How Film Changes the Way We See the World | Ava DuVernay | TED

Translator: Thi Nguyen Reviewer: Nhàn Katherine

Pat Mitchell: So, Ava, I told you this already,

Pat Mitchell: Vâng, Ava, chị đã nói với em rồi

thank you for the special privilege to see the film.

cảm ơn vì đã cho chị cơ hội được xem bộ phim

I wish it was something that we could share

Ước gì chúng tôi có thể chia sẻ

with each and every one of you,

với tất cả các bạn ở đây,

but here, I will tell you,

còn bây giờ, tôi khuyên,

you absolutely must see "Origin" when it comes to a theater.

các bạn nhất định phải xem “Origin” khi nó ra rạp.

But knowing the book

Khi biết về cuốn sách

and how complex and challenging

phức tạp và khó khăn như thế nào

and how deeply researched the thesis of this monumental piece of work,

được nghiên cứu sâu sắc về chủ đề hoành tráng này ra sao

that, as I said, left my heart pounding and my mind reeling,

như chị đã nói, nó khiến tim chị thổn thức và đầu óc quay cuồng,

what inspired you to take this project on and translate it to a feature film?

điều gì truyền cảm hứng khiến em nhận dự án này và chuyển thành phim?

Ava DuVernay: I'm always happy to sit with you,

Ava: thật vui khi được ngồi ở đây với chị,

so thank you for having me, folks.

và cảm ơn các bạn đã đón nhận tôi.

You know, people told me this was an unadaptable book,

Chị biết đó, ai cũng bảo cuốn sách này không thể chuyển thể,

so the only logical thing to do is to try to adapt it.

vì vậy điều hợp lý nhất cần làm là thử chuyển thể nó.

(Laughter)

(Cười)

But the book really grabbed me.

Cuốn sách lôi cuốn em.

The first time I read it, I was taken by the fact that I didn't quite get it,

Lần đầu tiên đọc nó, thực sự em không hiểu lắm.

and that frustrated me, so I read it again,

Em thất vọng lắm, thế là em đọc lại,

and I just, I read it three times,

em đọc đến ba lần,

and started to feel really connected to some of the stories

rồi tự dưng em thấy đồng điệu với một số câu chuyện

and some of the characters that the author uses

và một số nhân vật mà tác giả sử dụng

to bring us into this idea that she has, this thesis

để giúp mình hiểu ra ý tưởng của bà ấy, cái quan niệm cho rằng

that so much of our oppression is linked,

những áp bức chúng ta gánh chịu đều liên quan với nhau,

and that if we embrace the commonalities of our challenges,

và nếu chúng ta chấp nhận những điểm chung của những khó khăn đó

that there was a way forward,

sẽ có cách vượt qua,

a blueprint to trying to, kind of, combat some of our social ills.

1 kế hoạch, kiểu như, chống lại các căn bệnh xã hội.

And so within that,

Và những thứ bên trong nó.

that's a hard movie to make, just that,

là một bộ phim khó nhằn, vậy thôi,

but I'd heard about these beautiful stories about her life --

em đã nghe những câu chuyện tuyệt vời của cuộc đời bà

she's a remarkable woman, Isabel Wilkerson.

Isabel Wilkerson là một người đáng nể,

So I thought, "Maybe I can use her life and work

Thế là em nghĩ, “Chắc mình phải lấy cuộc đời và sự nghiệp này

as the impetus for the story."

làm cảm hứng cho câu chuyện.”

And so I started to try to find those parallels,

Và cứ thế em cố gắng tìm ra những điểm chung,

and I felt guided through the process.

cứ như em được ai đó chỉ đường.

You know, sometimes, you just get in a groove.

Chị biết đó, nhiều khi chúng ta tự nhiên đi vào đúng đường dẫn.

I have a friend who cooks really well,

Em có một người bạn nấu ăn rất giỏi,

I really don't.

em thì không nhé.

And she just gets in a groove.

Và khi cô ấy đi đúng đường dẫn.

She can make something out of whatever's in the kitchen.

Cô ấy luôn nấu được món gì đó, từ bất cứ thứ gì có trong bếp

They don't even look like they connect, but she can put it together.

Nguyên liệu dường như chẳng ăn nhập, nhưng cô ấy có thể kết hợp chúng.

This film was the first time I felt like I got in a groove,

Bộ phim này là lần đầu tiên em thấy mình đi đúng đường dẫn,

out of everything that I made.

trong mọi thứ em từng làm.

