.

Nỗi sợ là một vấn đề quan trọng.

It's that thing that we have in our heads that doesn't like being underwater.

Chúng ta cảm thấy sợ hãi khi chúng ta ở dưới nước.

So if you think about what the deep sea represents,

Vậy nên nếu bạn nghĩ về biểu tượng của biển sâu,

it's a physical,

biển sâu là một không gian

three-dimensional manifestation of two of the things we hate the most.

vật lý ba chiều đại diện cho hai thứ mà chúng ta ghét nhất.

And we have a phrase for that.

Và chúng tôi gọi nó là

We call it the deepest, darkest fears.

“Nỗi sợ tối tăm, sâu thẳm nhất”.

Because we are air-breathing mammals.

Vì chúng ta hô hấp qua không khí,

So we don't really want to be underwater, especially not super deep.

chúng ta sẽ không muốn ở dưới nước, đặc biệt là những nơi cực kì sâu.

And we're visually orientated animals, we like light.

Và chúng ta định vị bằng thị giác, chúng ta thích ánh sáng.

But 11 kilometers underwater is something that everyone goes,

Nhưng 11 km dưới nước, mọi người sẽ nghĩ,

"Ah, that's really deep and horrible.

“Sâu quá, kinh khủng quá”,

That's just frightening."

“Đáng sợ thật”.

Take that 11 kilometers and turn it on its side.

Nhưng nếu đó là 11 km theo chiều ngang,

I reckon most people in the room have traveled 11 kilometers today.

tôi đoán là hầu hết mọi người trong phòng hôm nay đã di chuyển 11 km rồi.

And the other thing that we don't like is the unknown.

Một thứ khác mà chúng ta không thích là những thứ bí ẩn.

And this is where we get into this whole relationship

Và đây là nơi mà chúng tôi tìm hiểu mối liên hệ

between reality and what we're told on the TV.

giữa thực tế và những điều chúng ta thấy trên TV.

So on the TV, we're quite regularly told

Và trên tivi thường nói rằng,

that we know more about the surface of the Moon

chúng ta biết rõ về bề mặt mặt trăng

than we know about the deep sea.

hơn là vùng biển sâu.

For starters, that quote goes back before the Apollo missions

Với người mới bắt đầu, câu nói đó đã có từ trước sứ mệnh Apollo,

and a time where we knew not very much about the Moon or the deep sea.

từ thời mà chúng ta không biết nhiều về mặt trăng hay biển sâu.

So if you're on the surface and you're looking out

Và từ trên mặt mặt biển,

and you can see all these lovely whales and dolphins and squid and jellyfish,

bạn có thể nhìn thấy những con cá voi, cá heo, mực, sứa trông rất là đáng yêu,

all that stuff has to die.

nhưng những con vật này rồi cũng chết,

All that material, all that lovely organic matter sinks.

rồi những nguyên liệu,chất hữu cơ đáng yêu đó rồi cũng chìm xuống.

And where does it sink?

Nhưng nó chìm đi đâu?

It sinks down to deeper depths.

Nó chìm xuống những nơi sâu hơn,

It ends up in the place we call the abyss.

đến một nơi chúng ta gọi là vực thẳm.

And not "the abyss" like they say on TV.

Vực thẳm này không phải vực thẳm mà họ nói trên tivi.

The abyssal zone technically are depths between 3,000 and 6,000 meters.

Khu vực vực thẳm là độ sâu từ 3000 đến 6000m.

OK, relatively shallow in my game.

Cũng khá sâu rồi đấy.

All that lovely organic material comes down and settles there.

Và những chất hữu cơ đáng yêu đó sẽ chìm xuống và lưu lại ở đó

And it gets eaten by deep-sea animals.

và trở thành thức ăn cho các sinh vật biển sâu.

Those deep-sea animals are eating it, they're recycling it, they're burning it.

Các sinh vật biển sâu sẽ ăn chúng, tái chế và thiêu đốt chúng

They’re incorporating into the food chain,

như một phần của chuỗi thức ăn

and they incorporate it into the sediments.

và biến chúng thành các trầm tích.

