The murderous medieval king who inspired "Macbeth" - Benjamin Hudson

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

Of all Shakespeare’s plays, perhaps none is stranger than “Macbeth.”

  ရှိတ်စပီးယားရဲ့ ပြဇာတ်အားလုံးမှာ Macbeth ထက်  ပိုထူးဆန်းတာ တစ်ပုဒ်မှမရှိလောက်ဘူး။

The piece opens on Scottish generals Macbeth and Banquo

စုန်းမ  သုံးယောက် ကြုံတွေ့နေရတဲ့ စကော့တလန် စစ်သူကြီးတွေဖြစ်တဲ့  Macbeth နဲ့

encountering a trio of witches.

 Banquo အကြောင်းနဲ့ ဇာတ်လမ်းကို ဖွင့်ထားတယ်။

They predict Macbeth will become Scotland's king

စုန်းမတွေက Macbeth ဟာ စကော့တလန်ရဲ့ ဘုရင်ဖြစ်လာကာ Banquo ရဲ့

and that Banquo’s descendants will one day take the throne—

သားစဉ်မြေးဆက်တွေက တစ်နေ့မှာ ထီးနန်းကို သိမ်းယူမယ်လို့ ဟောကိန်းထုတ်တယ်၊

a pair of conspiratorial prophecies that burrow into the men’s minds.

ဒီလူတွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာ အမြစ်တွယ်သွားတဲ့ တိုးတိတ်ကြံစည်စေတဲ့ ဟောကိန်း တစ်စုံပါ။

Macbeth soon fulfills his role,

မကြာခင်မှာ Macbeth က ဘုရင် Duncan နဲ့ နောက်လိုက်

killing both King Duncan and his fellow general in a murderous frenzy.

စစ်သူကြီးကို ကြောက်စရာ ရုတ်ရုတ်သဲသဲထဲမှာ သတ်ပြီး သူ့ကဏ္ဍကို ဖြည့်ဆည်းတယ်။

Wracked with paranoia,

ယုံမှားသံသယလွန်ကဲမှု ဖိစီးနေတဲ့

Macbeth summons the witches for more arcane aid,

Macbeth ဟာ နက်နဲတဲ့ အကူအညီအတွက် စုန်းမတွေကို ဆင့်ခေါ်တယ်၊

and they predict he’ll be safe until a faraway forest

သူ့ရဲတိုက်ကို ဝိုင်းထားတဲ့ အဝေးက တောအုပ်အထိတော့

lays siege upon his castle.

ဘေးကင်းမယ်လို့ စုန်းမတွေက ဟောကိန်းထုတ်တယ်။

Macbeth takes solace in this impossible prophecy.

Macbeth ဟာ ဒီမဖြစ်နိုင်တဲ့ ဟောကိန်းမှာ စိတ်သက်သာရာရသွားတယ်။

Yet by the play’s end,

ဒါပေမဲ့၊ ပြဇာတ်အဆုံးမှာ၊

his keep has been sacked by an army disguised as trees,

သူ့ သိမ်းယူမှုကို သစ်ပင်တွေ အဖြစ် အသွင်ဆောင်ထားတဲ့ စစ်တပ်က ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး

and Duncan's son Malcolm has reclaimed the throne.

Duncan ရဲ့သား Malcolm က ထီးနန်းကို ပြန်ရယူခဲ့တယ်။

Even for Shakespeare,

ရှိတ်စပီးယားအတွက်တောင်၊

these are exceptionally odd elements for a parable on power.

ဒီအရာတွေက အာဏာဆိုင်ရာ ပုံဆောင်ဝတ္ထုအတွက် အင်မတန် ထူးဆန်းတဲ့ အရိပ်အယောင်တွေပါ။

But according to at least six texts from the 11th century,

ဒါပေမဲ့၊ ၁၁ ရာစုတုန်းက စာတွေအရ၊ 

this supernatural tragedy has its roots in reality.