And the two things, her life and the historical context of "Caste,"

hai thứ, cuộc đời nhân vật chính và bối cảnh lịch sử của “Giai Cấp”

somehow fit together,

vô tình trùng khớp,

even though on its surface, it may not look like it.

mặc dù nhìn bề ngoài không ăn nhập gì cả

PM: And I think most people, hearing that you've made a film of "Caste,"

PM: chị thấy hầu như mọi người khi nghe nói em làm phim “Giai cấp”,

would think, "Oh, it's going to be a documentary,

đều nghĩ, “Ồ, chắc là phim tài liệu,

another one of those stunning Ava documentaries."

lại thêm một bộ phim tài liệu tuyệt vời nữa của Ava.”

But it is in fact a narrative film.

Mà thực ra đây là phim tự sự.

AD: It's a narrative film,

AD: Nó là phim tự sự,

where you follow a group of real, live actors through the process.

bạn theo chân một dàn diễn viên thực sự diễn trực tiếp cả quá trình.

Blessedly, I was able to work with one of the best actors working today,

May mắn là em được hợp tác với một trong những diễn viên xuất sắc nhất hiện nay,

Aunjanue Ellis, who is our lead.

Aunjanue Ellis, vai chính.

She plays Isabel Wilkerson, and she's extraordinary.

Cô ấy đóng vai Isabel Wilkerson, cô ấy thực phi thường.

And I was able to figure out a way to tell the story

Và em tìm ra cách để kể câu chuyện

of the deep historical theories

về những học thuyết lịch sử sâu sắc

and the social phenomena of caste within the story of a woman

và các hiện tượng xã hội của phân biệt giai cấp qua câu chuyện về một phụ nữ

and her love story with her family and her husband.

và tình yêu của cô ấy dành cho gia đình và chồng mình.

PM: Well, we can't show the whole thing, but we can share a trailer.

PM: Chà, chúng ta không thể nói hết nhưng có thể chia sẻ đoạn trailer.

AD: Oh, we brought a little teaser for you to see.

AD: Ồ, bọn em có chuẩn bị một đoạn teaser nho nhỏ.

PM: Origin.

PM: Origin

(Music)

(Âm nhạc)

(Crowd cheering)

(Đám đông vỗ tay)

Isabel Wilkerson: Everywhere.

Isabel Wilkerson: Khắp nơi.

All over the place.

Ở khắp mọi nơi.

There's connective tissue.

Đều có sợi đây liên kết.

All of this.

Tất cả những điều này.

All of it ...

Tất cả những điều đó...

is linked.

đều liên quan.

(Music fades)

(Âm nhạc nhỏ dần)

AD: Yeah, that was a little snippet.

AD: Vâng, một đoạn trích nhỏ.

(Applause)

(Vỗ tay)

AD: Yeah, thank you.

AD: Vâng, cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)

I don't know if you could hear, she says,

Các bạn có nghe không, cô ấy nói,

"All of this is linked, there's connective tissue to all of it,"

“Mọi thứ đều liên quan với nhau, Có dây liên kết giữa chúng,”

and really, that was the piece of the book that resonated with me.

và thực sự, chính là đoạn này trong sách đã đánh động trong em.

So often, in our challenges, we feel alone.

Thường thì khi gặp khó khăn, chúng ta cảm thấy đơn độc.

And the way you can know there are folks facing similar things

Đến khi nhận ra có rất nhiều người đang trải qua điều tương tự

in different places and different times,

ở khắp nơi và khắp các thời đại.

similar to the people in this room,

cũng giống như các bạn ở đây,

you start to feel that there's strength in numbers,

bạn bắt đầu cảm thấy có sức mạnh trong số đông này.

and that there's some foundation to succeed.

và các nền tảng dẫn đến thành công.

PM: Along with taking on the challenge of a very complex set of theories

PM: Bên cạnh việc đối mặt với những lý thuyết rất phức tạp

that Isabel Wilkerson puts forward in the book,

mà Isabel Wilkerson đưa ra trong cuốn sách,

you had a lot of other creative choices to make,

em còn có khá nhiều lựa chọn sáng tạo khác để làm

and challenges to get such a film made.

những khó khăn để hoàn thành nó,

Yeah, like money.

Phải, ví dụ như tiền.

(Laughter)

(Cười)

AD: You know, sometimes, I wish I should have gone to sculpture.

AD: Chị biết không, đôi khi, em ước giá như mình làm điêu khắc.

(Laughter)

(Tiếng cười)

Just need the piece of ...

Chỉ cần một chút xíu thôi ...

But yes, money is a big thing,

Đúng vậy, tiền là vấn đề lớn

and, you know, on its face, when you talk to studios,

và chị biết đấy, khi bàn bạc với các hãng phim,

and you say, "I want to make a film about Caste,"

mà nói, “Tôi muốn làm một bộ phim về Giai Cấp”,

it's not top of the list of things that they're interested in making.

nó không phải là điều ưu tiên mà họ hứng thú để làm

So the strategy was not even to go there,

Nên chiến lược của em không như vậy,

to not go to each and every studio,

không đi hãng này sang hãng nọ,

because, you know, I'm a realist,

bởi vì, em là một người thực tế,

I know that this is a business,

em biết đây là một vụ làm ăn,

and I understand there are certain barriers to entry

và em hiểu rằng có những rào cản nhất định để bước vào

in the minds of studios

tư duy của các hãng phim

as to whether or not this would be successful.

về việc liệu cái này có thành công hay không.