So these animals are essentially gardening

Về cơ bản, những con vật này đang góp phần vào cải thiện môi trường tự nhiên

because if they didn't do that,

vì nếu chúng không làm vậy,

these big, vast abyssal plains of the planet

bình địa rộng lớn ở vực thẳm của Trái Đất

would become big, stagnant, horrible cesspits.

sẽ trở thành một hố chất thải khủng lồ, ứ đọng, khủng khiếp.

So the deep-sea animals are basically irrigating a big chunk of the planet.

Nên về cơ bản, các sinh vật biển sâu đang tưới tiêu cho một phần lớn của hành tinh.

And I say a big chunk.

Ý tôi là một phần lớn.

The abyssal zones account for about 70 percent of the planet.

Khu vực vực thẳm chiếm khoảng 70% hành tinh.

Let's take a bit of a journey, a descent into the deep sea.

Hãy cùng làm một chuyến lặn vào biển sâu.

Làm sao để ta biết mình nên lặn chỗ nào?

How do we know where to dive?

Làm sao để chúng ta xác định vị trí của mình?

How do we know where we are ever?

Because we're always being told ...

Bởi chúng ta được nói cho nghe.

(Laughter)

(cười)

No, it's true, we're always being told that we haven't mapped the oceans.

Không, đúng đó, chúng ta luôn được kể rằng chúng ta vẫn chưa lập bản đồ đại dương.

A certain amount of seafloor has been seen with the naked eye.

Một phần của đáy biển có thể nhìn thấy bằng mắt thường.

I took that with my phone.

Tôi dùng điện thoại chụp rồi.

(Laughter)

(cười)

So I was seeing it at the same time.

Lúc đó tôi cũng nhìn thấy nó

So it still counts.

nên vẫn tính là vậy đi.

And there's a certain percentage which has been mapped

Và có một số phần được vẽ ra bản đồ

or surveyed by remote systems.

hoặc thăm dò bằng hệ thống từ xa.

So this is about 2,000 meters deep.

Và đây là độ sâu khoảng 2000m.

And about 20 percent of the planet

Và khoảng 20% của hành tinh

has been mapped in pretty high resolution using acoustics.

được vẽ ra bản đồ có độ phân giải khá cao nhờ vào âm học.

This is a huge, big trench running off north of New Zealand.

Và đây là một rãnh đại dương khổng lồ chạy ra phía bắc New Zealand.

Well, basically they have been mapped.

Về cơ bản chúng đã được vẽ ra bản đồ

It all depends on what resolution.

nhưng mọi thứ còn tùy thuộc vào độ phân giải.

OK so there's some places where we know

Có một số nơi mà chúng ta

biết rõ từng ngóc ngách nhỏ nhất.

where absolutely every little nook and cranny might be.

There are no more Mariana Trenches to be found.

Và không còn rãnh đại dương nào như rãnh Mariana nữa.

Tưởng tượng chúng ta đang ở trong tàu ngầm.

Imagine we're in our submarine,

this is us diving in the submarine, see, it's very spacious.

Và đây là chúng tôi lặn trong tàu ngầm, nhìn xem, nó rất rộng rãi

It has all the latest mod cons,

với những tiện nghi hiện đại nhất.

the sunlight diminishes very, very quickly in the top,

Và ánh sáng mặt trời biến mất rất nhanh ở bên trên

maybe in the first two minutes.

khoảng chừng trong 2 phút đầu tiên.

It goes that fast and you see that it does get dark very quickly.

Tàu đi rất nhanh nên bạn thấy mọi thứ tối đi rất nhanh.

And as we descend down through the water column,

Và khi chúng tôi lặn xuống qua các cột nước,

we're always being told that the water is very, very cold.

chúng tôi được kể là nước ở đấy rất lạnh.

Very, very icy cold water.

Lạnh băng luôn.

And yeah, it's cold.

Vâng, rất lạnh.

