3 Reasons to Take Risks Like a Teenager | Adriana Galván | TED

Çeviri: Yağmur Üstündağ Gözden geçirme: Suat Utku Merter

Imagine if there existed a group of people who laugh easily,

Kolayca gülen,

bu odadaki herkesten daha hızlı öğrenebilen

could learn faster than anyone in this room

ve hayatın belirsizliğini kucaklayan bir grup insan hayal edin.

and who embrace the uncertainty of life.

We might call them superhumans.

Onlara üstün insanlar diyebiliriz.

We'd certainly study them, celebrate them, we'd want to be them.

Kesinlikle onları incelerdik, kutlardık, onlar olmak isterdik.

Well, it turns out this magical group of people walk among us.

İşte, görünüşe göre bu sihirli insan grubu aramızda dolaşıyor.

But we don't call them superhumans.

Ancak biz onlara üstün insanlar demiyoruz.

We call them teenagers.

Gençler diyoruz.

Teenagers or adolescents or people between the ages of 10 to 25.

Gençler veya ergenler, 10 ila 25 yaş aralığındaki insanlardır.

And although this time in life has tended to get a bad rap,

Hayatın bu dönemi kötü bir üne sahip olma eğiliminde olsa da,

I'm going to tell you three things we could all learn

size hayattaki bu harika dönemden hepimizin öğrenebileceği

from this amazing time in life.

üç şeyi anlatacağım.

You might ask yourself,

Şunu sorgulayabilirsiniz,

how does she know so much about teenagers?

“Ergenler hakkında nasıl bu kadar çok şey biliyor?”

Well, besides the fact that I used to be one

Yani, eskiden benim de ergen olduğum

ve şu anda bir ergenin ebeveyni olduğum gerçeği dışında,

and that I'm now the parent of one,

I'm also a neuroscientist who has spent the past 25 years

son 25 yılını ergen beyni üzerinde araştırma yaparak

doing research on the adolescent brain.

geçirmiş bir sinirbilimciyim.

Hayatın bu döneminde oldukça şaşırtıcı bazı süper güçlere

And I've learned that there's an explosion of growth

during this time in life that leads to some pretty amazing superpowers.

yol açan bir büyüme patlaması yaşandığını öğrendim.

For example, besides when we are babies,

Örneğin, bebeklik dönemimiz dışında,

our brains are most fertile for learning during adolescence,

beynimiz öğrenme için en verimli dönemini ergenlik döneminde yaşar

and that's necessary for us to become adults.

ve bu yetişkin olmamız için gereklidir.

So what can all of us in this room learn from adolescents?

Peki bu odada bulunan her birimiz ergenlerden ne öğrenebiliriz?

Well, the first is they don't shy away from uncertainty.

Birincisi, onlar belirsizlikten kaçınmazlar.

Most adults fear uncertainty.

Çoğu yetişkin belirsizlikten korkar.

We don't like when we don't know what's going to happen next.

Bir sonraki adımda neler olacağını bilmemeyi sevmeyiz.

Ancak ergenler, ister ilk işleri

But teens, they embrace the surprises in life,

ister araba kullanmayı öğrenmeleri

whether it's their first job

or they're learning to drive or their first kiss.

ya da ilk öpücükleri olsun hayatın süprizlerini kucaklarlar.

These things are thrilling because of the uncertainty.

Bunlar belirsizlikleri nedeniyle heyecan vericidir.

It's because the adolescent brain doesn't panic

Bunun nedeni, ergen beyninin yeni veya beklenmedik şeyler

when things are new or unexpected,

yaşandığında paniklememesi

and in fact, it releases more dopamine in these moments.

ve aslında bu anlarda daha fazla dopamin salgılamasıdır.

You may know that dopamine is a hormone

Biliyorsunuzdur, dopamin sevdiğimiz şeyi yaparken

that we release when we're doing something we love.

salgıladığımız bir hormondur.

Well, it's also a motivating chemical

Aynı zamanda, ergenleri gerçek anlamda belirsizliği kucaklamaya

that literally motivates adolescents to embrace the uncertainty

ve hayattaki sürprizleri olumlu öğrenme fırsatları

and to see the surprises in life

olarak görmeye teşvik eden

as positive learning opportunities.

motive edici bir kimyasaldır.

