This is the most common way to get head lice - Nazzy Pakpour

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

The six-legged creature creeps down the canopy,

ဒီခြေ ခြောက်ချောင်း သတ္တဝါက ပေါင်းမိုးအောက်မှာ တွားသွားကာ

extends its slender trunk, and pierces the ground.

သွယ်လျတဲ့ နှာမောင်းကို ဆန့်ထုတ်ကာ မြေပြင်ကို ထိုးဖောက်တယ်။

Up comes blood.

သွေးတွေ တက်လာတယ်။

This is no regular forest.

ဒါက ပုံမှန်သစ်တောမဟုတ်ပါ။

Living where the scalp meets the hair,

ဦးရေပြားက ဆံပင်နဲ့ ဆုံတဲ့ နေရာမှာ နေထိုင်တဲ့၊

these nightmarish figures are, in fact, sesame seed-sized insects,

ဒီမနှစ်မြို့စရာ သဏ္ဍန်တွေက တကယ်တော့ နှမ်းစေ့အရွယ် အင်းဆက်တွေ၊

otherwise known as head lice.

ဒါမှမဟုတ်ရင် ခေါင်းသန်းတွေလို့ သိကြတာတွေပါ။

The earliest archaeological evidence of humans’ close-knit relationship with lice

သန်းတွေနဲ့ လူသားတွေရဲ့ အနီးကပ် ဆက်နွယ်မှု ရဲ့ အစောဆုံးရှေးဟောင်းသုတေသန အထောက်အထားက  

is a fully preserved egg,

နှစ် ၁၀၀၀၀ သက်တမ်းရှိ ဘရာဇီး မမ်မီတစ်ခုရဲ့

discovered in the hair of a 10,000-year-old Brazilian mummy.

ဆံပင်ထဲမှာ ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့တဲ့ အပြည့်အ၀ ထိန်းသိမ်းထားတဲ့ ဥတစ်ဥပါ။

And it seems that for as long as we’ve had lice,

လူသားတွေမှာ သန်းတွေတွေရှိနေပုံရသရွေ့၊

we’ve fought hard to get rid of them.

ဒါတွေကို ဖယ်ရှားဖို့ ခက်ခက်ခဲခဲ တိုက်ခဲ့ကြတယ်။

Nit combs, the fine-tooth brushes used to remove lice

သန်းတွေနဲ့ သူတို့ရဲ့ စေးကပ်တဲ့ ဥတွေကို ဖယ်ရှားဖို့ အသုံးပြုတဲ့

and their sticky eggs

သန်းတိုက် ဘီးစိပ်တွေကို

have been found among the ancient remains of cultures across the globe.

ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက ရှေးဟောင်းယဉ်ကျေးမှု အကြွင်းအကျန်တွေကြားမှာ တွေ့ရှိခဲ့တယ်။

This battle continues today,

ဒီနေ့ထိ တိုက်ပွဲက ဆက်ရှိနေတာက

as it's estimated we spend billions of dollars each year treating infestations.

ပြန့်ပွားမှုတွေကိုကုဖို့ နှစ်စဉ် ဒေါ်လာ ဘီလီယံချီ သုံးစွဲတယ်လို့ ခန့်မှန်းရလို့ပါ။

So, why are lice so difficult to get rid of?

ဒါဆို သန်းတွေက ဘာကြောင့် ဖယ်ရှားရခက်တာလဲ။

There are at are at least several thousand louse species,

နို့တိုက်သတ္တဝါအားလုံးနီးပါးက ဒီကပ်ပါးကောင်တွေနဲ့

as nearly all mammals deal with these parasites.

ရင်ဆိုင်ရတာကြောင့်၊ အနည်းဆုံး သန်းမျိုးစိတ် ထောင်ချီရှိတယ်။

Humans are pestered by three different types,

လူသားတွေဟာ မတူတဲ့ အမျိုးအစား ၃ မျိုးနဲ့ ဒုက္ခပေးခံရပြီး

each specialized to roam its own unique bodily terrain.

တစ်ခုစီက ၎င်းရဲ့ထူးခြားတဲ့ ကိုယ်ခန္ဓာ မြေအနေအထားကို သွားလာဖို့ အထူးပြုကြတယ်။

Pediculus humanus capitis live exclusively on heads

Pediculus humanus capitis က ဦးခေါင်းပေါ်မှာ သီးသန့် နေထိုင်ပြီး

and are equipped with hook-like claws that are perfectly fitted to human scalp hair.

လူ့ဦးရေပြား ဆံပင်နဲ့ လုံးဝ ကိုက်ညီတဲ့ ချိတ်လို ခြေသည်းတွေ ရရှိထားတယ်။

Pediculus humanus humanus, or body lice,

Pediculus humanus humanus  ဒါမှမဟုတ် ကိုယ်သန်းတွေက

spend most of their lives embedded in clothing and bedding,

သူတို့ရဲ့ သက်တမ်းအများစုကို အဝတ်အစားနဲ့ အိပ်ယာတွေမှာ မြုပ်ဝင်ကာ

and crawling onto any nearby body part for their feedings.

