Eric Hinterman: How going to Mars improves life on Earth | TED

Transcriber:

Translator: Thu Thảo Lê Reviewer: Thu Ha Tran

I am all in on sending humans to Mars.

Tôi nỗ lực đưa con người lên Sao Hỏa.

There is nothing I want to achieve more in my career

Không có gì tôi muốn đạt được trong sự nghiệp của mình

than seeing humans step foot on that planet,

hơn là nhìn thấy con người đặt chân lên hành tinh đó

because I know it could be the start of humanity spreading into the cosmos.

bởi vì tôi biết đó có thể là khởi đầu của nhân loại tiến vào vũ trụ.

I'd be happy to be that first person on Mars,

Tôi sẽ rất vui khi là người đầu tiên lên sao Hỏa

but my wife thinks that a three-year vacation to a deserted planet

nhưng vợ tôi nghĩ rằng kỳ nghỉ ba năm trên một hành tinh hoang vắng

with no oxygen, no real atmosphere,

không có khí oxy, không có khí quyển thực

nothing to eat or drink, freezing temperatures,

không có đồ ăn, thức uống không khí lạnh cóng

bone-depleting gravity and space radiation, is a bad idea,

trọng lực làm yếu xương và bức xạ không gian, là một ý tưởng tồi,

for some reason.

vì một vài lí do.

So, I'll settle for sending someone else.

Vì vậy, tôi sẽ chấp nhận cử người khác.

In fact, maybe some of you watching this could be the first to go to Mars.

Thực tế, có thể một số bạn đang xem có thể là người đầu tiên lên sao Hỏa.

OK, so I'm going to tell you why we should go to Mars

OK, vì vậy tôi sẽ nói bạn biết vì sao chúng ta nên tới sao Hỏa

and why we should spread humanity into the rest of the Solar System.

và vì sao chúng ta nên đưa con người tới phần còn lại của hệ Mặt trời.

I'll also show you that by setting out on the next great age of space exploration

Tôi sẽ cho bạn thấy điều đó bằng việc đề cập trong thời kì

vĩ đại tiếp theo của thám hiểm vũ trụ

we'll actually make Earth a much better place to live as well.

chúng ta thực sự sẽ khiến Trái đất là một nơi tốt hơn để sống.

But before we do that,

Nhưng trước đó,

I want to tell you about something that happened very recently,

tôi muốn nói với bạn về vài điều xảy ra gần đây,

that I am very excited about.

điều làm tôi rất vui mừng.

We made oxygen on Mars.

Chúng ta đã tạo ra oxy trên sao Hỏa.

I work on the Mars 2020 rover.

Tôi làm việc trên tàu thám hiểm Mars 2020.

Perseverance is what it's called, or Percy for short.

Nó được gọi là Perseverance, hay gọi tắt là Percy.

My role on the mission is to help one of the instruments on board,

Nhiệm vụ của tôi là giúp một trong những công cụ trên tàu,

called MOXIE,

gọi là MOXIE,

make oxygen from the atmosphere on Mars.

tạo oxy từ khí quyển trên sao Hỏa.

I am fortunate to be part of the excellent team

Tôi may mắn là một phần của đội ngũ xuất sắc

that has made MOXIE a reality.

đội ngũ đã biến MOXIE thành hiện thực

MOXIE stands for the Mars Oxygen ISRU Experiment.

MOXIE là viết tắt của Mars Oxygen ISRU Experiment.

ISRU stands for In-Situ Resource Utilization.

ISRU là viết tắt của In-Situ Resource Utilization.

Don't ask me why we chose to put an acronym within an acronym.

Đừng hỏi tại sao chúng tôi chọn đặt một từ viết tắt trong một từ viết tắt.

Sometimes we make bad decisions in life.

Đôi khi ta đưa ra những quyết định tệ trong cuộc sống.

What this all means

Điều này có nghĩa là

is that MOXIE takes the carbon dioxide in the atmosphere of Mars

MOXIE lấy CO2 trong bầu khí quyển sao Hỏa

and converts it into oxygen.

và chuyển thành oxy.

It's kind of like a tree on Mars doing photosynthesis.

Nó giống như một cái cây trên sao Hỏa thực hiện quang hợp.

MOXIE is helpful for two reasons:

MOXIE hữu ích vì hai lý do.

One is, you got to breathe.

Một là, bạn phải thở.

