The Innovators Building Africa’s Thriving Tech Scene | Peace Itimi | TED

Çeviri: Ozay Ozaydin Gözden geçirme: Eren Gokce

So we all love a great startup story, right?

Hepimiz harika bir startup hikâyesini severiz, değil mi?

Right? Audience: Yes!

Değil mi? Seyirciler: Evet!

Good, I do too.

Güzel, ben de severim.

And we particularly love the underdog ones.

Özellikle mazlum olanları seviyoruz.

You know, where a small idea makes it big

Bilirsiniz, küçük bir fikrin tüm zorluklara rağmen

despite all the odds,

büyük başarıya ulaştığı,

where many giants are slayed before a resounding success.

yankı uyandıran bir başarıdan önce birçok devin öldürüldüğü.

Well, I’m convinced that there’s nowhere where this narrative is more captivating

Bu anlatının Afrika ülkeleri ve toplumlarından daha büyüleyici olduğu

or where it echoes more profoundly

ya da daha derinden yankılandığı

than in the countries and communities of Africa.

başka bir yer olmadığına inanıyorum.

Africa has been portrayed over and over again

Afrika, modası geçmiş mitlerin merceğinden

through the lens of outdated myths.

defalarca tasvir edilmiştir.

The world only sees us as a continent that's plagued by poverty,

Dünya bizi sadece yoksulluk, güvensizlik ve boğulmuş yeniliklerle boğuşan

insecurity and stifled innovation.

bir kıta olarak görüyor.

You know, a land of endless potential that forever remains unrealized.

Bilirsiniz, sonsuza dek gerçekleşmemiş sonsuz bir potansiyelin ülkesi.

But yet,

Ancak yine de,

underneath these tired stereotypes,

bu yorgun klişelerin altında,

a new reality has emerged,

hırslı Afrikalıların

one where ambitious Africans are writing their own stories

inşaatçılar ve yenilikçiler olarak kendi hikâyelerini yazdıkları

as builders and as innovators.

yeni bir gerçeklik ortaya çıktı.

We have the youngest population in the world,

Yüzde 60′ından fazlası 25 yaşın altında olan

with over 60 percent under 25.

dünyanın en genç nüfusuna sahibiz.

And this youthful energy,

Bu gençlik enerjisi,

combined with increasing access to technology as we see it today,

bugün gördüğümüz gibi teknolojiye artan erişimle birleştiğinde,

has become the perfect recipe for a tech revolution.

bir teknoloji devrimi için mükemmel bir reçete hâline geldi.

We are no longer waiting for the future.

Artık geleceği beklemiyoruz.

We are actively constructing it.

Aktif olarak onu inşa ediyoruz.

See, our greatest resource

En büyük kaynağımız

is not the gold, the oil, the diamonds, the platinum.

altın, petrol, elmas ya da platin değil.

It has always been the people.

Her zaman insanlar olmuştur.

How do I know this?

Bunu nereden mi biliyorum?

I spent the last couple of years bringing African tech talent,

Son birkaç yılımı Afrikalı teknoloji yeteneklerini,

kurucuları ve fon sağlayıcıları düzenlediğim

founders and funders together through events I organize.

etkinliklerle bir araya getirerek geçirdim.

And also hosting a series on YouTube called Founders Connect.

Ayrıca YouTube’da Founders Connect adlı bir seriye ev sahipliği yaptım.

Through Founders Connect

Founders Connect aracılığıyla

I have interviewed over 80 African tech entrepreneurs

benimle hikâyelerini, derslerini, zorluklarını

who shared their stories with me,

ve zaferlerini paylaşan 80′den fazla

their lessons, their challenges, their victories.

Afrikalı teknoloji girişimcisiyle röportaj yaptım.

So I'll tell you some of those stories.

Size bu hikâyelerden bazılarını anlatacağım.

One of that is one of Nigeria's tech matriarchs.

Bunlardan biri Nijerya’nın teknoloji anaçlarından biri.

Her name is Funke Opeke.

Adı Funke Opeke.

We call her Auntie Funke.

Biz ona Funke Teyze diyoruz.

She's the founder of MainOne, and in 2008,

MainOne’ın kurucusu ve 2008 yılında

she decided to tackle the issue of internet connectivity in Nigeria,

Nijerya’daki internet sorununu çözmeye karar verdi

ve 7.000 kilometre boyunca

and she ended up laying

the first privately owned undersea cable in West Africa,

Avrupa’daki Portekiz’den Batı Afrika’ya kadar uzanan

Batı Afrika’da özel sektöre ait

stretching 7,000 kilometers,

all the way from Portugal in Europe to West Africa.

ilk denizaltı kablosunu döşedi.