So what we were able to do was raise the money independently --

Vì vậy, điều bọn em có thể làm là tự huy động vốn--

(Applause)

(Vỗ tay)

Yay, independence. Come on, independence.

Yay, độc lập Là độc lập đấy.

(Applause)

(Vỗ tay)

We raised the money independently.

Bọn em huy động vốn độc lập.

That's why Aunjanue Ellis's involvement is so extraordinary,

Đó là lý do tại sao sự tham gia của Aunjanue Ell là điều phi thường,

because she had just come off of the Academy Award nomination

bởi vì cô ấy vừa được đề cử Oscar

for "King Richard"

cho phim “Vua Richard”

and could have really done anything.

và có thể làm bất cứ phim gì.

And we asked her to come and join this independent film.

Và bọn em mời cô ấy tham gia bộ phim độc lập này.

She actually asked, we asked each other to join this independent film,

Thực ra cô ấy đề nghị, bọn em mời nhau tham gia bộ phim này,

and we held hands,

chúng em nắm tay nhau,

and I took that lady all over the world.

em đưa cô ấy đi khắp thế giới.

We did three continents in 37 days,

đến ba châu lục trong vòng 37 ngày,

and I really needed a partner who could stand toe-to-toe with me

em cần một người có thể kề vai sát cánh với mình

and do that work with independent money.

cùng làm phim với số tiền tự huy động.

Independent means there's no more.

Độc lập nghĩa là không còn gì nữa cả.

(Laughter)

(Cười)

AD: This is the money, and there's nothing else coming.

AD: Nhiêu đây tiền, và sẽ không có thêm nữa.

And it was a fantastic way to work, you know?

Và đó là cách làm việc tuyệt vời, phải không?

It was freeing, in a way.

Nó tự do, theo một cách nào đó.

PM: And I know that, with all of your work,

PM: theo chị biết, với mỗi tác phẩm của mình

you always have a strategy, too, about what would be the impact of the film

em luôn có chiến dịch để tạo sự tác động cho bộ phim

and how does it go beyond seeing the film onscreen.

và để nó vượt qua cái giới hạn chỉ là phim trên màn ảnh.

What are those plans?

Kế hoạch đó là gì?

AD: I just feel like making the film on its own

AD: em chỉ thấy nếu mình làm cho xong 1 bộ phim

and being satisfied with the film being out,

và thỏa mãn khi nó được công chiếu

is really just half the work, for myself, as a filmmaker.

với em, ở vai trò 1 nhà làm phim - thì nó mới xong có 1 nửa thôi.

I can't just put it out.

Em không thể dừng ở đó.

I need to make sure it gets to the audience,

Em muốn đảm bảo nó được khán giả đón nhận,

that it reaches folks, that it's understood,

muốn nó chạm đến mọi người, được thấu hiểu,

that it's interrogated, that it's shared.

muốn nó được chất vấn, được chia sẻ.

And so, I have this crazy idea

Vì vậy, em có ý này hơi điên

that I want every 16-year-old in the country

em mong các bạn 16 tuổi trên toàn quốc

to be able to see the film for free, if they want.

được xem phim miễn phí, nếu các bạn muốn.

And --

Và --

(Applause)

(Vỗ tay)

There are four million 16-year-olds in the country right now.

Hiện tại cả nước có bốn triệu người 16 tuổi

(Laughter)

(Tiếng cười)

If we can get 100,000 of them in ...

Nếu chúng ta có 100,000 em đi xem thôi

But I want them to be able to see it for free,

Nhưng em muốn các bạn được xem miễn phí,

so I made a website, over the weekend,

Nên dịp cuối tuần, em tạo trang web

called seat16.com.

tên là seat16.com.

And you just go on in, and you buy a ticket for a 16-year-old.

Và chỉ cần truy cập là có thể mua vé cho một người 16 tuổi.

It goes into a fund,

Tiền vé được sung quỹ.

and when it's time, in December or January, when the film comes out,

và đến, khoảng tháng 12 hoặc tháng 1, khi bộ phim ra mắt,

that goes to seat16.com.

truy cập seat16.com.

Not "sweet," "seat." Isn't it cute?