But there’s actually a second reason

Nhưng thực sự có lý do thứ hai

that requires way more oxygen than breathing.

nó đòi hỏi nhiều oxy hơn là thở.

And that's rocket propellant.

Và đó là thuốc phóng tên lửa.

Rockets burn a lot of propellant,

Tên lửa đốt rất nhiều thuốc phóng,

so we have to make a lot of oxygen.

vì vậy chúng ta phải tạo ra nhiều oxy.

Without oxygen, we can't breathe,

Không có oxy, chúng ta không thể thở,

we can't move, we can't explore.

không thể di chuyển, không thể khám phá.

I am in charge of sending commands to the rover to make oxygen on Mars.

Tôi phụ trách gửi lệnh tới tàu thám hiểm tạo oxy trên sao Hỏa.

We package up commands to tell Percy what to do the next day,

Chúng tôi tập hợp các lệnh để Percy biết làm gì vào hôm sau,

and Percy listens and does what we ask.

Percy lắng nghe và làm những gì chúng tôi yêu cầu.

Well, most of the time, anyway.

À thì, gần như lúc nào cũng vậy.

I know this is going to be recorded,

Tôi biết điều này sẽ được ghi lại,

and a lot of people will watch this after the fact,

và rất nhiều người sẽ xem điều này sau đó.

but it's really exciting

Nhưng nó thực sự thú vị

because we actually just made oxygen for the first couple of times on Mars

bởi vì chúng tôi thực sự chỉ tạo ra oxy trong một vài lần đầu trên sao Hỏa

in the past couple of months.

trong vài tháng qua.

The first time we did, it was a pretty historic moment.

Lần đầu tiên chúng tôi làm điều đó là một khoảnh khắc lịch sử.

And now that we've made oxygen,

Và giờ chúng tôi đã tạo ra oxy,

I can't wait to explore what's next.

tôi không thể chờ đợi để khám phá điều gì tiếp theo.

OK, so why should you want to go to Mars

Được rồi, vậy tại sao bạn nên tới sao Hỏa

and explore the rest of the solar system?

và khám phá phần còn lại của hệ Mặt trời?

And what are we going to do about all those "issues"

Và chúng ta sẽ làm gì với tất cả những “vấn đề”

my wife pointed out about Mars?

vợ tôi đã chỉ ra về sao Hỏa?

It doesn't sound like a great place to go

Đó không phải là một nơi tuyệt vời để đến

and there's a million problems we could be solving here on Earth

và có cả triệu vấn đề chúng ta có thể giải quyết trên Trái đất

with our time and money instead, right?

với thời gian, tiền bạc đổ vào đó, phải không?

I want you to imagine in the past

Tôi muốn bạn tưởng tượng trong quá khứ,

a group of people that live on a South Pacific island.

một nhóm người sống trên một hòn đảo ở Nam Thái Bình Dương.

They've been there, isolated, for over a thousand years,

Họ ở đó, bị cô lập, trong hơn một nghìn năm,

living generation after generation.

sống hết thế hệ này đến thế hệ khác.

They had no idea what was across the water,

Họ không biết thứ gì đã vượt qua mặt nước,

and it was incredibly dangerous to try an expedition to go find out.

và thử một cuộc thám hiểm để đi tìm hiểu là vô cùng nguy hiểm.

One day, the volcano that had formed the island initially,

Một ngày nọ, ngọn núi lửa ban đầu đã hình thành hòn đảo

erupted, and wiped out the entire civilization on the island.

phun trào và xóa sổ toàn bộ nền văn minh trên các hòn đảo.

In one day,

Một ngày nọ,

their 1,000-year-old culture vanished.

nền văn hóa 1.000 năm tuổi đã biến mất.

Một số người có thể nghĩ

Some of us might think:

if only they had taken a leap and ventured out beyond their island

giá như họ nắm lấy cơ hội và mạo hiểm ra ngoài hòn đảo của họ

and gone to other places.

và đi đến những nơi khác,

We might still know what their culture was

chúng ta có thể vẫn biết văn hóa của họ

and know more about them as a people.

và biết thêm về họ như là một dân tộc.

By the way, this has happened before.

Nhân tiện, điều này đã xảy ra trước đây.

The Bronze Age island of Thera erupted and erased the settlement

Đảo Thera thời kỳ đồ đồng đã phun trào núi lửa và xóa sổ nơi định cư

that had been there for multiple millennia.