And that attribute during adolescence,

Ergenlik dönemindeki bu özellik,

to lean into the new and unexpected aspects of what comes at us,

karşımıza çıkan yeni ve beklenmedik yönlere eğilmek,

is important for us to prepare for adulthood.

yetişkinliğe hazırlanmamız için önemlidir.

So that's lesson number one, to lean into uncertainty.

Yani bu bir numaralı dersimiz, belirsizliği kucaklamak.

What's the second thing we could learn from adolescents?

Ergenlerden öğrenebileceğimiz ikinci şey nedir?

How good they are at challenging the status quo and stirring things up.

Mevcut duruma meydan okuma ve kışkırtma konusunda ne kadar iyi oldukları.

These are incredible leadership qualities

Bunlar, onları geleceğin vizyon sahibi

that make them visionary emissaries of the future.

elçileri yapan inanılmaz liderlik nitelikleridir.

And because their brains are designed to respond

Beyinleri belirsizliğe karşılık vermek

ve kucaklamak için tasarlandığından

and embrace uncertainty,

they're OK rejecting what has been in favor of what could be.

olabileceklerin lehine olanı reddetmek onlar için sorun değil.

And that's because the adolescent brain

Bunun nedeni, ergen beyninin

isn't so worried about everything that can go wrong,

yanlış gidebilecek şeyler hakkında çok endişelenmemesi

and instead is exhilarated by the possibility of making change.

ve bunun yerine değişime neden olma olasılığından heyecan duymasıdır.

And thank goodness we have a time in life when we're so bold and adventurous.

Şükürler olsun ki hayatta çok cesur ve maceracı olduğumuz bir dönemimiz var.

But we're not the only ones on this Earth who think that way.

Ancak bu dünyada böyle düşünen yalnızca bizler değiliz.

It turns out that most species on Earth have an adolescent period,

Dünya üzerindeki çoğu türün, risk almaya ve dünyayı keşfetmeye

when we're more likely to take risks and explore the world.

daha yatkın olduğu bir ergenlik dönemi yaşadığı ortaya çıktı.

All animals do what human adolescents do during this time.

Bu dönemdeki tüm hayvanlar, ergen insanların yaptıklarını yaparlar.

We spend more time with peers, we squabble with adults,

Yaşıtlarımızla daha fazla zaman geçiririz, yetişkinlerle tartışırız,

we eat more food,

daha fazla yemek yeriz

and we stumble through a changing social landscape

ve değişen bir sosyal yapıda tökezleriz

because becoming an adult doesn't happen overnight.

çünkü yetişkin olmak bir gecede olan bir şey değildir.

İster ergen bir köpek yavrusu ister ergen bir insan olun

Whether you're a puppy or a human adolescent,

it takes time, experience and learning.

zaman, deneyim ve öğrenme gerektirir.

Ancak bilin bakalım ne oldu?

But guess what?

This is what makes the adolescent brain so special.

Ergen beynini bu kadar özel yapan şey bu.

It's literally designed to help kids transform into the next dimension of life.

Tam anlamıyla çocukların yaşamlarının sonraki boyutuna geçmelerine

yardım etmek için tasarlanmıştır.

And they do this by learning,

Bunu da öğrenerek,

by taking risks,

riskler alarak,

by sometimes making mistakes.

bazen hatalar yaparak yaparlar.

When our kids are babies, we don't challenge this process.

Çocuklarımız bebekken, bu sürece kafa tutmayız.

A baby learning to walk actually falls about 100 times a day.

Yürümeyi öğrenen bir bebek aslında günde yaklaşık 100 kez düşer.

A baby learning to talk babbles before producing words.

Konuşmayı öğrenen bir bebek kelimeler üretmeye başlamadan önce mırıldanır

And sometimes they stumble while they're doing this.

ve bazen bunu yaparken tökezlerler.

And our teenagers are doing the same thing.

Ergenlerimiz de aynı şeyi yapıyor.

