How to Fight for Democracy in the Shadow of Autocracy | Fatma Karume | TED

Çeviri: Figen Ergürbüz Ekmekçi Gözden geçirme: Elif Usta

The two most commonly used words to describe Tanzania until 2016

2016 yılına kadar Tanzanya'yı tanımlamak için en sık kullanılan iki kelime

were "peaceful" and "poor."

“barışçıl” ve “fakir” idi.

From 1992,

Tanzanya'nın

when Tanzania transformed from a single-party autocracy

tek partili bir otokrasiden çok partili bir demokrasiye dönüştüğü

to a multi-party democracy,

1992'den itibaren

we became known as a "transitioning democracy

''çok fazla potansiyele sahip geçiş demokrasisi” olarak

with a lot of potential."

tanındık.

That is a polite euphemism for an authoritarian state

Bu, halkına zulüm işlemeyen

that does not commit atrocities against its people

ve bir nebze kontrollü muhalefete izin veren

and allows a modicum of controlled opposition.

otoriter bir devlet için kullanılan kibar bir ifadedir.

I was born in Zanzibar, Tanzania,

Zanzibar, Tanzanya'da doğdum

and in the late 1990s I became a corporate litigator.

ve 1990' ların sonunda kurumsal bir dava avukatı oldum.

By 2007,

2007 yılına gelindiğinde

I was successful and had reported cases under my belt.

başarılıydım ve haberlere konu olan davalarla deneyim kazanmıştım.

I knew that a transitioning democracy

Geçiş sürecindeki bir demokrasinin kamuflajdan

is nothing more than camouflage.

başka birşey olmadığını biliyordum.

So along with my practice,

Bu yüzden işimin yanı sıra

I had a weekly unpaid column in a daily English paper

günlük bir İngilizce gazetede haftalık ücretsiz bir köşe yazım vardı

in which I espoused the importance of democracy,

ve burada demokrasinin, hukukun üstünlüğünün,

rule of law, human rights and freedoms.

insan hakları ve özgürlüklerin önemini savundum.

I was chugging along nicely, raising a family,

Güzel bir şekilde ilerliyordum, bir ailem vardı

working hard and contributing to public awareness.

çok çalışıyordum ve halkın farkındalığına katkıda bulunuyordum.

Until late 2015,

2015 yılının sonlarına kadar

when a man named John Pombe Magufuli,

“buldozer” olarak da bilinen

also known as "the bulldozer,"

John Pombe Magufuli

became president.

adında bir adam başkan olana kadar.

Under him, Tanzania reverted to full-blown autocracy.

Onun yönetiminde Tanzanya tam gelişmiş otokrasiye geri döndü.

My anxiety spiked knowing that my life,

Hayatımın

and that of many others in Tanzania,

ve Tanzanya'daki diğerlerinin hayatının altüst olmak üzere olduğunu

was about to be turned upside-down.

bilerek endişem arttı.

My peaceful daily life quickly turned into horror.

Huzurlu günlük hayatım hızla dehşete dönüştü.

Every day for four years, from 2017 to 2021,

2017 'den 2021'e kadar dört yıl boyunca her gün

I lived a personal nightmare

halka açık arenada oynanan

which was played out on the public arena.

kişisel bir kabus yaşadım.

My office was bombed,

Ofisim bombalandı,

a client and friend was shot 16 times,

bir müvekkilim ve arkadaşım on altı kez vuruldu

friends and colleagues were arrested and imprisoned without due process,

arkadaş ve meslektaşlarım tutuklandı ve yasal işlem yapılmadan hapsedildi

others disappeared, some were maimed.

diğerleri kayboldu, bazıları sakatlandı.

And I became the target

Ve devlet destekli

of a state-sponsored, press smear campaign.

bir basın karalama kampanyasının hedefi oldum.

And the state eventually unlawfully disbarred me

Devlet en sonunda beni hukuka aykırı bir şekilde

from practicing my profession.

barodan ihraç etti.

My self-image had become so enmeshed with my profession

Kendi imajım mesleğimle o kadar iç içe olmuştu ki

that I didn't recognize myself anymore.

artık kendimi tanımıyordum.

