How Art Transforms Brokenness Into Beauty | Lily Yeh | TED

Çeviri: Sena Nur Çakır Gözden geçirme: Eren Gokce

I remember when I was young,

Hatırlıyorum, gençken güzel yerlerin

I liked to make pictures of beautiful places,

resimlerini çizmeyi severdim

but I didn't know that would become the passion of my life.

ama bunun hayatımın tutkusu olacağını bilmiyordum.

I was born in China and grew up in Taiwan.

Çin'de doğdum ve Tayvan'da büyüdüm.

When I was seven,

Ben yedi yaşındayken,

my family had to flee to the island

komünistlerin anakarayı ele geçirmesi nedeniyle

because of the communist takeover of the mainland.

ailem adaya kaçmak zorunda kaldı.

And at 15,

Ve 15 yaşında

I began studying Chinese landscape painting.

Çin manzara resimleri üzerine çalışmaya başladım.

And through the studies,

Ve çalışmalar sayesinde,

I came in contact with a very special place,

Çin kültüründe genellikle “Tozsuz Dünya” olarak tanımlanan

which is often described as the “Dustless World”

çok özel bir yerle

in Chinese culture.

temas kurdum.

It is a place

Bu dünyanın bir yeridir

of this world,

ancak

yet it reveals the mystery of the other.

diğerinin gizemini ortaya çıkarır.

It is a place of pristine beauty and poignant serenity,

Bozulmamış güzellik ve dokunaklı bir dinginlik yeridir.

without the mental pollution of self-centeredness

Benmerkezcilik, açgözlülük ve

and greed and ignorance.

cehaletin zihinsel kirliliği olmayan bir yer.

And eventually it's a place I call home.

Ve sonunda evim dediğim bir yer.

Upon graduation from college,

Üniversiteden mezun olduktan sonra,

like many people of my generation in Taiwan,

Tayvan’daki kuşağımın birçok insanı gibi,

we left because of tight political control then

o zamanlar sıkı siyasi kontrol

and also the desire for further education abroad.

ve ayrıca yurtdışında daha fazla eğitim alma arzusu nedeniyle ayrıldık.

And so I came to the States to study art

Ben de Amerika'ya sanat okumak için geldim

and stayed ever after in the country.

ve sonra ülkede kaldım.

Then when I received my MFA,

Sonra MFA’mı aldığımda,

I had a busy and flourishing life for some time.

bir süre yoğun ve gelişen bir hayatım oldu.

I had a family

Bir ailem vardı

and I became a full professor

ve profesör oldum

and I exhibited in fine galleries.

ve güzel galerilerde sergiler açtım.

And yet I felt something essential missing in my life.

Yine de hayatımda önemli bir şeyin eksik olduğunu hissettim.

Then I met Arthur Hall,

Sonra seçkin bir dansçı

a preeminent dancer and choreographer,

ve koreograf olan Arthur Hall ile tanıştım

and he invited me to do a project

ve beni Kuzey Philadelphia’daki

in an abandoned lot next to his headquarters

bir şehir içi mahallesinde bulunan merkezinin yanındaki

in an inner city neighborhood in North Philadelphia.

terk edilmiş arazide bir proje yapmaya davet etti.

And to tell you the truth,

Ve gerçeği söylemek gerekirse,

at the beginning I was so afraid.

başlangıçta çok korktum.

And actually, I wanted to run away.

Ve aslında kaçmak istedim.

What could a little Chinese woman do in this neighborhood,

Yoksulluk, suç ve şiddet tarafından ele geçirilen bu mahallede

basically overtaken by poverty, crime and violence?

küçük bir Çinli kadın ne yapabilir?

Then the little voice in me spoke,

Sonra içimdeki küçük ses konuştu

and it says, "You must rise to the occasion.

ve şöyle dedi: “Bu duruma ayak uydurmalısın.

Otherwise the light in you will die."

Yoksa içindeki ışık ölür.”

And so I began small.

Ve böylece küçükten başladım.

At the beginning, only children came to help.

Başlangıçta sadece çocuklar yardım etmeye geldi.

They were attracted by the spades and brooms

Getirdiğimiz spatulalar, süpürgeler ve

and shovels that we set up.

kürekler onları cezbetti.

And slowly,

Ve yavaş yavaş,

with donated materials, found materials,

bağışlanan malzemelerle, bulduğumuz malzemelerle

we began to make murals and sculptures and mosaics.

duvar resimleri, heykeller ve mozaikler yapmaya başladık.

And children’s laughter and joy were infectious

Ve çocukların kahkahaları ve neşesi bulaşıcıydı

and gradually drew in adults.

ve yavaş yavaş yetişkinleri çekti.

And see, that's how we set the baits to lure people in.

Ve bakın, insanları cezbetmek için yemleri böyle attık.

(Laughter)

(Kahkaha)

And then everybody became happy.

Sonra herkes mutlu oldu.

Over the years,

Yıllar geçtikçe,

we created a series of parks and gardens ...

bir dizi park ve bahçe yarattık...