Không phải “sweet”, là “seat.” nha

(Laughter)

(Cười)

But the idea that, at that age,

Cái ý ở đây là, ở độ tuổi đó,

you're starting to interrogate your place in the world

các bạn bắt đầu đặt câu hỏi về vai trò của mình trên thế giới

and what the world means to you, and how you fit in,

thế giới có ý nghĩa gì đối với bạn, và sống sao cho phù hợp,

and I just think it's such a tender age, especially at this time,

em nghĩ đó là độ tuổi nhạy cảm, nhất là vào thời đại này,

that young people be able to be autonomous in what they learn,

để giới trẻ có thể tự chủ trong việc học

that they're not told what they can't learn.

mà không bị giới hạn bởi những thứ không được học

That they are able to read what they want to read,

Để các bạn đọc những thứ các bạn muốn,

see what they want to see --

xem những gì các bạn muốn xem --

(Cheers and applause)

(Hoan nghênh và vỗ tay)

And so, that's our little solution.

Vì vậy, đó là giải pháp nhỏ

PM: Not at all surprising that that would be one of the aspirations.

PM: không có gì bất ngờ để nói đó là một trong những khát vọng lớn.

And in watching it, I mean, it really does change your mind.

Khi xem nó, ý chị là, nó thực sự thay đổi tâm thức.

I found myself thinking,

Chị tự nghĩ rằng,

"Every student, everywhere in the world should see this film,

“Mọi học sinh, ở khắp mọi nơi trên thế giới nên xem bộ phim này,

and make these connective tissue,

và tạo ra những sợi dây iên kết

that is so clear in her theory and in the film."

được đề cập rất rõ ràng trong giả thuyết lẫn trong phim.”

Did you believe all the theories when you started,

Em có tin các giả thuyết đó khi em mới bắt đầu,

or did something change for you in the making of the film?

hay có điều gì thay đổi em khi làm bộ phim này?

Did you learn something that was new,

Em có học được điều gì mới không,

and a discovery?

một cuộc khám phá?

AD: I learned so much.

AD: Em học rất nhiều.

Everything about the Indian people, the Dalit people,

Tất tần tật về người Ấn Độ, người Dalit,

I knew nothing about.

trước đó em không biết.

I feel I'm an educated person,

E tưởng là em có học thức,

I thought I was well-read.

tưởng rằng mình đọc rộng rồi.

I'm not.

Nhưng không phải.

We live in a container

Chúng ta sống trong một chiếc thùng

that doesn't really promote the idea that we should be learning

không thực sự khuyến khích ta phải tìm hiểu

about people's daily lives in any place other than here.

về cuộc sống hàng ngày của con người ở những miền đất khác.

And that is our media,

Đó là cách truyền thông đang làm.

that is our school system.

hệ thống giáo dục đang làm.

I mean, many people in this audience,

Ý em là, nhiều khán giả ở đây,

you know you have to grab your education,

hiểu rằng mình phải tự học,

you have to continue to educate yourself.

phải liên tục tự giáo dục bản thân.

So when we talk about students, it's not just young people.

Nên khi nói về người học, ta không chỉ nói về người trẻ.

We need to continually be students, I think that's why everybody's here,

Chúng ta cần liên tục là người học, em nghĩ đó là lý do mọi người ở đây

continuing to learn, continuing to listen and explore.

tiếp tục học hỏi, tiếp tục lắng nghe và tìm tòi.

And so, there was so much in the book that I maybe knew a little bit of,

Chuyện là, một vài thứ trong cuốn sách em có biết qua rồi,

or I hadn't made connections to.

hoặc biết mà không để ý nhiều.

But almost every single thing about the Dalit people in India,

Còn lại thì hầu như mọi thứ về người Dalit, người Ấn Độ,

I had never heard about.

em chưa từng nghe qua.

I had heard about "untouchables" in India,

Em đã nghe về “tầng lớp tiện dân” ở Ấn,

but I thought that was, like, in feudal, ancient India,

nhưng em nghĩ, chắc là, chỉ ở thời Ấn Độ cổ đại thôi

not happening now, in the ways that it is.

thời này không thể có chuyện đó

Thế là em khai thác điều đó trên phim,

So we explore that in the film,

one of the many things that, hopefully, folks will take away.

đó là một trong những điều em mong mọi người sẽ nhận được

PM: There's so many things that you take away,

PM: Có rất nhiều thứ để mọi người nhận được

and it's actually true of all of your work.

thực sự là vậy với mọi tác phẩm em làm.

Ava, I always feel that there's some revelatory truth

Ava, chị luôn cảm thấy sẽ có một vài sự thật được tiết lộ

that comes, whether it's "13th," or "When They See Us" --

khi xem “ Thứ 13” và cả “Khi họ thấy chúng ta” --

AD: You were the one who watched it, thank you, ma'am.

AD: Chị xem rồi à cảm ơn chị yêu.

(Laughter)

(Cười)

PM: Alright, "Selma" -- AD: Somebody said "Queen Sugar"?