I had to rediscover who I was.

Kim olduğumu yeniden keşfetmem gerekiyordu.

But what kept me going through those four years

Ama o dört yıl boyunca devam etmemi sağlayan şey

was one, knowing that my belief in agency and free will

Tanzanya halkı için temsil hakkı ve özgür iradeye olan inancımın

for the people of Tanzania was echoed by millions of others.

milyonlarca kişi tarafından paylaşıldığını bilmemdi.

So I found a way to keep speaking out even after being censored.

Bu yüzden sansürlendikten sonra bile konuşmaya devam etmenin bir yolunu buldum.

Secondly, I found community

İkincisi, sonunda kendini ifade etmeye itiraz etmeye başlayan

in the alliances I made with people who had also found their voices

ve demokrasi için savaşmaya istekli insanlarla

and were willing to fight for democracy,

yaptığım ittifaklarda topluluğumu buldum

a community that became my safe space.

benim güvenli alanım hâline geldi.

And lastly,

Ve son olarak

autocracies fail.

otokrasiler başarısız olur.

It is what history has taught us.

Tarihin bize öğrettiği şey budur.

I reminded myself every day

Kendime her gün tarihin doğru tarafında olduğumu

that I was on the right side of history,

Tanzanya’da otokrasinin başarısız olacağını

and the autocracy in Tanzania would fail and democracy would prevail.

ve demokrasinin galip geleceğini hatırlattım.

So here's how it all started in 2015.

İşte 2015'te her şey böyle başladı.

President Magufuli promised Tanzanians wealth

Cumhurbaşkanı Magufuli, Tanzanyalılara demokrasi karşılığında zenginlik

and the end to corruption in exchange for democracy.

ve yolsuzluğun sona ermesi sözü verdi.

He claimed it was too messy.

Çetin bir görev olduğunu iddia etti.

Too many voices to contend with,

Mücadele edilecek çok fazla ses vardı

and this would lead to too many compromises,

bu çok fazla uzlaşmaya yol açacak

and wealth in the form of development would suffer.

ve kalkınma hâlindeki zenginlik zarar görecekti.

As for corruption,

Yolsuzluğa gelince,

"the bulldozer" told us that rule of law was too slow.

“buldozer” bize hukukun üstünlüğünün çok yavaş ilerlediğini söyledi.

Corruption could only be dealt with by a messianic character like himself,

Yolsuzluk ancak kendisi gibi hızlı ve etkili bir şekilde adalet dağıtabilen

who could mete out justice quickly and effectively.

mesihvari bir karakter tarafından ele alınabilirdi.

The association Transparency International rates the police and the judiciary

Uluslararası Şeffaflık Derneği, polisi ve yargıyı Tanzanya'daki

amongst the two most corrupt institutions in Tanzania.

en yozlaşmış iki kurum arasında derecelendiriyor.

So in a country where the GDP per capita

Yani kişi başına düşen gayri safi yurtiçi hasılanın

is less than 800 American dollars per annum

yılda 800 Amerikan dolarından az olduğu

and corruption is a daily experience for the average person,

ve yolsuzluğun ortalama bir insan için günlük bir deneyim olduğu bir ülkede

giving up an abstract concept like democracy

zenginlik vaadi

ve yolsuzluktan uzak bir toplum için

for the promise of wealth

and a corruption-free society

demokrasi gibi soyut bir kavramdan vazgeçmek

is a very attractive proposition.

oldukça çekici bir tekliftir.

Very few realize that this abstract concept

Çok az kişi bu soyut kavramın

holds within it our agency,

söz hakkımızı, seçim hakkımızı, özgür irademizi

our free will, the very essence of our humanity.

insanlığımızın özünü içinde barındırdığını fark eder.

In early 2016,

2016′nın başlarında

my weekly column on the importance of democracy was canceled.

demokrasinin önemi hakkındaki haftalık köşe yazım iptal edildi.