(Applause)

(Alkışlar)

... tree farm,

.. ağaç çiftliği,

a performing arts program,

bir sahne sanatları programı,

festivals

festivaller

and rites of passage program,

ve geçiş törenleri programı

and many more.

ve daha fazlası.

And eventually,

Ve sonunda,

the little summer art project

bu küçük yaz sanat projesi,

evolved into a nonprofit arts organization

Sanat ve Beşeri Bilimler Köyü adlı kâr amacı gütmeyen

called the Village of Arts and Humanities.

bir sanat organizasyonuna dönüştü.

What was surprising to me

Benim için şaşırtıcı olan şey

was that what the world found broken in this community

dünyanın bu toplulukta kırık dökük bulduğu şeyin

actually is a treasure land full of resources,

aslında kaynaklar, enerji,

energy, talent and creativity.

yetenek ve yaratıcılıkla dolu bir hazine arazisi olmasıydı.

And through working with people,

Ve insanlarla çalışarak

I found

hayatımda eksik

what was missing in my life.

olanı buldum.

I knew I had to leave my tenured professorship

Hayatıma adım atmak için kadrolu profesörlüğümü bırakmam

in order to step into my life,

gerektiğini biliyordum

and the wisdom, compassion

ve topluluğun bilgeliği, şefkati

and endurance of the community

ve dayanıklılığı beni evime,

guided me home to the Dustless World,

Tozsuz Dünya’ya,

that wonderful place of enchantment

o harika büyü ve derin güzelliğin

and profound beauty.

harika yerine götürdü.

I stayed at the Village for 18 years,

Köyde 18 yıl kaldım,

then I felt the calling to bring what I have learned at the Village

sonra içimde köyde öğrendiklerimi dünyanın ihtiyacı olan yerlere

to places in need in the world.

getirme çağrısını hissettim.

I established another organization called the Barefoot Artists.

Yalınayak Sanatçılar adında başka bir organizasyon kurdum.

Then in 2004,

2004′te

I met Jean Bosco Musana from Rwanda

Ruanda’dan Jean Bosco Musana ile

in a conference in Barcelona.

Barselona’da bir konferansta tanıştım.

We began working together right away until now.

Hemen birlikte çalışmaya başladık, günümüze kadar.

Upon my first visit,

İlk ziyaretimde

he took me to see the genocide memorial

beni şehri Gisenyi yakınlarındaki

near his city, Gisenyi.

soykırım anıtını görmeye götürdü.

And the site looked so forsaken and forlorn,

Ve anıtın bulunduğu yer terk edilmiş ve perişan görünüyordu,

I wanted to help.

yardım etmek istedim.

Then one thing led to the other.

Sonra bir şey diğerine yol açtı.

First was the design.

Birincisi tasarımdı.

And then the children.

Ve sonra çocuklar.

And then adults came.

Sonra yetişkinler geldi.

And then a construction team.

Ve sonra bir inşaat ekibi.

And then a series of mosaic workshops.

Ve sonra bir dizi mozaik atölyesi.

And then the completion of the genocide memorial.

Ve sonra soykırım anıtının tamamlanması.

(Applause)

(Alkış)

And here I want to express my deep gratitude

Ve burada, derin kederlerine rağmen

to the survivors and their families

projeye katılan, hayatta kalanlara

who participated in the project despite their deep grief.

ve ailelerine derin minnettarlığımı ifade etmek istiyorum.

And also to the China Road and Bridge Construction Company

Ve ayrıca Çin Yol ve Köprü İnşaat şirketi

and its team,

ve ekibine,

whose help was essential

yardımları tasarımlarımı

in converting my design into reality.

hayata geçirmemde çok önemliydi.

Then, in early spring of 2007,

Ardından, 2007 baharının başlarında,

we dedicated the memorial

anıtı muhafaza

to the people and the government for its safekeeping.

edilmesi için halka ve hükûmete adadık.

Then April 7,

Sonra ulusal yas

the day of national mourning,

günü olan 7 Nisan

and thousands of people walk in silence

ve binlerce insan anıta kilometrelerce

for miles to the site.

sessizce yürüdü.

Then they would line up

Sonra sıraya girip

and descend into the bone chamber.

mezarlara inerlerdi.

And that's where they mourn their dead.

İşte ölülerinin yasını tuttukları yer burası.

A survivor told me

Hayatta kalan biri bana

that our loved ones can come home now in dignity.

sevdiklerimizin artık onurlu bir şekilde eve dönebileceğini söylemişti.

When we see beauty,

Güzelliği gördüğümüzde

we see hope.

umut görürüz.

I wanted to work with the migrant community

Bir süre Çin’in kırsal kesiminde

in the countryside in China for some time,

göçmen topluluğuyla çalışmak istedim

and in 2006, I was lucky enough to join Dandelion Middle School.

ve 2006′da Dandelion Ortaokulu’na katılacak kadar şanslıydım.