PM: “Selma” này - AD: Ai mới nói “Nữ hoàng đường” đấy?

Hey.

Này.

PM: That was my next name. (Laughs)

PM: Tôi đang định nói đó. (Cười)

AD: She knows, Pat knows "Queen Sugar."

AD: Biết luôn, Pat biết “Queen Sugar.”

AD: I know you do. PM: Absolutely.

AD: Em biết mà. PM: Phải thế chứ.

PM: But that seems to be at the core,

PM: Nhưng đó dường như là cốt lõi,

that's something you would say about an Ava Duvernay work, right?

đó là điều các bạn sẽ nói về tác phẩm của Ava Duvernay, phải không?

AD: I hope so,

AD: hy vọng là vậy

but I'm really just making what I'm interested in,

nhưng em chỉ đang làm cái em thích,

what I've learned, and trying to pass it along.

cái em biết và cố gắng lan tỏa nó.

When I learned the information on "13th," I wanted to share it.

Khi em biết thông tin về “Thứ 13”, em muốn chia sẻ nó.

When I understood what was happening with Black farmers in this country,

Khi em biết điều gì đang xảy ra với nông dân Da đen ở đất nước này,

I wanted to make "Queen Sugar" and everything that's within it.

em muốn kể “Nữ hoàng đường” và mọi thứ ẩn bên trong nó.

So I'm a voracious reader who will then go make a movie about it.

Thế đó, em là người ham đọc, và sau đó làm phim về những thứ đó.

And it's a beautiful way to further our knowledge,

Và đó là một cách tuyệt vời để nâng tầm kiến thức,

because I believe images embed themselves in our imagination

bởi vì em tin hình ảnh sẽ tự in dấu vào trí tưởng tượng của con người

in a way that words alone don't.

dùng mỗi ngôn từ thôi thì chưa đủ.

We think in picture, you know?

Chúng ta suy nghĩ bằng hình ảnh, nhỉ?

Your memories are pictures.

Ký ức của các bạn là hình ảnh.

And so, to be able to approximate that,

Và vì vậy, để có thể mô phỏng điều đó,

to render that in film,

lột tả điều đó trong phim,

is such an honor that, when I first was able to do it

là một vinh dự lớn đến mức khi lần đầu tiên làm xong

and show my work in a theater like this

đem ra rạp chiếu,

and watch the back of people's heads as they were watching the screen

rồi nhìn sau gáy khán giả trong lúc họ xem phim

and understand that emotion was coming from the images that I made,

và biết được hình ảnh mà mình tạo ra đem lại cảm xúc cho khán giả

it was highly addictive

Nó rất gây nghiện

and something that I've never gotten over.

em không thể nào quên được.

PM: And one of the other characteristics of everything you've done,

PM: Và một trong những đặc trưng khác trong các tác phẩm của em

as you've moved and journeyed through Hollywood's power systems

chính là em đã bước vào và chinh phục hệ thống quyền lực ở Hollywood

to become one of its most admired people

để trở thành một trong những người được ngưỡng mộ nhất

and one of the world's most admired talents, Ava,

và một trong những tài năng được ngưỡng mộ nhất thế giới, Ava,

is that you have also brought other people with you.

là em cũng đã mang những người khác đi cùng.

It wasn't just enough that you made the journey to the top.

Chỉ mình đến đỉnh cao thôi là chưa đủ..

AD: Because that's not fun.

AD: Tại nó không vui.

(Laughter)

(Cười)

Do you want to be there by yourself?

Chị có muốn lên đó 1 mình không?

Right? It's not fun.

Thấy chưa? Không có vui.

(Cheers and applause)

(Hoan nghênh và vỗ tay)

PM: But you actualized that in creating your own studio.

PM: Nhưng em đã hiện thực hóa điều đó bằng việc thành lập studio riêng.

Talk to us about ARRAY,

Kể cho mọi người nghe về ARRAY đi,

what its purpose is

mục đích của nó là gì

and what it has done for people of color in the film industry.

và nó đã làm được gì cho người da màu trong ngành điện ảnh.

AD: You know, it's a handmade, homemade space.

AD: À, nó là một không gian tại gia, tự tay làm.

You know, mom-and-pop stores, this is just a mom store.

Chị biết đấy, giống như gian hàng của mẹ, nhỏ lẻ thôi.

(Laughter)

(Cười)

And it's a place where we make what we want to make,

Và là nơi mình được làm điều mình muốn làm

we say what we want to say,

nói đều mình muốn nói,

we educate ourselves and other people,

giáo dục bản thân và người khác,

we congregate around ideas and images.

tập trung thảo luận về những ý tưởng và hình ảnh

But it's really community.

Nó thực sự là một cộng đồng.

I found that it's just boring by yourself.

em thấy nhàm chán khi phải làm một mình.