အစာအတွက် အနီးက ခန္ဓာကိုယ် အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုခုပေါ်ကို တွားတက်ရင်း ကုန်ဆုံးတယ်။

In order to thrive in these changing environments,

ဒီပြောင်းလဲနေတဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရှင်သန်ဖို့

body lice are more resilient to fluctuations in temperatures and humidity.

ကိုယ်သန်းတွေဟာ အပူချိန်တွေနဲ့ စိုထိုင်းဆ အတက်အကျတွေကို ပိုခံနိုင်ရည်ရှိတယ်။  

Meanwhile, pubic lice, also known as crab lice,

တစ်ချိန်တည်းမှာ၊ ကဏန်း သန်းလို့ သိကြတဲ့ သန်းတွေက

are an entirely different species.

လုံးဝကွဲပြားတဲ့စိတ်တစ်ခုပါ။

While they also live on hair,

ဒါတွေက ဆံပင်ပေါ်မှာလည်း နေထိုင်ပေမဲ့၊

their claws are larger than head lice,

ဆီးခုံနေရာတွေမှာ တွေ့ရတဲ့ ပိုထူတဲ့

as they’re fitted to grasp onto the thicker cuticles found in pubic areas.

ခြေသည်းအရစ်တွေကို ဆုပ်ကိုင်ဖို့ အံကျနေတော့ ခြေသည်းတွေက ခေါင်းသန်းတွေထက် ပိုကြီးတယ်။

Among these three varieties, head lice are the most common.

ဒီမျိုးကွဲ ၃ မျိုးထဲမှာ ခေါင်းသန်းတွေက အတွေ့အများဆုံးပါ။

In the US alone, it’s estimated 6 to 12 million children

အမေရိကန် တစ်နိုင်ငံတည်းမှာ တစ်နှစ်ကို ကလေး ၆ သန်းကနေ

deal with infestation each year.

၁၂ သန်းခန့်ဟာ ပြန့်ပွားမှုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရတယ်။

Contrary to popular fears about catching lice from hats or hairbrushes,

ဦးထုပ်တွေ၊ ဘီးတွေကနေ သန်းကူးတယ်လို့ အများ လက်ခံတဲ့ ကြောက်ရွံ့မှုနဲ့တခြားစီဖြစ်တဲ့

most cases spread through direct head-to-head contact.

အဖြစ်အများစုက ဦးခေါင်းအချင်းချင်း တိုက်ရိုက် ထိတွေ့တာကနေ ပျံ့နှံ့တာပါ။

You see, head lice can only survive about 24 hours without a host to feed on.

မှီပြီးအသက်ရှင်ဖို့ လက်ခံရာမရှိရင်၊ ခေါင်းသန်းတွေက ၂၄ နာရီလောက်ပဲရှင်နိုင်တယ်။

They’re wingless and they can’t jump,

သူတို့က တောင်ပံမဲ့ပြီး မခုန်နိုင်တော့

so the only way they can infest a new head is to crawl.

ခေါင်းအသစ်ကို ကူးနိုင်တဲ့ တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းက တွားသွားတာပါ။

They can detect a new host by using their antenna to home in on body heat

ဦးရေပြားကနေ သဘာဝအတိုင်း ထွက်လာတဲ့ ကိုယ် အပူရှိန်နဲ့ အခြားဓာတုဒြပ်ပေါင်းတွေကို

and other chemical compounds that naturally emanate from the scalp.

ခကိုယ်ပေါ်မှာ လက်ခံဖို့ ဦးမှင်ကို သုံးရင်းလက်ခံရာအသစ်ကို ရှာတွေ့နိုင်တယ်။

Once they arrive on a new head, they're ready to eat.

ခေါင်းအသစ်ကို ရောက်တာနဲ့၊ စားဖို့ အသင့်ဖြစ်နေပါပြီ။

A louse pierces the scalp with a retractable tube-like mouth

သန်းတစ်ကောင်က ပါးစပ်လို ပြန်ရုပ်နိုင်တဲ့ ပြွန်တစ်ချောင်းနဲ့ ဦးရေပြားကို

and releases a special saliva

ထိုးဖောက်ကာ သွေးကြောတွေ ပွင့်လာပြီး

that contains factors that open up blood vessels and help prevent clotting.

သွေးခဲတာကို ကာကွယ်ပေးတဲ့ အကြောင်းခံတွေ ပါရှိတဲ့ အထူးတံတွေးကို ထုတ်ပေးတယ်။

This chemical cocktail is also what makes the scalp feel itchy.

ဒီဓာတုဖျော်ရည်ရောက ဦးရေပြားကိုလည်း ယားယံစေတယ်။

Symbiotic bacteria living in louse’s gut complement this blood meal,

သန်းရဲ့ အစာအိမ်မှာ နေထိုင်တဲ့ သဟဇီဝ ဘက်တီးရီးယားက သန်း အသက်ရှင်ဖို့ လိုအပ်တဲ့

by providing the additional vitamins and minerals that the louse needs to survive.