It's not anywhere near as cold as most,

Nhưng nó vẫn còn ấm hơn nhiều những mùa đông mà tôi đã phải chịu đựng

if not all of the winters I've ever endured until moving to Australia.

trước khi chuyển đến Úc.

(Laughter)

(cười)

It's about between one and two degrees at deepest point.

Nó khoảng 1-2 độ ở nơi sâu nhất,

It's not overly cold.

nhưng không quá lạnh.

Nhưng các khối nước sâu bên dưới vẫn đang dịch chuyển,

But those water masses deep down are still moving,

they're still ventilating, they're still full of oxygen

chúng vẫn thông khí và đầy oxy

và chúng cũng đang truyền nhiệt.

and they're moving heat.

They're pulling heat down from the atmosphere and the surface waters

Chúng hút nhiệt từ không khí và nước ở bề mặt,

tiêu tán ra cả hành tinh.

and dissipating it around the planet.

Và khi ta đi xuống đáy rãnh Mariana,

And as we go down the bottom of the Mariana Trench,

ta có áp suất 1 tấn/cm²

we now have one ton per square centimeter of pressure

ép xuống quả bóng titan mà chúng ta đang ngồi bên trong.

squeezing down on that titanium ball we’re sat in.

Đương nhiên, chuyện này sẽ do một người có chuyên môn nhất định đảm nhiệm,

Again, it takes a certain person of a certain disposition to do this stuff,

bạn sẽ không cảm nhận được từ trong, nhưng cũng tốt thôi, vì ở ngoài rất lạnh.

but you can’t feel it on the inside, it’s fine, it’s cold outside.

Và chúng ta di chuyển xung quanh,

And we’re moving around,

and if you look out the window, we're looking mostly at mud.

và nếu như bạn nhìn ra cửa sổ, hầu hết ta sẽ chỉ nhìn thấy bùn.

Imagine all that stuff that has come down from the surface.

Tưởng tưởng những thứ chìm xuống từ bề mặt.

Những chất hữu cơ đó,

All that lovely organic matter.

chúng mang theo các-bon từ không khí,

It's carbon, it's taking carbon from the atmosphere,

và được hấp thụ trong đại dương.

it's being absorbed into the ocean.

Vậy về cơ bản, bề mặt đại dương chìm xuống và chìm vào bùn.

The surface of oceans basically comes down and sinks into the mud.

Và điều gì sẽ xảy ra với các các-bon đó?

What happens to the carbon?

The bottom of the trenches, the reason why the trenches are so deep,

Lý do tại sao các rãnh đại dương sâu đến vậy,

the reason why they're 11 kilometers in some places

lý do chúng sâu đến 11 km ở một số nơi

is because two tectonic plates hit each other.

là do hai mảng kiến tạo va vào nhau.

Sometimes they get pulled apart, sometimes they slide side by side.

Đôi khi chúng bị tách ra, và đôi khi chúng lại chồng lên nhau

But the trenches are formed when one tectonic plate hits another one

Nhưng rãnh đại dương được tạo ra khi hai mảng kiến tạo va vào nhau

and drives it down into the Earth’s mantle.

và khiến một mảng rơi xuống lớp phủ Trái Đất

Hence you end up with something like Mariana Trench.

Và chúng ta có những rãnh như rãnh Mariana.

Now all that carbon trapped in the sediment

Và giờ các chất các-bon bị mắc kẹt trong trầm tích đó

is now being pushed back into the Earth’s mantle.

bị đẩy vào lớp phủ Trái Đất.

The deepest points on the planet are one of the few places

Những điểm sâu nhất trong Trái Đất là một trong những nơi hiếm hoi

where we're actually disposing of carbon.

mà ta có thể loại bỏ cac-bon.

So they're again, performing a service to the planet.

Vậy nên chúng đang giúp cho hành tinh chúng ta.

So when looking out the window, what's it look like?

Vậy khi ta nhìn ra cửa sổ, nó nhìn như thế nào?

(Laughter)

(cười)

If you switch your lights on,

Nếu các bạn bật đèn lên,

right, it looks like mud.