They're not learning to walk and to talk, of course,

Tabii ki de yürümeyi ve konuşmayı öğrenmiyorlar

but they're also learning new skills.

ama onlar da yeni beceriler öğreniyorlar.

And in this way, they're kind of like scientists

Bu şekilde bir nevi bilim insanları gibiler

because they're exploring the world around them through trial and error.

çünkü etraflarındaki dünyayı deneme yanılma yoluyla keşfediyorlar.

So that's the second lesson,

Yani; ikinci ders,

is to feel comfortable stumbling

tökezlerken rahat hissetmek,

and to experiment and to stir things up.

denemeler yapmak ve işleri karıştırmaktır.

What's number three?

Üç numaralı ders nedir?

Teenagers are strategic risk takers.

Gençler stratejik risk alan kişilerdir.

Bunun anlaşılmasına müsaade edeceğim ve sonra tekrarlayacağım.

I'll let that sink in and then I'm going to say it again.

Teenagers are strategic risk takers.

Gençler stratejik risk alan kişilerdir.

And this is because their brains are really good at deciding

Bunun nedeni, beyinlerinin ne zaman risk almaları ve

when they should and shouldn't take a risk.

almamalarına karar vermede gerçekten iyi olmasıdır.

More than you might think,

Düşündüğünüzden fazlası,

their risks aren't random, and in fact they may be beneficial.

riskleri tesadüfi değildir ve aslında faydalı olabilirler.

I know this because we did a brain-imaging study in the lab,

Bunu biliyorum çünkü laboratuvarda bir beyin görüntüleme çalışması yaptık

and we found that while the adults were really good

ve gördük ki yetişkinler, kendilerini risk almaktan vazgeçirme konusunda,

at talking themselves out of taking a risk,

even when it made sense to do so,

vazgeçmek mantıklı olduğunda bile,

gerçekten çok iyiyken, ergenler daha da tedbirli.

the teenagers were more deliberative.

And we were blown away to see that their brains were evaluating

Aynı zamanda, beyinlerinin olumlu ve olumsuz riskleri

the positive risks and the negative risks.

değerlendirdiğini görünce çok şaşırdık.

And this was tied to activation in a brain region

Bu, risk almanın artılarını ve eksilerini tartmamıza yardımcı

that is really good at helping us weigh the pros and cons of taking a risk.

olmakta gerçekten iyi olan bir beyin bölgesindeki hareketlilikle ilgiliydi.

And you might wonder, well,

Merak edebilirsiniz,

laboratuvarda risk almak gerçek hayatta risk almakla aynı şey mi?

is taking a risk in the lab the same as taking a risk in real life?

And the answer is it doesn't really matter

Cevap şu ki, gerçekten bir önemi yok

because the brain treats all risk taking the same.

çünkü beyin tüm risk alışları aynı şekilde işliyor.

And so what we learned from the study

Çalışmadan öğrendiğimiz şey;

gençlerin, beyinlerinde meydana gelen değişimler nedeniyle

is that adolescents are more willing to take risks

because of the changes happening in their brain,

risk almaya daha istekli olduğu

and that this is beneficial for them to do so.

ve bunu yapmalarının onlar için faydalı olduğu.

And when I say beneficial for them to do so,

Bunu yapmaları onlar için faydalı derken,

I'm not talking about the bad risks that might get them into trouble.

başlarını belaya sokabilecek kötü risklerden bahsetmiyorum.

Gençlerin yeni bir macera için evden ayrılmak ya da inandıkları

I'm thinking about the good risks that we see teenagers take all the time,

like leaving home for a new adventure

şeyleri savunmak gibi, her zaman aldıklarını

or standing up for things that they believe in.

gördüğümüz iyi riskleri düşünüyorum.

Almaya teşvik etmek istediğimiz iyi riskler işte bunlar.

These are the good risks we want to encourage.

And it's not to say that teenagers never worry about taking a risk

Bu, gençlerin risk alma konusunda asla kaygılanmadıkları

ya da endişelenmedikleri anlamına gelmez,

or never get nervous about it,

but they're just more focused on the rewards.

onlar sadece ödüllere daha fazla odaklanırlar.

And that's because they're lucky to have a really excitable reward system.