This bold move resulted in a surge of internet speeds in the country.

Bu cesur hamle, ülkede internet hızının artmasıyla sonuçlandı.

For context, the earlier cables had 800 gigabytes in capacity,

Daha önceki kablolar 800 gigabayt kapasiteye sahipken

but one laid by MainOne came with ten terabytes.

MainOne tarafından döşenen kablo 10 terabayt kapasiteye sahipti.

That was over 1,000 percent increase in capacity.

Bu, kapasitede yüzde 1.000′in üzerinde bir artış demekti.

The result?

Sonuç mu?

An explosion of tech startups in Nigeria

Nijerya’da artık ekonomimizin can damarı hâline gelen

that have now become the lifeblood of our economy.

teknoloji girişimlerinde bir patlama yaşandı.

This initial trickle that started at the time of Auntie Funke

Funke Teyze zamanında başlayan bu ilk damlama,

kept growing into a massive current of new startups by mid-to-late 2010s.

2010′ların ortalarından sonlarına kadar

büyük bir yeni girişim akımına dönüşmeye devam etti.

An example is another of my favorite stories, PiggyVest.

En sevdiğim hikâyelerden bir diğeri olan PiggyVest buna bir örnek.

It's the first online savings and investment app in Nigeria,

Nijerya’daki ilk çevrimiçi tasarruf ve yatırım uygulaması olan

and it was founded in 2016

bu girişim 2016 yılında

by Somto Ifezue, Odunayo Eweniyi and Joshua Chibueze.

Somto Ifezue, Odunayo Eweniyi ve Joshua Chibueze tarafından kuruldu.

And they are serial entrepreneurs.

Onlar seri girişimciler.

PiggyVest has helped over 4.5 million Nigerians

PiggyVest, 4,5 milyondan fazla Nijeryalının

1,4 milyar doların üzerinde tasarruf etmesine yardımcı oldu.

to save well over 1.4 billion dollars.

That's a lot of money.

Bu çok büyük bir para.

Imagine the impact they have made in the lives of people.

İnsanların hayatlarında yarattıkları etkiyi bir düşünün.

And the momentum kept going and going and going even further in 2020,

Bu ivme, işletmelerin çevrimiçi ortamda kolayca ödeme almalarına yardımcı olan

when Paystack, a company that helps businesses get paid easily online,

Paystack’in Afrika’nın en büyük startup hikâyelerinden biri hâline geldiği

2020 yılında da devam etti ve daha da ileri gitti.

became one of Africa's biggest startup stories.

The founders, Ezra Olubi and Shola Akinlade,

Kurucular Ezra Olubi ve Shola Akinlade,

were the first Nigerians to get into Y Combinator.

Y Combinator’a giren ilk Nijeryalılardı.

And in 2020, when they sold their company to Stripe for 200 million dollars,

2020′de şirketlerini 200 milyon dolara Stripe’a sattıklarında,

tabii ki çok para kazandılar, ancak aynı zamanda çoğu ülkedeki

I mean, they made a lot of money for themselves, obviously,

but also they returned 1,400 percent ROI to their early backers,

yerel yatırımcılar olan ilk destekçilerine yüzde 1.400 yatırım getirisi sağladılar,

many of whom were local investors in the country,

böylece daha fazla şirkete yatırım yapmalarına

thus giving money back to the ecosystem

olanak tanıyan ekosisteme para geri verdiler.

that has allowed them to invest in more companies.

And they sparked a renewed belief

Nijerya’daki şirketlerin

ne kadar büyük olabileceğine dair yeni bir inanç yarattılar.

in just how big Nigeria's companies could go.

I think if the early pioneers like Auntie Funke lit a spark,

Bence Funke Teyze gibi ilk öncüler bir kıvılcım yaktıysa,

what Paystack did was that it set a raging fire

Paystack’in yaptığı da tüm Nijerya ekosisteminde

across the entire Nigerian ecosystem.

şiddetli bir yangın başlatmak oldu.

Because their acquisition did not just raise headlines.

Çünkü onların satın alınması sadece manşetlere çıkmadı.

It also resulted in the Paystack Mafia, similar with the PayPal Mafia.

Ayrıca PayPal Mafyasına benzer şekilde Paystack Mafyasını da ortaya çıkardı.