đúng, nó nhìn giống như bùn.

You have a lot of places that are very flat.

Có rất nhiều nơi bằng phẳng,

Lovely, luscious, golden-brown.

vàng nâu đẹp đẽ.

That's a good, healthy sea floor, OK.

Đây là một đáy biển rất lành mạnh.

Sometimes you see some rocks and some rocky outcrops.

Đôi khi bạn sẽ thấy vài hòn đá hay vài mỏm đá,

You see cobbles and rocks and boulders.

các viên đá, đá cuội, hay các tảng đá.

Sometimes it's a bit crazy.

Đôi khi nó có hơi điên rồ.

But none of these images look that weird.

Nhưng những hình này nhìn hoàn toàn bình thường.

They look like something you would expect to see

Chúng nhìn như những thứ bạn muốn nhìn thấy

if you were scuba diving at night.

khi lặn biển vào ban đêm.

Vậy nên cảnh quan thị giác ở những nơi sâu nhất thật ra

So the actual visual landscape of the deepest places

isn't that strange either,

cũng không lạ lẫm cho lắm

it's certainly not something you should fear.

và cũng không phải là thứ gì mà bạn phải sợ.

So let's get back to the monsters of the deep.

Hãy quay lại với những con quái vật biển sâu.

What do you reckon the deepest tentacled animal is in the world?

Các bạn nghĩ sinh vật có xúc tu nào trên thế giới sống ở nơi sâu nhất?

Bear in mind, it's the tentacles

Hãy nhớ là, sinh vật có xúc tu

that have been putting the fear of God into sailors since I don't know when.

khiến các thủy thủ phải sợ Chúa từ thuở mà tôi cũng không biết là thuở nào nữa.

Imagine “The Thing” coming up from the deep sea.

Tưởng tượng ‘thứ đó’ bơi lên từ biển sâu.

So you're probably thinking something a little bit like that.

Có lẽ bạn đang nghĩ về những con như này.

(Laughter)

(cười)

That's also a picture I took on my phone recently.

Đây cũng là một bức tôi chụp bằng điện thoại gần đây.

(Laughter)

(cười)

It's been a funny old week.

Đó là một tuần khá buồn cười.

That's ...

Đó...

That’s the kind of image your imagination puts into your head

Đó là hình ảnh mà bạn tưởng tượng ra

when you think deep sea, tentacles and the rest of it.

khi nghĩ về biển sâu, xúc tu và các thứ khác.

The reality of the matter is --

Thực tế là

and I can proudly say that I discovered the deepest octopus in the world --

tôi có thể tự hào nói rằng tôi phát hiện ra loài bạch tuộc ở nơi sâu nhất thế giới.

Audience: Aw.

Khán giả: Ồ

AJ: It’s the size of a puppy, too.

Nó cũng có kích thước bằng một con cún.

(Laughter)

(cười)

It gets better.

Tốt hơn nữa là,

Its real name is Grimpoteuthis, which is a bit “rurr.”

Tên thật của nó là Grimpoteuthis, cái tên rất hữu ích khi nghiên cứu.

But its common name is Dumbo Octopus

Nhưng tên thường gọi của nó là bạch tuộc Dumbo

because it has big Dumbo-like ears.

vì nó có đôi tai nhìn khá ngốc ngếch.

And this lives at close to 7,000 metres in the Indian Ocean.

Và nó sống ở độ sâu khoảng 7000m ở Ấn Độ Dương.

That is your big, scary octopus that's coming to get you.

Và đó là loài bạch tuộc to lớn, đáng sợ sẽ đến bắt lấy bạn.

So then we think about what's the deepest fish look like.

Vậy nên khi ta nghĩ về ngoại hình những loài cá sống ở nơi sâu nhất,

Because they've got big, horrible fangs, right?

chúng sẽ có những răng nanh to lớn, đáng sợ đúng không?

And they're lurking in the darkness, coming to get you.

Và chúng sẽ rình rập trong bóng tối để bắt lấy bạn.