đã từng ở đó trong nhiều thiên niên kỷ.

Now this could be self-induced,

Bây giờ, điều này có thể tự gây ra,

or it could be from any number of natural causes,

hoặc nó có thể là từ bất kỳ nguyên nhân tự nhiên nào,

like an asteroid collision,

như là một vụ va chạm tiểu hành tinh,

a gamma-ray burst or a magnetic pole reversal.

một vụ nổ tia gamma hoặc một sự đảo ngược cực từ.

It really isn't a question of if the Earth will face one of these events

Nó không phải là một câu hỏi liệu Trái đất có phải đối mặt

với sự kiện đe dọa sự tồn tại của chúng ta không.

that threatens our species' survival,

it's a question of when.

Mà đó là một câu hỏi về thời gian.

I hope it doesn't happen, but I'm playing the odds.

Tôi hy vọng nó không xảy ra, nhưng tôi thấy điều này có khả năng.

Armed with this information,

Với thông tin này,

don't you think we should want some sort of insurance,

chẳng phải chúng ta sẽ muốn một số loại bảo hiểm,

some backups to preserve humanity's shout in the universe,

một số bản sao lưu để bảo tồn tiếng hét của loài người trong vũ trụ,

to not put all of our eggs in one basket?

để không bỏ tất cả trứng vào một giỏ sao?

If we had humans on another planet or on many planets, for example,

Ví dụ nếu chúng ta có người trên một hoặc nhiều hành tinh

then the survival of our species is much more likely,

vậy thì khả năng con người tồn tại sẽ cao hơn

even if something happens to the Earth outside of our control.

ngay cả khi có gì đó xảy ra với Trái đất nằm ngoài tầm kiểm soát của ta.

Now, a lot of people don't necessarily like what I just said,

Bây giờ, rất nhiều người không hẳn thích những gì tôi vừa nói

because it could sound like we're trying to abandon the Earth.

bởi vì nó có thể giống như chúng ta đang cố từ bỏ Trái đất,

Run away from our problems instead of addressing them.

chạy trốn khỏi những vấn đề thay vì giải quyết chúng.

That's not it at all.

Hoàn toàn không phải vậy.

I mean, when you finish backing up your computer,

Ý tôi là, khi bạn hoàn thành sao lưu máy tính của bạn,

do you go to the nearest river and chuck your computer into it?

bạn có đi đến con sông gần nhất và quăng máy tính xuống sông không?

"Thanks for all the memories, computer, but I don't need you anymore,

“Cảm ơn vì những kỷ niệm, máy tính, nhưng tôi không cần bạn nữa,

I've got a backup now."

giờ tôi đã có bản sao lưu.”

That defeats the whole purpose.

Điều đó làm sai toàn bộ mục đích.

No, we want to take excellent care of the Earth

Không, ta muốn chăm sóc Trái đất thật cẩn thận

and go to space at the same time.

và đồng thời đi vào không gian.

And here's the best part I haven't told you about yet:

Và đây là phần hay nhất mà tôi vẫn chưa nói với bạn.

going to space actually helps the Earth tremendously.

Đi vào vũ trụ thực sự giúp ích cho Trái đất rất nhiều.

We have seen time and time again

Chúng ta đã thấy rất nhiều lần

that technologies developed for space missions

công nghệ được phát triển cho các nhiệm vụ vũ trụ

have greatly helped life on Earth.

đã giúp ích rất nhiều cho sự sống trên Trái đất.

Their applications are far-reaching and not limited to the space missions

Các ứng dụng của chúng đang vươn xa và không giới hạn cho các nhiệm vụ vũ trụ

to which they are designed.

mà chúng được thiết kế.

To prove it to you,

Để chứng minh cho bạn

here are some technologies that we use every day on Earth

đây là một số công nghệ mà chúng ta dùng hàng ngày trên Trái đất

that were originally developed for space missions:

mà ban đầu được phát triển cho các nhiệm vụ vũ trụ:

cheaper and quieter artificial limbs,

chân tay giả rẻ và êm hơn,

smartphone cameras,

máy ảnh điện thoại thông minh,

firefighting equipment,

thiết bị chữa cháy,

baby formula, memory foam, advanced solar cells,

sữa bột trẻ em, mút hoạt tính, pin mặt trời tiên tiến

better LASIK surgery, water filters,

phẫu thuật LASIK tốt hơn, máy lọc nước,

scratch-resistant lenses, air purifiers.

tròng kính chống xước, máy lọc không khí,

The list goes on and on.

danh sách vẫn tiếp tục.