It's not as much fun to be on the red carpet, the awards show,

Không vui chút nào khi ở trên thảm đỏ, lễ trao giải,

all those things are not as much fun as being able to sit in a theater

tất cả đều không vui bằng việc có thể ngồi trong rạp

and watch a movie with folks who are able to see the movie for free

xem phim với những khán giả được xem phim miễn phí

or discuss a film or talk about ideas or to listen to a lecture.

hoặc bàn luận về một bộ phim hoặc nói ra các ý tưởng, nghe một bài giảng.

So we have a small campus in Los Angeles that is a community space,

Vì vậy, bọn em lập ra một không giản nhỏ ở Los Angeles, không gian cộng đồng,

that has a small theater.

trong đó có một rạp phim nho nhỏ

And we just invite people to come in and out

Và bọn em mời mọi người đến chơi

and share their imagination and their ideas with us.

để chia sẻ sự sáng tạo và ý tưởng với bọn em.

And we've created ARRAY Crew, which is a database

Thế là ARRAY Crew ra đời, một cơ sở dữ liệu

so that people of color, women of all kinds,

để những người da màu, phụ nữ thuộc mọi tầng lớp,

older people, people who are kind of "aged out" of our industry

người cao tuổi, những người “quá tuổi” trong ngành

and no longer called for crew jobs,

không còn được mời tham gia đoàn phim.

they're all in a database.

Mọi người tập trung ở đó.

All of the people that are outside of the box,

Tất cả những người có tư duy vượt ngoài hộp,

you can find them and you can hire them.

chịcó thể tìm thấy họ và chị có thể thuê họ.

On "Queen Sugar," we hired all women directors

Ở “Nữ Hoàng Đường”, bọn em có các nữ đạo diễn

for seven seasons.

cho cả 7 mùa.

Whenever you're doing the work, you're just finding ways --

Cứ bắt tay vào làm là sẽ tìm ra cách --

(Applause)

(Vỗ tay)

Thank you.

Cảm ơn.

I'm just finding ways to have good people around.

em tìm ra cách để có những người tốt ở xung quanh.

And it's really as simple as that.

thực sự nó đơn giản vậy đấy.

PM: And to show up for other people, which you have clearly done,

PM: luôn có mặt cho người khác, là điều rõ ràng em đã làm,

as a role model, clearly.

như 1 hình mẫu, rõ là như vậy.

And I know that you value that.

Và chị biết em trân trọng điều đó.

You value the mentors who have been in your life

Em trân trọng những người thầy xuất hiên trong cuộc đời mình

and the mentorship that you've offered to others.

và sự hướng dẫn tận tình em dành cho người khác

And recently, you brought back one of your early mentors,

Và gần đây, em có nhắc đến một trong những người thầy đầu tiên của mình,

someone who had inspired you,

người đã truyền cảm hứng cho em,

around a concept that I found fascinating.

trong một dự án khá thú vị.

And I'd love you to talk about it a bit,

chị muốn em chia sẻ một chút về điều đó,

the idea that what we all need to find is our "liberated territory."

Cái ý đó là tất cả chúng ta cần tìm ra “lãnh thổ tự do” của mình.

AD: Yes. PM: What is that?

AD: Vâng. PM: Nghĩa là gì?

AD: So I don't know if anyone here knows Haile Gerima.

AD: không biết có ai ở đây biết Haile Gerima không.

(Applause)

(Vỗ tay)

An extraordinary filmmaker, Ethiopian-born,

Một nhà làm phim phi thường, gốc Ethiopia,

who studied at UCLA,

tốt nghiệp UCLA,

went on to be a professor of film and art at Howard University

sau đó làm giảng viên ngành phim và nghệ thuật tại Đại học Howard

for many years,

trong nhiều năm,

has a small bookstore and café called Sankofa,

sỡ hữa một quán sách và cà phê tên là Sankofa,

named after his film "Sankofa."

đặt theo tựa phim “Sankofa” của ông ấy.

Anybody seen "Sankofa"?

Có ai xem “Sankofa” chưa?

(Cheers and applause)

(Reo hò và vỗ tay)

"Sankofa," the most sublime, exquisite, deeply moving,

“Sankofa,” là một tuyệt tác tinh tế và sâu sắc nhất,

nuanced rendering of any depiction of slavery of African people

diễn tả hết mọi sắc thái của chế độ nô lệ Châu Phi

ever made, in my opinion.

mà em từng biết.

Now on Netflix,

Đang chiếu trên Netflix

distributed by ARRAY.

do Array phân phối.

(Laughter)

(Cười)

And he has this idea,

Và ông ấy có một ý thế này,

that in order to thrive,

rằng để tăng trưởng,

not just as an artist, but as a person,

không chỉ với nghệ sĩ, mà là một người,

you must find and claim your liberated territory.

các bạn phải đi tìm và xác nhận lãnh thổ tự do của mình.