Deepest fish in the world is actually what we call a snailfish.

Và loài cá sống ở nơi sâu nhất thế giới được gọi là “cá ốc sên”.

If anything, it's a bit goofy-looking.

Trông nó có chút ngốc nghếch,

It's not really that threatening.

chứ không đáng sợ đến vậy.

It's not something you should fear.

Nó cũng không phải thứ bạn phải sợ.

They're snuffling around,

Nếu chúng khụt khịt ở xung quanh,

chúng đang tìm kiếm thứ gì đó và chúng có đôi mắt nhỏ.

they're looking for stuff and they've got little eyes,

they're actually gelatinous,

Thật ra chúng khá là sền sệt.

that's its liver you can see on the side of its body.

Và bạn có thể nhìn thấy phổi của chúng ở bên cơ thể.

They're very soft-bodied.

Cơ thể chúng rất mềm.

And what I really love about the deepest fish in the world

Điều tôi thích về các loài cá sống ở nơi sâu nhất thế giới là

is they’re not really deep-sea fish.

chúng không thực sự là cá biển sâu.

They're actually a shallow water family that has just radiated.

Chúng thật ra là loài cá nước nông mới phát tán ra.

Hầu hết “cá ốc sên” sống ở vùng nước khá nông.

Most snailfish are actually really shallow,

Bạn thậm chí có thể bắt được vài con ở cửa sông.

you even get some in estuaries.

It's just a fish that doesn't care, you can't pigeonhole the snailfish.

Chúng là một loài rất là vô tư và bạn không thể bắt nhốt chúng.

So ...

Nên..

Another animal ... that we like are prawns, right?

Một loài động vật khác mà chúng ta thích là tôm, đúng vậy không?

Everyone loves to eat a prawn.

Ai cũng đều thích ăn tôm.

That there is the last, the deepest of the big crustaceans.

Và đó là loài giáp xác lớn cuối cùng sống ở nơi sâu nhất.

That's a prawn, and those are down to nearly 8,000 metres.

Đó là một con tôm và chúng sống ở độ sâu khoảng 8000m.

And that wouldn't look that out of place in a fish market.

Chúng nhìn cũng không lạc loài lắm trong chợ hải sản.

There's nothing weird about it either.

Chúng cũng không có gì lạ cả.

And one of my personal favorites from the very, very, deepest points,

Và một loài đến từ nơi sâu, sâu nhất mà cá nhân tôi yêu thích

and we see these bizarrely at the very deepest points in multiple trenches,

và kỳ lạ là chúng ta sẽ chỉ tìm thấy chúng ở những nơi sâu nhất ở các rãnh,

we very rarely see them anywhere else except for the most extreme places.

chúng ta hiếm khi nhìn thấy chúng trừ những nơi khắc nghiệt nhất,

And it's a type of anemone.

và nó là một loại cỏ chân ngỗng.

And they just kind of look like white flowers floating in the wind.

Nhìn chúng giống như những bông hoa nhỏ bay trong gió.

Chúng thật ra là những loài động vật vô cùng xinh đẹp.

They’re actually really beautiful animals,

and they’re living in, unbelievably,

Khó có thể tin rằng chúng sống

what we would class as being extreme environments.

trong một môi trường rất khắc nghiệt.

They have an unpronounceable Latin name,

Chúng có một tên Latin rất khó phát âm.

which I maybe shouldn't try, but it's Galatheanthemum.

Có lẽ tôi không nên nói thử, nhưng nó là Galatheanthemum.

I've done it.

Tôi làm được rồi.

(Laughter and applause)

(tiếng cười và vỗ tay)

Thank you.

Cảm ơn các bạn.

(Applause)

(cười)

I'm not doing it again, though, I got away with it once.

Nhưng tôi sẽ không làm lại nữa đâu tôi đã làm được một lần rồi.