Its purpose is to serve the most vulnerable,

Amacı, en savunmasız olanlara,

the children of migrant workers.

göçmenlerin çocuklarına hizmet etmekti.

As you can see,

Gördüğünüz gibi,

the school was converted from an abandoned factory,

okul terk edilmiş bir fabrikadan dönüştürüldü

and it looks basic and bare and rustic.

ve basit, çıplak ve rustik görünüyor.

But then it's a perfect place for me

Ama benim ve okul topluluğunun

and the school community

harabeyi

to turn dilapidation

renk ve berekete dönüştürebilmesi

into color and abundance.

için mükemmel bir yerdi.

(Applause)

(Alkış)

And through the process, we had such fun,

Süreç boyunca çok eğlendik

and we have learned so much.

ve çok şey öğrendik.

Fifteen years later, facing demolition,

On beş yıl sonra, yıkımla karşı karşıya kalınca,

the school relocated

and the new place is grand and modern,

ve yeni yer büyük ve moderndi,

but cold and harsh.

ama soğuk ve sertti.

And so students felt estranged and unhappy.

Ve böylece öğrenciler kendilerini yabancılaşmış ve mutsuz hissettiler.

So I stepped in and created the design

Bu yüzden işe el attım ve eski okuldaki

that is reminiscent of the gentleness in the old school.

yumuşaklığı anımsatan tasarımı yarattım.

And together again, with the students and teachers,

Ve yine birlikte, öğrenciler ve öğretmenlerle,

we brought color, joy and intimacy to this new setting.

bu yeni ortama renk, neşe ve samimiyet getirdik.

During COVID, I created this design,

COVID sırasında bu tasarımı,

the rainbow and the tree of life for Dandelion.

gökkuşağını ve Karahindiba için yaşam ağacını yarattım.

Just last fall, in a period of 59 days,

Daha geçen sonbaharda, 59 günlük bir süre içinde

and with the participation of 913 teachers, students and volunteers

ve 913 öğretmen, öğrenci ve gönüllünün katılımıyla

with our unskilled hands

beceriksiz ellerimizle

but with utter dedication,

ama tam bir özveri ile birlikte

together we made something beyond our own expectation

kendi beklentimizin ötesinde

and something magical.

ve büyülü bir şey yaptık.

And then the process,

Sonra süreç,

when the day is finished

bittiği günde,

and we become drunk with the exaltation and happiness

ve yüceltme ve mutlulukla sarhoş olduğumuzda

and the process --

ve süreç --

(Applause)

(Alkışlar)

and the process unified us into one.

ve süreç bizi bir araya getirdi.

What a deep experience.

Ne derin bir deneyim.

And over the years,

Ve yıllar geçtikçe

I have come to see myself as a barefoot artist.

kendimi yalınayak bir sanatçı olarak görmeye başladım.

My method is very simple.

Benim yöntemim çok basit.

I have a bag full of art supplies,

Sanat malzemeleriyle dolu bir çantam var,

and I would go to places in need

ve ihtiyacı olan yerlere gidip gelip

and work with whoever come and join me.

bana katılanlarla çalışıyorum.

Together we play and create.

Birlikte oynar ve yaratırız.

And over the different projects and experiences,

Ve farklı projeler ve deneyimlerle,

I come to realize

fark ettim ki,

that broken places are my canvases

bu kırık yerler benim tuvalim

and people's stories the palette

ve insanların hikâyeleri paletim,

and the people's imagination and talent and the tools

insanların hayal gücü ve yetenekleri

for new inventions.

yeni keşifler için araçlardı.

Together we envision and transform.

Birlikte hayal ediyor ve dönüşüyoruz.

And I also come to realize a fundamental truth:

Ve ayrıca temel bir gerçeğin farkına varıyorum:

people need beauty.

İnsanların güzelliğe ihtiyacı var.

Not the superficial beauty,

Yüzeysel güzellik değil,

but the profound and transformative beauty.

derin ve dönüştürücü güzellik.

It is like fire in a dark winter's night.

Karanlık bir kış gecesinde ateş gibidir.

It is the beauty that our soul yearns for.

Ruhumuzun özlediği güzelliktir.

Our world is so broken today

Dünyamız bugün şiddetli savaşlarla

with the violent wars ...

çok parçalandı...

with massive extinction of species

türlerin kitlesel olarak nesillerinin tükenmesi

and profound, profound human suffering.

ve derin, derin insanların acılarıyla.

And we need this vision and energy to beauty now more than ever.

Ve güzellik için bu vizyona ve enerjiye her zamankinden daha fazla ihtiyacımız var

May we rise to embrace the broken.

Kırık olanı kucaklamak için yükselelim.

When [we] act together, I know we will have the power to transform,

Birlikte hareket ettiğimizde, kırılmayı baştan sona güzelliğe dönüştürme

far and wide, the brokenness into beauty.

gücüne sahip olacağımızı biliyorum.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Cheers and applause)

(Tezahürat ve alkışlar)