So for him, it was that bookstore, Sankofa.

với ông ấy đó là hiệu sách Sankofa.

"This is my space. This is where I work.

“Đây là chỗ của tôi. Là nơi tôi làm việc.

This is my physical space where I can be courageous,

Đây là không gian vật lý nơi tôi có lòng can đảm

where I can dream and fulfill those dreams

nơi tôi có thể mơ và hiện thực hóa giấc mơ

within my own mind, my own heart

trong tâm trí, trái tim tôi,

and with my own hands."

bằng chính đôi tay của tôi.”

So I duplicated that,

Thế là, em bắt chước,

and made our ARRAY Campus in Los Angeles very much modeled after that.

và xây dựng ARRAY Campus tại Los Angeles theo mô hình đó.

But I continue to think about liberated territory in other ways,

Nhưng em vẫn nghĩ về lãnh thổ tự do theo nhiều cách,

because what if you aren't a filmmaker, what if you can't have these buildings,

giả sử bạn không làm phim, giả sử bạn không sở hữu những tòa nhà kia

what is the liberated territory?

thì lãnh thổ tự do của bạn là gì?

The space where you feel the most courageous.

Một không gian nơi bạn thấy mình can đảm nhất

Doesn't even have to be a physical space.

Không nhất thiết phải là không gian vật lý.

It needs to be the space that you can go to inside yourself,

Nó phải là không gian mà bạn có thể đi sâu vào bên trong mình,

that is your safe place,

nơi trú ẩn an toàn,

where you allow yourself to be able to ideate,

nơi bạn cho phép bản thân suy nghĩ,

have bad ideas,

đưa ra các ý tưởng tồi.

talk yourself into ideas, talk yourself out of that idea.

tự nói với mình các ý tưởng, tự nói với mình từ bỏ chúng.

(Laughter)

(Tiếng cười)

And just cultivate that within yourself.

Hãy chế tác nó trong chính mình.

So for me, it wasn't just the physical space,

Với em đó không chỉ là không gian vật lý,

it was also freeing my mind

nó còn là tự do tâm trí

and freeing up spaces within me, where I said,

là không gian tự do bên trong, nơi em nói,

"This is my liberated territory, this is where I go, this is my time,

“Đây là lãnh thổ tự do, là nơi tôi đến, là thời của tôi,

this is the way I do it, to just let my mind be free,

là cách tôi làm, để tâm trí được tự do,

and have courage, have courage."

và có lòng can đảm, can đảm”

And so it doesn't just come, you have to create the right conditions.

Nó không tự dưng mà đến đâu, bạn phải tạo ra những điều kiện đúng.

And that term, liberated territory,

Trong điều kiện đó, lãnh thổ tự do,

it stayed with both of us, when we talked about it.

có cho cả 2 chúng ta, khi ta nói về nó.

PM: Yes.

PM: Phải.

AD: And it is a bit of a mantra.

AD: Nó kiểu như thần chú ý.

I found mine in film,

Em tìm thấy lãnh thổ của mình từ điện ảnh,

and the hope is that we can all find ours, in whatever ways we're able to.

và em mong rằng tất cả chúng ta có thể tìm ra nó, bằng mọi cách có thể

PM: You did find yours in film,

PM: Em tìm được nó qua phim,

and because you found yours,

và vì em đã tìm thấy nó,

you're providing liberated territory for many of the rest of us.

em đã san sẻ lãnh thổ tự do đó cho nhiều người khác.

And I often think that when I look at such monumental work --

Và chị luôn nghĩ như thế khi chị nhìn vào các tác phẩm của em --

and that really does characterize all of your work, Ava --

đó thực sự là đặc trưng của mọi tác phẩm em làm, Ava -

I think, "What could be next?"

chị thắc mắc, “Sắp tới sẽ là gì?”

AD: (Whispers) I don't know.

AD: (Thì thầm) em chưa biết.

(Laughter)

(Cười)

And you know what?

Chị biết sao không?

This is the first time that I've ever not known what my next project is,

Đây là lần đầu tiên em không biết dự án tiếp theo của mình là gì,

since I started.

kể từ hồi mới bắt đầu.