So if you start to rethink the visual imagery

Vậy nếu bạn ngẫm lại về hình ảnh thị giác

and the way in which the deep sea is in reality

và biển sâu trong thực tế,

chứ không phải những gì ta được kể,

and not the way we're told,

it's time that we started thinking about the oceans generally

đã đến lúc ta nghĩ về đại dương một cách khái quát

as just one big ocean, from its surface to the bottom.

như một đại dương lớn từ trên bề mặt xuống tới đáy,

The ocean doesn't recognize imaginary lines that we've drawn

một đại dương không có những đường giả tượng mà ta vừa vẽ ra,

and said that's sea, that's deep sea.

và phân biệt biển và biển sâu,

So we care, don't care.

mà ta quan tâm và không quan tâm,

Care, don't care, right?

quan tâm, không quan tâm, đúng chứ?

And that's actually what we do.

Và đó là điều chúng ta làm.

You wouldn't turn up in the Amazon, and say, "Right, everyone,

Các bạn sẽ không đến rừng Amazon rồi nói, “được rồi, mọi người,

We're going to catalog every known species for the first 200 meters,

chúng ta sẽ thống kê những loài đã biết trong khoảng 200m đầu tiên

everything after that are monsters of the trees."

và mọi thứ sau đó đều là quái vật rừng”

(Laughter)

(cười)

"Because it's just dark and horrible in there, so let's not do that."

“vì nơi đó rất tối và đáng sợ nên chúng ta đừng tiến vào sâu hơn.”

But that is exactly what we do right now

Nhưng chúng tôi đang làm điều đó

to 70 percent of the planet.

tới khoảng 70% hành tinh.

And that's what I find quite frustrating.

và điều đó làm tôi khá khó chịu.

Another question I get asked sometimes as well is --

Một câu hỏi khác mà tôi thường gặp đó là

other than the fear stuff,

ngoài nỗi sợ,

and the claustrophobia

chứng sợ không gian kín,

and the toilet question and stuff like that --

vấn đề vệ sinh và mấy vấn đề đó,

is, you know, what’s it like being in the bottom of the sea,

ở dưới đáy biển, nhìn ra cửa sổ và nhìn các thứ

looking out the window and seeing stuff?

cảm giác như thế nào?

And I actually find it a genuinely

Tôi thực sự cảm thấy

difficult question to answer.

rất khó trả lời,

Because it’s quite exciting.

vì nó rất thú vị.

Và sau đó, các bạn kiểu, “ồ, thú vị đấy”.

Afterwards, you’re like, “Ooh, that was really exciting.”

But at the time, it’s quite humbling.

Nhưng câu này làm tôi bớt hãnh diện hơn.

Because I think you’re kind of aware of the fact

Bởi tôi nghĩ khi bạn biết rằng

you’re seven miles underwater and one ton per square centimeter

khi bạn ở độ sâu bảy dặm dưới nước với áp suất một tấn/cm², v.v.

and all that kind of, you do feel quite remote.

bạn cảm thấy rất xa vời.

But I just think it looks kind of majestic.

Nhưng tôi chỉ nghĩ nó có vẻ rất hoành tráng.

I think it's certainly the exact polar opposite

Và tôi nghĩ nó khác 180° với

of what you're told it should be like.

những gì bạn được nghe kể.

It’s not scary, it’s peaceful, and it’s nice, and there’s beauty there.

Nó không đáng sợ, nó rất bình yên, đẹp đẽ.

And I think we need to challenge the narratives that we are given

Và tôi nghĩ chúng ta chất vấn những câu chuyện mà ta được kể,

and change the story

cải biên chúng,

and start to think of the deep sea as a place which is fascinating,

và bắt đầu nghĩ về biển sâu như một nơi thú vị,

it's wonderful, it's interesting,

tuyệt vời, lí thú,

and it's really, really important.

và điều đó là vô cùng quan trọng.

And only at that point,

Và chỉ khi đó,

if we take all that on board will we ever truly,

Khi chúng ta mở lòng đón nhận biển sâu, chúng ta mới thực sự

truly protect and live alongside our oceans.

bảo vệ và sống chung cùng với đại dương.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(tiếng vỗ tay)