That was extremely frustrating,

Bu son derece engelleyiciydi

and I let my editor know how much in no uncertain terms.

ve editörüme açık ve net bu durumun ne kadar can sıkıcı olduğunu söyledim.

After a heated debate,

Hararetli bir tartışmadan sonra editörüm

the editor admitted that the survival of the paper

gazetenin hayatta kalmasının

depended on him making some concessions,

görüşlerimi yayından çıkarmak da

including cutting my views out of the publication.

dahil olmak üzere bazı tavizler vermesine bağlı olduğunu itiraf etti.

I felt like I had been robbed of my agency.

Söz hakkım benden alınmış gibi hissettim.

My editor also asked me to self-censor and warned me that if I did not,

Editörüm de benden oto sansür uygulamamı istedi

ve eğer bunu yapmazsam devletin korku yaratarak

the state would retaliate by creating fear,

beni ailem ve arkadaşlarımdan uzaklaştırarak

alienating me from family and friends

ve mali açıdan istikrarsızlaştırarak misilleme yapacağı konusunda uyardı.

and destabilizing me financially.

By late 2016, the public campaign of fear had begun.

2016'nın sonlarında, halka açık korku kampanyası başlamıştı.

Bodies wrapped in gunny sacks would wash up on our pristine beaches.

Çuvalara sarılmış cesetler kirletilmemiş sahillerimize vururdu.

Journalists and businessmen would disappear without a trace.

Gazeteciler ve işadamları iz bırakmadan ortadan kaybolurdu.

Police would snatch and grab journalists, human rights activists, lawyers,

Polis gazetecileri, insan hakları aktivistlerini, avukatları,

opposition politicians and keep them incommunicado.

muhalefet politikacılarını kaçırır ve kimseyle görüştürmeksizin hapsederdi.

The country was consumed by fear.

Ülke korku tarafından tüketildi.

In June 2017,

Haziran 2017'de

I dared to lift my head above the parapet,

başımı siperden yukarı kaldırmaya

and I represented Tundu Lissu,

cesaret ettim

an opposition politician and also the president

ve bir haftadan fazla tutuklanan ve kimseyle görüştürülmeyen

of the Bar Association of Tanganyika Law Society,

bir muhalefet politikacısı

who had been arrested and held incommunicado

ve aynı zamanda Tanganika Hukuk Derneği Baro başkanı olan

for more than one week.

Tundu Lissu' yu temsil ettim.

What was his crime?

Suçu neydi?

He called Magufuli a “petty dictator.”

Magufuli'yi “küçük diktatör” olarak nitelendirdi.

He was finally released on bail in July.

Sonunda Temmuz ayında kefaletle serbest bırakıldı.

It was then, about a month later,

Bundan yaklaşık bir ay sonra

at 2am on August 26,

26 Ağustos sabah 2'de

that my office building was bombed.

ofis binam bombalandı.

The campaign of fear had become personal.

Korku kampanyası kişisel hâle geldi.

And no one has ever been charged for that offense.

Ve hiç kimse bu suçtan suçlanmadı.

I recall the fear in my colleague's eyes

Benden otosansür istediklerinde

meslektaşlarımın gözlerindeki korkuyu hatırlıyorum.

as they asked me to self-censor.

Association with me had become dangerous, and I started to lose friends.

Benimle ilişki kurmak tehlikeli hâle geldi ve arkadaşlarımı kaybetmeye başladım.

It was very lonely.

Çok yalnızdım.

Then on September 7, 2017,

Daha sonra 7 Eylül 2017'de

Tundu Lissu was shot 16 times with a submachine gun

Tundu Lissu, evinin dışında güpegündüz hafif makineli tüfekle

in broad daylight outside his home.

on altı kez vuruldu.

He survived this murderous attempt, and no one has been charged.

Bu cinayet girişiminden kurtuldu ve hiç kimse suçlanmadı.

Like the rest of the country,

Ülkenin geri kalanı gibi

on the afternoon of the shooting, I was in disbelief.

vurulduğu öğleden sonra ben de inanamıyordum.

And fear gripped me.

Ve korku beni sardı.

You know, fear can either cripple you into inaction or spur you to fight.