I didn't pick up a camera until I was 32,

Em chưa từng cầm máy quay cho đến tuổi 32

and so when I got the opportunity to make films,

và vì vậy khi em có cơ hội làm phim,

I just thought the door was going to close.

em cứ nghĩ cánh cửa sẽ đóng lại mất

"I need to go fast,

“Mình phải nhanh lên,

keep going before they figure out," (Whispers) "I don't know what I'm doing."

tiếp tục trước khi họ nhận ra” (thì thầm) “mình không biết mình đang làm gì”

Never went to film school, I just picked up the camera,

Em chỉ cầm máy quay, mà chưa bao giờ qua trường lớp,

and so I just started running as fast as I can,

và bắt đầu chạy nhanh nhất có thể,

and this really is the first film,

và đây thực sự là bộ phim đầu tiên,

working with Aunjanue,

làm việc với Aunjanue,

working with the team that I'd been with for a long time,

làm việc với đội nhóm em đã gắn bó lâu dài,

I was able to, at the end of this process --

em đã làm được, đi hết quá trình này --

we just finished the film a couple of weeks ago --

bọn em vừa hoàn thành bộ phim vài tuần trước --

say, "I don't have something else next, and that's OK."

tự nói, “mình hết ý tưởng rồi, và không sao cả.”

You know, that's OK, to take a second, you know?

Vậy đó, không sao hết. nghỉ một lát, vậy thôi.

The door is not going to close.

Cánh cửa sẽ không đóng lại.

(Applause)

(Vỗ tay)

The door is not going to close,

Cánh cửa sẽ không đóng lại,

and if it does, I've got my liberated territory.

và nếu nó đóng, em có lãnh thổ tự do của mình.

I'll just be right over here, it's OK.

Em sẽ ở ngay đây, không sao cả.

But it's the first time I don't know, and it feels really nice.

Nhưng đây là lần đầu tiên em bí ý tưởng, và nó rất tuyệt.

PM: Well, the door is definitely not going to close.

PM: Chà, cánh cửa chắc chắn sẽ không đóng.

And to go back to "Origin"

Quay lại với “Origin”

and the way that I felt, watching this film

và cái cách chị cảm nhận khi xem bộ phim này

and the way I've thought about it so many times since,

và cách chị đã nghĩ về nó nhiều lần từ khi xem xong

I wonder what is your highest, deepest aspiration

chị tự hỏi mong muốn cao nhất, sâu thẳm nhất của em

for the way people will respond?

về phản ứng của khán giả là gì?

What would be the change, what do you want the response to be?

Thay đổi sẽ là gì, em muốn nhận được phản hồi gì?

AD: I usually resist answering that question,

AD: Em thường từ chối trả lời câu hỏi đó,

because I don't want to prescribe --

vì em không muốn điều hướng

everyone comes in with their own stuff.

Ai cũng có cách nhìn riêng của họ.

I just want --

Em chỉ muốn -

I feel emotional.

em cảm thấy xúc động.

I want people to ...

em muốn mọi người...

enter into the film with an open heart and mind.

xem bộ phim với một trái tim và tâm hồn rộng mở.

Because I've seen that when people do that with this work,

Bởi vì em thấy rằng khi làm như thế,

for whatever reason ...

vì bất cứ lý do gì...

good things happen.

điều kì diệu sẽ đến.

And you just have to stay open.

bạn chỉ cần cởi mở.

And, so often, I turn on the TV, or I'm watching or reading something,

Khi em bật TV, hoặc xem phim, hoặc đọc một cái gì đó,

kind of with my mental arms folded.

kiểu vô thức khoanh tay lại.

You know, "I know what I feel about this, and I already have an opinion."

Như thể “Tôi biết tôi cảm thấy thế nào, và tôi biết thừa rồi”.

And the hope is that, folks,

Và hy vọng là, mọi người ơi,

that this film engenders the spirit of,

bộ phim này khơi dậy tinh thần,

"Let me just go in open, and see what it's about,

“Hãy để tôi mở ra, xem trong có gì,

and see what it brings up in me."

coi nó đem lại gì cho tôi”

That's my hope.

Đó là ước nguyện của em.

PM: I can only say that that is what happens.

PM: Chị chỉ muốn nói rằng ước nguyện ấy sẽ thành.

(AD laughs)

(AD cười)

(Applause)

(Vỗ tay)

PM: I think it's quite a gift to be able to create art,

PM: Chị nghĩ đó là một món quà. khi có thể sáng tạo nghệ thuật

to tell stories, to create narrative

để kể chuyện, tạo ra câu chuyện

that really does change the way people see the world.

nó thực sự thay đổi cách con người nhìn thế giới.

PM: And you have done that, Ava DuVernay. AD: It's a privilege.

PM: em đã làm được, Ava DuVernay. AD: đó là một đặc ân.

PM: Thank you for sharing. AD: Thank you for sharing with me.

PM: Cảm ơn em vì đã chia sẻ. AD: Cảm ơn vì đã chia sẻ cùng em .

AD: I appreciate you. PM: Thank you so much.

AD: Em rất trân trọng chị. PM: Cảm ơn rất nhiều.

AD: Thank you. These boots.

AD: Cảm ơn các bạn. Đôi giày này.

(AD laughs)

(AD cười)

AD: Thanks folks.

AD: Cảm ơn mọi người.