Very similar, as they've gone to create iconic companies.

İkonik şirketler yarattıkları için çok benzerler.

There are now at least 10 former Paystack staffers

Şu anda kendi girişimlerini hayata geçiren

that have spun out their own ventures.

en az 10 eski Paystack çalışanı var.

They’re building fantastic solutions in open banking, tech talent outsourcing.

Açık bankacılık, teknoloji yetenekleri için dış kaynak kullanımı gibi alanlarda

harika çözümler geliştiriyorlar.

They're building fintech neobanks.

Fintech neobankaları kuruyorlar.

They're building on-demand food and grocery solutions.

Talep üzerine yiyecek ve market çözümleri geliştiriyorlar.

They're basically pushing the boundaries of what is innovation in Africa.

Afrika’da inovasyonun sınırlarını zorluyorlar.

15 years ago, the tech in Nigeria was so nascent

15 yıl önce Nijerya’da teknoloji o kadar yeni gelişiyordu ki

that people say it was practically nonexistent.

insanlar neredeyse hiç olmadığını söylüyordu.

But I kid you not, if you walk through the streets of Lagos today,

Ama şaka yapmıyorum, bugün Lagos sokaklarında yürürseniz,

you see a ton of young people who are attending TED conferences,

TED konferanslarına katılan, ortak çalışma alanlarında işbirliği yapan,

who are collaborating in coworking spaces, who are brainstorming ideas in cafes.

kafelerde beyin fırtınası yapan bir sürü genç insan görürsünüz.

And let me be clear, let's not make a mistake.

Açık konuşayım, bir hata yapmayalım.

This entrepreneur awakening I'm talking about

Bahsettiğim bu girişimci uyanışı

is not a localized event.

yerel bir olay değil.

It's a Pan-African revolution.

Bu bir Pan-Afrika devrimi.

Because what is happening in Lagos today,

Çünkü bugün Lagos’ta yaşananlar

it's happening across the entire continent.

tüm kıtada yaşanıyor.

In East Africa,

Doğu Afrika’da

there are companies like Twiga Foods

Twiga Foods gibi tüketicileri,

that is connecting consumers, vendors and suppliers

satıcıları ve tedarikçileri yüksek kaliteli ürünlere,

to high quality products, food and retail services.

gıda ve perakende hizmetlerine bağlayan şirketler var.

There are fintech businesses like Kopo Kopo,

Kopo Kopo gibi, diğer işletmelerin

that is helping other businesses accept digital payments easily,

dijital ödemeleri kolayca kabul etmelerine yardımcı olan

ve aynı zamanda krediye erişim sağlayan fintech işletmeleri var.

while also providing access to credit.

In South Africa, companies like Stitch

Güney Afrika’da Stitch gibi şirketler

are pushing the frontiers in areas like open banking.

açık bankacılık gibi alanlarda sınırları zorluyor.

The world views Africa from a place where our struggles are amplified

Dünya Afrika’ya, mücadelelerimizin büyütüldüğü

ama zaferlerimizin küçültüldüğü bir yerden bakıyor.

but then our victories are minimized.

The result is everyone is missing this reality of a continent of doers,

Sonuç olarak herkes, yapanlar, yaratanlar ve inşa edenler kıtası gerçeğini

of creators, of builders.

gözden kaçırıyor.

And I'm not just talking about local players

Sadece bölgesel çözümler üreten yerel oyunculardan bahsetmiyorum.

who only build regional solutions.

Because the builders of my generation,

Çünkü benim neslimin inşaatçıları,

we have the boundless ambition,

sınırsız bir hırsa

but also the ability to build technological powerhouses

ve aynı zamanda Afrika’yı küresel sahneye çıkaracak

teknolojik güç merkezleri inşa etme yeteneğine sahibiz,

that will put Africa on the global stage, just like our music Afrobeat is doing.

tıpkı müziğimiz Afrobeat’in yaptığı gibi.

So brace yourselves.

Bu yüzden kendinizi hazırlayın.

I don’t think it will be long anymore

Afrikalı girişimleri Batılı muadilleriyle

before we stop comparing African startups to their Western counterparts,

kıyaslamayı bırakmamızın çok uzun süreceğini sanmıyorum,

but Western companies will begin to benchmark themselves

ancak Batılı şirketler kendilerini Afrika topraklarından çıkan

against the wave of unicorns that's coming out of the African soil.

unicorn dalgasıyla kıyaslamaya başlayacaklar.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you.

Teşekkürler.