ဒီဒီသဘာဝလွန် အဖြစ်ဆိုးမှာ လက်တွေ့ဘဝထဲက အရင်းခံတွေရှိတယ်။

In 1040, a Scottish general named Macbethad

၁၀၄၀ ခုနှစ်မှာ Macbethad လို့ ခေါ်တဲ့ စကော့တလန် စစ်သူကြီးက

was recorded to have killed a predecessor named Duncan

စကော့တလန် ဘုရင်ဖြစ်လာဖို့ Duncan လို့ခေါ်တဲ့ ရှေ့ကလူတစ်ယောက်ကို

to become king of Scotland.

သတ်ဖြတ်ခဲ့တယ်လို့ မှတ်တမ်းတင်ထားတယ်။

And in 1057, Duncan’s son, Malcolm Canmore,

၁၀၅၇ ခုနှစ်မှာ Duncan ရဲ့ သား Malcolm Canmore က

led a successful raid against this usurper.

ဒီလုယူသူကို ဆန့်ကျင်တဲ့ အောင်မြင်တဲ့ စီးနင်းမှုကို ဦးဆောင်ခဲ့တယ်။

What's more, accounts from subsequent historians mention witches,

ဒါ့အပြင်၊နောက်ဆက်တွဲ သမိုင်းပညာရှင်တွေရဲ့ မှတ်တမ်းတွေမှာ စုန်းတွေ၊

prophecies, and arboreal armies.

ရှေ့ဖြစ်ဟောကိန်းတွေနဲ့ သစ်ပင် စစ်တပ်တွေကို ဖော်ပြတယ်။

All of which raises the question:

ဒါတွေအားလုံးက  မေးစရာဖြစ်လာတာက

just how much of Shakespeare’s strange story is true?

ရှိတ်စပီးယားရဲ့ ထူးဆန်းတဲ့ ဇာတ်လမ်းက ဘယ်လောက်မှန်လဲဆိုတာပါ။

The answer lies in understanding what it meant to be a historian

အဖြေက အလယ်ခေတ်မှာ သမိုင်းပညာရှင် တစ်ယောက် ဖြစ်ရတာက ဘာကို ဆိုလိုတာကို

in the Middle Ages.

နားလည်တာမှာ တည်နေတာပါ။

In the five centuries between Macbethad’s death and Shakespeare’s play,

Macbethad သေဆုံးမှုနဲ့ ရှိတ်စပီးယား ပြဇာတ်တွေကြား ရာစုနှစ် ငါးခုအတွင်း

various clerics, chroniclers, and poets wrote about this medieval Scottish king.

ဘာသာရေးဆရာတွေ၊သမိုင်းဆရာတွေနဲ့ကဗျာဆရာတွေက ဒီအလယ်ခေတ် စကော့တလန်ဘုရင်အကြောင်းရေးကြတယ်။

But while some of these writers may have seen themselves

ဒါပေမဲ့၊ ဒီစာရေးဆရာတချို့က သူတို့ကိုယ် သူတို့ သမိုင်းကို

as objective observers of history,

ဓမ္မဓိဋ္ဌာန်ကျတဲ့ လေ့လာသူတွေအဖြစ် မြင်ခဲ့လောက်ပေမဲ့၊

they all operated more like storytellers.

သူတို့အားလုံးက ပုံပြောသူဆန်ဆန် လုပ်ဆောင်ခဲ့တာပါ။

It was standard practice at the time

လက်ရှိ ယဉ်ကျေးမှုစံတွေကို ထင်ဟပ်တဲ့၊

to pull details from various historical accounts to craft new histories

ကိုယ်ကျင့်ဆိုင်ရာ ရပ်တည်ချက်တွေကို ငြင်းခုံတဲ့ ဒါမှမဟုတ် ထီးရိုးနန်းနွယ်

that reflected current cultural norms,

နိုင်ငံရေးကို ဝေဖန်တဲ့၊ သမိုင်းသစ်တွေကို ဖန်တီးဖို့

argued moral positions, or commented on royal politics.

 သမိုင်းမှတ်တမ်းမျိုးစုံကနေ အသေးစိတ်တွေကို ဆွဲထုတ်တာက အဲဒီအချိန်က စံအလေ့အထတစ်ခုပါ။

For example, in 1380, Scottish cleric John of Fordun

ဥပမာ၊ ၁၃၈၀ ခုနှစ်မှာ၊ စကော့တလန် ဘာသာရေးဆရာ John of Fordun က

penned a history of Scotland that incorporated Macbethad’s rule.