These technologies help us fight climate change, pollution,

Những công nghệ này giúp chống biến đổi khí hậu, ô nhiễm

and save lives every day on Earth.

và cứu sự sống mỗi ngày trên Trái đất.

We invented these things because we decided to go to the Moon

Chúng ta đã phát minh ra chúng bởi chúng ta quyết định lên Mặt trăng

and to explore space,

và để khám phá không gian

so we can't even imagine what we might invent

vì vậy chúng ta không thể tưởng tượng thứ chúng ta có thể phát minh

if we decide to go to Mars.

nếu chúng ta quyết định lên sao Hỏa.

Why did I start out talking about Mars

Tại sao tôi lại bắt đầu nói về sao Hỏa

when it's really my grand plan to explore and settle the entire solar system

khi đó thực sự là kế hoạch lớn của tôi để khám phá và định cư toàn bộ hệ Mặt trời

that I want to tell you about?

mà tôi muốn nói với bạn?

Well, Mars is the first leap we should take in that journey.

Chà, sao Hỏa là bước nhảy vọt đầu tiên mà ta nên tham gia vào cuộc hành trình đó.

If we can get humans set up on Mars,

Nếu ta có thể đưa con người lên sao Hỏa,

it will serve as a stepping stone to enable further exploration

nó sẽ đóng vai trò như một bước đệm để khám phá thêm

into the rest of the solar system.

vào phần còn lại của hệ Mặt trời.

This should be our target.

Đây nên là mục tiêu của chúng ta.

If we push ourselves towards establishing a human presence on Mars,

Nếu chúng ta thúc đẩy việc thiết lập sự hiện diện của con người trên sao Hỏa,

it will be a giant leap in becoming a truly spacefaring species

nó sẽ là một bước tiến lớn khi trở thành một loài thực sự đi vào vũ trụ

with all the benefits it brings.

với tất cả những lợi ích mà nó mang lại.

Earth really is by far the best planet to live on

Trái đất cho đến nay thực sự là hành tinh tốt nhất để sống

in the solar system.

trong hệ Mặt trời.

But the solar system is still worth our time and energy.

Nhưng hệ Mặt trời vẫn đáng để chúng ta dành thời gian và năng lượng.

As President Kennedy said,

Như Tổng thống Kennedy đã nói,

we do these things not because they are easy

chúng ta làm những thứ này không phải vì chúng dễ dàng,

but because they are hard.

mà vì chúng khó.

If we can start to move humanity into the solar system,

Nếu ta có thể bắt đầu đưa nhân loại vào hệ Mặt trời,

we can make those hard places more and more livable

chúng ta có thể biến những nơi khắc nghiệt đáng sống hơn

while improving life here on Earth at the same time.

đồng thời cải thiện cuộc sống trên Trái đất.

I want to put a quote up from someone who inspired a lot of people

Tôi muốn đưa ra một trích dẫn từ người đã truyền cảm hứng cho rất nhiều người

to think more and more deeply about space exploration.

để suy nghĩ nhiều hơn và sâu hơn về khám phá không gian.

He said, "Imagination will often carry us to worlds that never were.

Ông ấy nói: “Trí tưởng tượng thường đưa ta đến những thế giới chưa từng có.

But without it, we go nowhere."

nhưng nếu không có nó, ta không thể đi đâu được.”

10,000 years ago, people rarely ventured beyond their birthplace.

Mười ngàn năm trước, mọi người hiếm khi mạo hiểm ra khỏi nơi họ sinh ra.

Today we travel all over the planet.

Hôm nay, chúng ta đi du lịch khắp nơi trên hành tinh,

Well, at least when there's not a pandemic going on.

Chà, ít nhất là khi không xảy ra đại dịch.

Those people from 10,000 years ago

Những người từ 10.000 năm trước

would have their minds blown by how far and wide we travel today.

hẳn sẽ kinh ngạc khi thấy chúng ta ngày nay đi xa và rộng như thế nào.

And people 1,000 years in the future will look back on us

Và con người 1.000 năm trong tương lai sẽ nhìn lại chúng ta

and think the same thing:

và nghĩ điều tương tự:

that we would have our minds blown

rằng chúng ta sẽ kinh ngạc

by how far and wide they travel throughout the solar system.

bởi họ đi xa và rộng như thế nào trong toàn bộ hệ mặt trời.