Bilirsiniz korku ya sizi felç edip dondurur ya da savaşmaya teşvik eder.

I consider myself lucky.

Kendimi şanslı görüyorum.

Korku beni savaşmaya teşvik ediyor.

Fear spurs me to fight.

So I began to fight back.

Bu yüzden karşılık vermeye başladım.

I looked for a way to continue to advocate for democracy,

Devletin ulaşamayacağı bir platformda demokrasi,

rule of law and human rights

hukukun üstünlüğü ve insan haklarını

on a platform outside the reach of the state:

savunmaya devam etmenin bir yolunu aradım:

Twitter.

Twitter.

In January 2018,

Ocak 2018'de Twitter'a katıldım

I joined Twitter where I started publishing my thoughts on democracy,

demokrasi, hukukun üstünlüğü ve insan hakları

konusundaki düşüncelerimi Kiswahili dilinde yayınlamaya başladım.

rule of law and human rights in Kiswahili.

In very little time, I had a million followers

Çok kısa sürede bir milyon takipçim oldu

and was known as Shangazi wa Taifa,

ve Swahili'de ulusun teyzesi anlamına gelen

which in Swahili means the aunt of the nation.

Shangazi wa Taifa olarak biliniyordum.

I had regained my voice on my terms.

Kendi şartlarıma göre sesimi geri kazanmıştım.

No one could censor me, so I believed.

Kimse beni sansürleyemedi böyle olduğuna inandım.

But then, the state machinery used trolls to insult my family and me

Ama sonra devlet mekanizması aileme ve bana

hakaret etmek ve hayatımı tehdit etmek için trolleri kullandı.

and threaten my life.

It was frightening because I couldn't tell

Korkutucuydu

when the internet violence would spill into the real world.

çünkü internet şiddetinin gerçek dünyaya ne zaman yayılacağını bilemiyordum.

But I kept going.

Ama devam ettim.

I made connections with other Tanzanian Twitter influencers

Demokrasi için savaşan diğer Tanzanyalı Twitter influencerları ile

who were fighting for democracy.

bağlantı kurdum.

We were a small group, but we bonded on and offline,

Küçük bir gruptuk ama çevrimiçi ve çevrimdışı bağlandık

and there was power in our conviction and in our message.

inancımızda ve mesajımızda güç vardı.

We created an online democratic space which we called Twitter Republic.

Twitter Cumhuriyeti adını verdiğimiz bir çevrimiçi demokratik alan yarattık.

To shut us down, the state spent millions of dollars --

Bizi susturmak amacıyla devlet Twitter'a erişimi engellemek için

and this is a poor country --

milyonlarca dolar harcadı

to block access to Twitter.

burası fakir bir ülke.

We installed free VPNs,

Ücretsiz VPN'ler kurduk başkalarını da

encouraged others to do the same,

aynısını yapmaya teşvik ettik

and continued tweeting relentlessly.

ve acımasızca twit atmaya devam ettik.

In March 2018, I decided to run for the presidency

Mart 2018'de, hukukun üstünlüğü ve demokrasi uğruna savaşmaya

devam etmek için Tanganika Hukuk Derneği

of the Tanganyika Law Society

to keep fighting for rule of law and democracy.

başkanlığına aday olmaya karar verdim.

I was elected as the second female president of the society

Topluluğun ikinci kadın başkanı olarak seçildim

and used my position to advocate for democracy, rule of law.

pozisyonumu demokrasi ve hukukun üstünlüğünü savunmak için kullandım.

The question most people ask is: Were you not scared?

Çoğu insanın sorduğu soru şudur: Korkmadın mı?

I was petrified,

Dehşete kapılmıştım

ve araba kullanırken takip edilip edilmediğimi

and when I was driving,

I used my rear-view mirror and my side-view mirror

görmek için dikiz aynamı ve yan görüş aynamı

a lot more than necessary to see who might be following me.

gereğinden çok daha fazla kullanıyordum.

But my belief in agency and free will

Ama temsil hakkı ve özgür iradeye olan inancım

outweighed my fear of the autocratic government.

otokratik hükûmet korkumdan daha ağır bastı.