Macbethad ရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုကို ဖြည့်ထားတဲ့ စကော့တလန် သမိုင်းကို ရေးသားခဲ့တယ်။

Written amidst a war with England and in the wake of a great plague,

အင်္ဂလန်နဲ့စစ်ပွဲအလယ်မှာနဲ့ ပလိပ်ရောဂါကပ်ကြီး နောက်မှာ ရေးခဲ့တဲ့

Fordun wanted to instill Scottish pride in his devout, educated readers.

Fordun က ဘာသာကိုင်းရှိုင်းတဲ့ ပညာတတ် စာဖတ် သူတွေကြားမှာ စကော့တလန်ကို ဂုဏ်တင်ချင်တယ်။

So he glorified the Canmore dynasty and denounced Macbethad as a villain

ဒီတော့ သူဟာ Canmore မင်းဆက်ကိုဂုဏ်တင်ပြီး Macbethad ကို အုပ်ချုပ်မှုကို

who interrupted their rule.

နှောင့်ယှက်တဲ့ လူကြမ်းအဖြစ် ရှုတ်ချခဲ့တယ်။

Decades later, the cleric Andrew of Wyntoun further demonized Macbeth.

ဆယ်စုနှစ်တွေအကြာမှာ၊ Andrew of Wyntoun က   Macbeth ကို နတ်ဆိုးအအဖြစ် ထပ်ပုံဖော်တယ်။

Writing for audiences enthralled by the occult,

ဂမ္ဘီရပညာကို စွဲလန်းနေတဲ့ ပရိသတ်တွေအတွက် ရေးသားရာမှာ

Wyntoun imagined the murderous usurper as the devil’s spawn,

Wyntoun က Fates of Norse ဒဏ္ဍာရီကနေ စေ့ဆော်တဲ့

who hallucinated ghostly greyhounds

သရဲခွေးတွေနဲ့ စုန်းမတွေကို ခြောက်လှန့်တဲ့

and witches inspired by the Fates of Norse mythology.

နတ်ဆိုး သားပေါက်အဖြစ် ကြောက်မက်ဖွယ် လုယုသူကို စိတ်ကူးပုံဖော်ခဲ့တယ်။

Wyntoun also introduced the rebels using branches to camouflage their attack.

Wyntoun က တိုက်ခိုက်မှုကို ကွယ်ဖို့ သစ် ကိုင်းတွေသုံးတဲ့ သူပုန်တွေကို မိတ်ဆက်တယ်။

Renaissance scholar Hector Boece had slightly more sympathy for Macbeth,

ပြန်လည်ဆန်းသစ်ရေးခေတ်ပညာရှင် Hector Boece က Macbeth အတွက် နည်နည်း ပိုစာနာစိတ်ရှိပြီး

approaching him as a just ruler who descended into ruthless paranoia.

ရက်စက်တဲ့ သံသယလွန်ကဲမှုအတွင်း ဆင်းသွားတဲ့ မျှတတဲ့ ဘုရင်အဖြစ် သူ့ကို ချဉ်းကပ်ခဲ့တယ်။

This cautionary tale may have been intended as a criticism

ဒီသတိပေး ပုံပြင်က Henry VIII ဒါမှမဟုတ် Francis I လို ကြမ်းကြုတ်တဲ့

of tyrannical contemporary kings like Henry VIII or Francis I.

ခေတ်ပြိုင် ဘုရင်တွေကို ဝေဖန်တာအဖြစ် ရည်ရွယ်ခဲ့လောက်တယ်။

An altered version of Boece’s Macbeth is likely what inspired Shakespeare

Boece’s Macbeth ရဲ့ ပြောင်းလဲထားတဲ့ မူက Macbethad ရဲ့ သမိုင်းကို ပြန်ရေးသားရာမှာ

to partake in the grand tradition of rewriting Macbethad’s history.