Think about that.

Hãy nghĩ về điều đó.

We are the island in the vast ocean that is our galaxy.

Chúng ta là hòn đảo trong đại dương bao la là thiên hà của chúng ta.

I invite you to dream big with me.

Tôi mời bạn ước mơ lớn với tôi.

We could populate hundreds of planets, travel between worlds,

Chúng ta có thể sống trên hàng trăm hành tinh, du hành giữa các thế giới,

khám phá những điều mới mẻ tuyệt vời về thời gian vị trí của chúng ta trong vũ trụ

make great new discoveries about our time and place in the universe.

You will even have an interstellar Mars address and a pen pal

Bạn thậm chí sẽ có địa chỉ sao Hỏa giữa các vì sao

in the neighboring star system.

và một người bạn trong hệ thống sao lân cận.

Look, I want to go to Mars and see the Valles Marineris,

Nghe này, tôi muốn đến sao Hỏa và xem vực Valles Marineris,

a canyon ten times the size of the Grand Canyon,

một hẻm núi có kích thước gấp 10 lần vực Grand Canyon

that might be an international park some day.

đó có thể là một công viên quốc tế một ngày nào đó.

I want to journey to Saturn's moon, Titan,

Tôi muốn tới Mặt trăng của sao Thổ, Titan,

and fly around in the low gravity with actual wings, like a bird.

và bay xung quanh trong trọng lực thấp với đôi cánh thực như một chú chim.

I want to scuba dive on Europa

Tôi muốn lặn ở Europa

with Jupiter filling up most of the sky above me

với sao Mộc lấp đầy phần lớn bầu trời phía trên tôi

and see if there's any life on the ocean floor.

và xem liệu có sự sống nào dưới đáy đại dương không.

I know I probably won't get to do any of those things in my lifetime,

Có lẽ tôi sẽ không làm bất kỳ điều nào trong số đó trong cuộc đời

but I want someone, maybe you or your kids,

nhưng tôi muốn ai đó, có thể bạn hoặc con bạn

to be able to do them.

làm những điều đó.

I want humanity to spread out in the solar system

Tôi muốn nhân loại lan rộng ra trong hệ Mặt trời

and eventually the universe,

và cuối cùng là vũ trụ.

and we are getting started on making that happen right now.

Và chúng ta đang bắt đầu làm cho điều đó xảy ra ngay bây giờ.

MOXIE is the first step.

MOXIE là bước đầu tiên.

Next on my to-do list is scaling up MOXIE

Tiếp theo trong danh sách việc cần làm là mở rộng MOXIE

to support the first human mission to Mars.

để hỗ trợ sứ mệnh đầu tiên của con người lên sao Hỏa.

That's what I'm working on right now.

Đó là những gì tôi đang làm bây giờ.

We've gotten started on the list,

Chúng tôi bắt đầu với danh sách,

but there are a lot of problems facing us on this journey still,

nhưng vẫn còn nhiều vấn đề phải đối mặt trong hành trình này.

and we could use all of your help in solving them.

Chúng tôi có thể dùng sự giúp đỡ của bạn để xử lý chúng.

Whether you can help from a scientific or engineering standpoint,

Dù bạn có thể giúp đỡ một nhà khoa học hoặc quan điểm kỹ thuật

hoặc đơn giản là lan tỏa thông điệp về tầm quan trọng của không gian

or simply spreading the message about the importance of space

and how it can impact the Earth in a positive way.

và nó có thể tác động tích cực đến Trái đất như thế nào.

What I want you to take away from this talk,

Thứ tôi muốn bạn có được từ cuộc nói chuyện này

is that this incredible vision of space exploration

là tầm nhìn đáng kinh ngạc về việc khám phá không gian

will also pay enormous benefits

sẽ mang lại những lợi ích to lớn

in making our home planet a healthier and better place to live --

trong việc biến hành tinh chúng ta thành một nơi lành mạnh và tốt hơn để sống

all while improving the odds of survival for our species.

trong khi cải thiện tỷ lệ sống sót cho loài của chúng ta.

I think that's a dream worth pursuing.

Tôi nghĩ đó là giấc mơ đáng theo đuổi.

Thank you.

Xin cảm ơn.