The Tanzanian judiciary has a tradition

Tanzanya yargısı, Hukuk Derneği başkanını

of inviting the president of the Law Society

Hukuk Günü'nde konuşmaya

to speak at Law Day.

davet etme geleneğine sahiptir.

In February 2019, during Law Day,

Şubat 2019'da Hukuk Günü'nde

the judiciary informed me that there was no time for my speech.

yargı bana konuşmam için zaman olmadığını bildirdi.

After they had scrutinized it.

Bunu inceledikten sonra.

Again, someone, somewhere was attempting to censor me.

Yine, biri, bir yerde beni sansürlemeye çalışıyordu.

The entire Governing Council of the bar boycotted Law Day 2019.

Baronun tüm Yönetim Konseyi 2019 Hukuk Günü'nü boykot etti.

I made a recording of my speech in Kiswahili and posted it online.

Konuşmamın Kiswahili dilinde bir kaydını yaptım ve internette yayınladım.

It was about the judicial's role and failure to promote rule of law.

Yargının rolü ve hukukun üstünlüğünü teşvik etmedeki başarısızlığı hakkındaydı

It went viral.

Viral oldu.

I had once again regained my autonomy

Bir kez daha özerkliğimi

and my ability to share the truth.

ve gerçeği paylaşma gücümü geri kazanmıştım.

Not sufficiently satisfied with my presence on Twitter,

Twitter'daki varlığımdan yeterince memnun olmadığım için

I, along with a group of concerned citizens,

bir grup ilgili vatandaşla birlikte aktivizmimizi mahkemeye taşımaya

decided to bring our activism to court.

karar verdik.

In 2018,

2018'de cumhurbaşkanı

we commenced a slew of cases against the president and his government

ve hükûmetine karşı anayasamızı ihlal etmekten

for breaching our constitution.

bir dizi dava açtık.

We also made sure that the cases were fought out

Ayrıca davaların kamuoyu mahkemesinde

in the court of public opinion,

tartışıldığından emin olduk

if only to educate.

sadece eğitim için olsa bile.

In early 2019,

2019'un başlarında,

the judge presiding over one of these cases

bu davalardan birine başkanlık eden yargıç

suspended me from practicing indefinitely,

beni savunma hakkı bile vermeden

without giving me a right to be heard.

süresiz olarak görevden uzaklaştırdı.

By September 2020,

Eylül 2020′ye geldiğimizde

as I mentioned, I was permanently disbarred.

bahsettiğim gibi kalıcı olarak barodan ihraç edilmiştim.

The reasons don't matter.

Sebepler önemli değil.

Suffice it to say that in Tanzania,

Tanzanya'da baronun bağımsız olmadığını

the bar is not independent,

ve başsavcı ile

and we're disciplined by a judge sitting in a panel

bir panelde beraber oturan bir yargıç tarafından

with the director of public prosecution,

disipline edildiğimizi söylemek yeterli

and both of them are presidential appointees.

ve her ikisi de cumhurbaşkanlığı tarafından seçilmişti.

I lost my right to earn a living.

Geçimini kazanma hakkımı kaybettim.

My partners and people I had considered friends

Ortaklarım ve arkadaş olduğunu düşündüğüm kişiler

promptly fired me from a law firm I had helped build.

beni kurulmasına yardım ettiğim hukuk firmasından kovmakta gecikmediler.

The government had achieved its goal.

Hükûmet amacına ulaşmıştı.

I was friendless and finance-less.

Arkadaşsız ve parasızdım.

This fight wasn't without tremendous personal cost,

Bu kavganın bedeli çok ağırdı

but I still had my children, my parents and my siblings,

ama yine de çocuklarım, ailem ve kardeşlerim hâlâ yanımdaydı

and I made new friends.

ve yeni arkadaşlar edindim.

But they were all at risk, and I worried about them every day.

Ama hepsi risk altındaydı ve her gün onlar için endişelendim.