Nedeni de gerçekten heyecan verici bir ödül sistemine sahip olmalarıdır.

All of us release dopamine when we're doing something we love,

Daha önce de belirttiğim gibi, hepimiz sevdiğimiz şeyleri yaparken

as I mentioned before.

dopamin salgılarız.

Ancak ergenlik döneminde,

But during adolescence,

similar to in times of uncertainty,

belirsizlik zamanlarında olduğu gibi,

the brain releases more dopamine when it receives a reward.

beyin bir ödül aldığında daha fazla dopamin salgılar.

And if adults felt that same rush when we got a reward or took a risk,

Eğer ödüllendirildiğimizde veya risk aldığımızda yetişkinler de aynı telaşı

we'd all act a lot more like teenagers.

hissetseydi, hepimiz çok daha ergen gibi davranırdık.

So I hope by now that you agree with me

Yani umarım şu ana kadar ergenlerin oldukça özel oldukları

that adolescents are pretty special

ve bazen kötü bir üne sahip oldukları konusunda

and that sometimes they get a bad rap,

benimle aynı fikirdesinizdir,

but are they perfect?

peki mükemmeller mi?

No one's perfect.

Kimse mükemmel değildir.

For one thing, they doubt themselves.

Birincisi, kendilerinden şüphe ediyorlar.

The very part of their brain

Beyinlerinin tam da güçlü sosyal varlıklar

that helps them be powerful, social creatures

olmalarına yardım eden kısmı

kendilerinden şüphe duymalarına ve sosyal karşılaştırma yapmalarına yol açabilir.

can lead to self-doubt and social comparison.

And they want to be accepted by their peers.

Akranları tarafından kabul görmek istiyorlar.

In fact, all of us do.

Aslında, hepimiz istiyoruz.

For them, it means adopting the same fashion trends

Onlar için bu, aynı moda trendlerini benimsemek

or liking the same music.

veya aynı müziği sevmek anlamına gelir.

And it's a delicate balance between wanting to be accepted by a peer group

Bir akran grubu tarafından kabul edilmeyi istemek ile, öne çıkmak

ve benzersiz olmayı istemek arasında hassas bir denge vardır.

and also wanting to stand out and be unique.

And that's something that we all grapple with throughout life.

Bu hepimizin yaşam boyunca boğuştuğu bir şey.

But for adolescents, it may be higher stakes,

Ancak ergenler için bu durum daha riskli olabilir,

çünkü bir akran grubu tarafından kabul görmeyi istemeye yönelik bu tür bir ilgi,

because this kind of interest in wanting to be accepted by a peer group

can lead to the unhealthy aspects of conformity,

kilolarından utanma veya yeme bozuklukları gibi

like body shaming or eating disorders,

uyum çabasının zararlı yönlerine

veya yanlış yerlerde onay aramalarına yol açabilir.

or seeking approval from the wrong sources.

So what can we as adults do to help them gain their confidence?

Öyleyse, biz yetişkinler olarak,

özgüven kazanmalarına yardımcı olmak için ne yapabiliriz?

Well, for one, we can encourage that positive risk taking

Birincisi, daha önce bahsettiğim pozitif risk almayı

that I mentioned before.

teşvik edebiliriz.

Yapabileceğimiz bir diğer şey ise, ister kazanıyor olsunlar

The other thing we can do is to cheer them on,

whether they're winning

ister yetişkinliğe giden öğrenme sürecinde tökezliyor olsunlar

or whether they're stumbling through that learning process

onları desteklemek.

that leads to adulthood.

So in closing, I'll just remind us

Son olarak şunu hatırlatmak istiyorum ki

that adolescence is a formative time in life

ergenlik, bizler ve türümüz için gerekli olan

that is necessary for all of us and for our species

yaşamın biçimlendirici bir dönemidir

and that we can learn a lot from adolescence.

ve ergenlikten çok şey öğrenebiliriz.

And whether or not you lean into uncertainty and taking risks,

Belirsizliğe ve risk almaya eğilimli olsanız da olmasanız da,

I do hope that you'll embrace a more teen spirit.

umuyorum ki daha genç bir ruhu benimsersiniz.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)