ဗီတာမင်နဲ့ သတ္တုဓာတ်တွေကို ထောက်ပံ့ရင်း ဒီသွေးအစာကို ဖြည့်စွက်ပေးတယ်။

The scalp is also where lice mate.

ဦးရေပြားကလည်း သန်းတွေ မိတ်လိုက်တဲ့နေရာပါ။

Once mated, female lice can lay up to 8 eggs, called nits, per day.

မိတ်လိုက်ပြီးတာနဲ့၊ တစ်ရက်ကို သန်းဖျတွေ လို့ခေါ်တဲ့ ဥ ၈ ဥအထိ ဥနိုင်တယ်။

She deposits each egg on the hair,

ဥတစ်လုံးစီကို ဦးရေပြားအထက် မီလီမီတာအနည်းငယ်က

just a few millimeters above the scalp, and coats it with a sticky nit sheath,

ဆံပင်ပေါ်မှာ ချထားကာ ရေဓာတ်နဲ့ ဥ ရှင်သန်ဖို့ လိုအပ်တဲ့

which provides hydration and other factors the egg needs to survive.

အခြားအကြောင်းခံတွေ ပံ့ပိုးပေးတဲ့ စေးကပ်တဲ့ သန်းဖျ အိမ်နဲ့ ဒါကို အုပ်ထားတယ်။

This sheath hardens,

ဒီအိမ်က နောက် ၈ ရက်ကနေ  ၉ ရက်အကြာ

tightly cementing the nit to the hair until it hatches 8 to 9 days later.

သားပေါက်တဲ့အထိ  သန်းဖျကို ဆံပင်မှာ တင်းတင်း ကပ်စေရင်း မာလာတယ်။

You can’t get rid of a lice infestation

ဒီစေးကပ်တဲ့ ဥ ပြဿနာကို ဂရုမစိုက်ဘဲ၊

without taking care of this sticky egg problem.

သန်း ပြန့်ပွားမှုကို မဖယ်ရှားနိုင်ဘူး။

While insecticide shampoos kill hatched lice,

ပိုးသတ်ဆေး ခေါင်းလျှော်ရည်တွေက ပေါက်နေတဲ့ သန်းတွေကို သေစေပေမဲ့၊

they’re ineffective against eggs.

ဒါတွေက ဥတွေကို နှိမ်နင်းရာမှာ မထိရောက်ဘူး။

And nit sheaths are strong, waterproof, and resistant to chemical breakdown.

သန်းဖျ အိမ်တွေက ခိုင်ခံ့၊ ရေစိုခံကာ ဓာတု ပြိုကွဲမှုကို ခံနိုင်ရည်ရှိတယ်။

Scientists hope to bring some new tools to this old battle

သိပ္ပံပညာရှင်တွေက ဥကို ရေဓာတ်ဖြည့်ပေးပြီး ဆက်ရှင်နေစေတဲ့

by identifying treatments that can dismantle individual components

သန်းဖျ အိမ်ထဲက တစ်ပိုင်းစီကို ဖြိုဖျက် နိုင်တဲ့ ကုသမှုတွေကို ဖော်ထုတ်ရင်းကနေ

in the nit sheath,

ဒီတိုက်ပွဲရှည်အတွက်

like those that hydrate the egg and keep it alive.

ကိရိယာအသစ်တချို့ ယူဆောင်လာဖို့ မျှော်လင့်ကြတယ်။

ဒါပေမဲ့၊ ဒီအချိန်အထိ ဥတွေကို ထိထိရောက်ရောက် ဖယ်ထုတ်နိုင်တာကို

But until then, there’s only one tool that’s been shown

to effectively remove eggs,

ပြသတဲ့ ကိရိယာတစ်ခုသာ ရှိသေးပြီး

and it’s the same one that was used by ancient cultures:

ဒါက ရှေးခေတ် ယဉ်ကျေးမှုတွေ အသုံးပြုခဲ့တာနဲ့ အတူတူပါပဲ၊

a fine-toothed nit comb.

သန်းတိုက် ဘီးစိပ်ပါ။

Lice are certainly stubborn survivors,

သန်းတွေက သေချာပေါက် ခေါင်းမာတဲ့ ရှင်ကျန်သူတွေဆိုပေမဲ့၊

but perhaps one day, with the help of science,

တစ်နေ့မှာတော့ သိပ္ပံပညာ အကူအညီနဲ့ဆိုရင်၊

these ancient parasites will haunt our nightmares— and scalps— no more.

ဒီရှေးဟောင်း ကပ်ပါးတွေက အိပ်မက်ဆိုးတွေနဲ့  ဦးရေပြားတွေကို ခြောက်လှန့်တော့မှာမဟုတ်ပါ။