I couldn't stop though,

Yine de duramadım

I realized that so long as I was living in an autocracy,

bir otokraside yaşadığım sürece

I didn't have a career anyway.

zaten kariyerim olmadığını fark ettim.

There is no rule of law in an autocracy,

Bir otokraside hukukun üstünlüğü yoktur

and lawyers are only relevant

ve avukatlar yalnızca

where there is respect for the rule of law.

hukukun üstünlüğüne saygı duyulan yerlerde geçerlidir.

Worse still, I would lose my agency and free will.

Daha da kötüsü, söz hakkımı ve özgür irademi kaybederdim.

And I confidently said to myself,

Ve kendime güvenle söyledim

in any event,

her halükârda

I'm on the right side of history.

tarihin doğru tarafındayım.

It wasn't long before I did find out how right I was.

Ne kadar haklı olduğumu öğrenmem uzun sürmedi.

In March 2021, Magufuli was pronounced dead.

Mart 2021'de Magufuli'nin öldüğü açıklandı.

He was a COVID denier,

O bir COVID inkarcısıydı

and the state denies he died from COVID.

ve devlet onun COVID’den öldüğünü reddediyor.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But, you know, public consensus disagrees with the state.

Ama bilirsiniz, halkın fikir birliği devlete katılmıyor.

His death marked the end of a terrifying era

Ölümü, korku dolu bir otokrasi altında dehşet verici

of hatred and darkness under a fearful autocracy.

bir nefret ve karanlık çağının sonu oldu.

I don't want you to believe that there is a fairytale ending

Bir perimasalı gibi mutlu sonla bittiğine ve Tanzanya'da her şeyin

and that everything is good in Tanzania.

iyi olduğuna inanmanızı istemiyorum.

What I can tell you is that we have reverted

Size söyleyebileceğim şey,

''çok fazla potansiyele sahip bir geçiş demokrasisine” geri döndüğümüzdür.

to a "transitioning democracy with a lot of potential."

(Laughter)

(Kahkahalar)

Presidential commissions now invite me

Başkanlık komisyonları şimdi beni

to give my opinions on establishment,

kuruluş, hukukun üstünlüğü ve anayasa reformu gerekliliği

on rule of law and the need for constitutional reform.

konularında görüşlerimi sunmaya davet ediyor.

Tanzania is presently at a crossroad.

Tanzanya şu anda bir yol ayrımında.

We can either remain a transitioning democracy,

Ya geçiş sürecinde bir demokrasi olarak kalıp

proceed to become a working democracy

işleyen bir demokrasiye geçebilir

or revert to a murderous autocracy.

ya da ölümcül bir otokrasiye geri dönebilir.

This depends entirely on whether enough people can stand up for democracy.

Bu tamamen yeterince insanın demokrasi için ayağa kalkıp kalkamayacağına bağlıdır

So if there's one thing you can take home from this, it's this.

Eğer buradan eve götürebileceğiniz birşey varsa o da bu.

If you live in a full-fledged democracy,

Tam bir demokraside yaşıyorsanız

please don't sit back.

lütfen arkanıza yaslanmayın.

We need you to keep your country democratic.

Ülkenizin demokratik kalması için size ihtiyaç var.

If, like me, you're living in a "transitioning democracy,"

Eğer benim gibi “geçiş sürecinde bir demokraside”

it's a good and safe place to fight for democracy,

yaşıyorsanız bu demokrasi uğruna savaşmak için doğru yerdir

because transitioning democracies can easily revert into full-fledged autocracy,

çünkü geçiş sürecindeki demokrasiler kolaylıkla, demokrasi için savaşmanın

where fighting for democracy becomes a lot riskier.

çok daha riskli hâle geldiği tam otokrasiye dönebilir.

And if you're living in an autocracy, you can still fight.

Ve eğer bir otokraside yaşıyorsanız, hâlâ savaşabilirsiniz.

But it's better if you aren't fighting alone.

Ama bunu yalnız başınıza yapmamanız daha iyi olur.

Find your people so you can look out for each other and stay safe.

İnsanlarınızı bulun, böylece birbirinizi kollayabilir ve güvende kalabilirsiniz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)