ခမ်းနားတဲ့ အစဉ်အလာမှာ ပါဝင်ဖို့ ရှိတ်စပီးယားကို စေ့ဆော်ပေးခဲ့လောက်တယ်။

When the Bard was writing “Macbeth,” England was ruled by King James I.

Bard က “Macbeth” ကို ရေးစဉ်မှာ အင်္ဂလန်ကို King James I က အုပ်ချုပ်ခဲ့တယ်၊

James was a descendant of the Stuarts,

James က Macbeth ရဲ့ စိတ်ကူးယဉ် မိတ်ဆွေ

a Scottish royal dynasty that included Macbeth's fictional friend Banquo.

Banquo ပါ၀င်တဲ့ စကော့တလန် တော်ဝင် မင်းဆက်ဖြစ်တဲ့ Stuarts ကနေ ဆင်းသက်လာသူပါ။

So it’s possible the Bard tried to flatter King James

ဒီတော့ Bard က King James ကို Banquo ပိုကြီးတဲ့ ကဏ္ဍကိုပေးကာ

by giving Banquo a bigger role

သူ့သားစဉ်မြေးဆက်တွေက ထီးနန်းရယူမယ့်

and introducing the prophecy that his descendants would take the throne.

ဟောကိန်းကို မိတ်ဆက်ရင်း King James ကို မြှောက်ပင့်ဖို့ ကြိုးစားခဲ့တာဖြစ်နိုင်တယ်။

And then there's the witches.

ပြီးတော့ အဲဒီမှာ စုန်းတွေရှိတယ်။

James hated witchcraft,

James က စုန်းအတတ်ကို မုန်းတီးတာကြောင့်၊

so Shakespeare might have been playing to the throne

ရှိတ်စပီးယားက ဇာတ်လမ်းရဲ့ နိမိတ်မကောင်းတဲ့ သဘာဝလွန်

by exaggerating the story’s sinister supernatural elements.

အရိပ်အယောင်တွေ ချဲ့ကားရင်း ပလ္လင် ရယူနေတာဖြစ်လောက်တယ်။

Alternatively, the inclusion of the weird sisters

တစ်နည်းအားဖြင့်၊ ထူးဆန်းတဲ့ ညီအစ်မတွေ ပါဝင်မှုက

may have been the Bard rebelling against the king’s censorship

Bard ဟာ အခြား စုန်းပြဇာတ်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘုရင်က ဆင်ဆာဖြတ်တာကို

of other witchy plays.

ပုန်ကန်တာဖြစ်လောက်တယ်။

Either way, not all of his additions were influenced by the throne.

ဘယ်နည်းနဲ့ဖြစ်ဖြစ်၊ ထီးနန်းက သူ့ရဲ့ ထပ်ဖြည့်တာ အားလုံးကို မလွှမ်းမိုးခဲ့ဘူး။

More than any previous telling,

အရင်က ပြောခဲ့တာတာထက်၊

Shakespeare’s Scot is tormented and confused.

ရှိတ်စပီးယားရဲ့ စကော့ ပြဇာတ်က   စိတ်ဆင်းရဲစရာဖြစ်ပြီး စိတ်ရှုပ်ထွေးစရာပါ။

Is he a devil or a saint?

သူက နတ်ဆိုးလား ဒါမှမဟုတ် သူတော်စင်လား။

Are these witches real or illusion?

ဒီစုန်းတွေက အစစ်အမှန် ဒါမဟုတ် စိတ်လှည့်စားမှုလား။

Is he in charge of his own destiny,

သူက သူ့ကံကြမ္မာကို ထိန်းချုပ်လား၊

or is his legacy determined by external forces?

ါမှမဟုတ် သူ့အမွေအနှစ်ကို ပြင်ပအင်အားစုတွေက အဆုံးအဖြတ်ပေးလား။

In asking these questions, Shakespeare’s Macbeth may be the truest of them all.

ဒီမေးခွန်းတွေကို မေးရာမှာ ရှိတ်စပီးယားရဲ့ Macbeth ကအားလုံးမှာအမှန်ဆုံးဖြစ်နိုင်တယ်။

Not because of similarities to his historical namesake.

သူ့ရဲ့ သမိုင်းအခြေခံတဲ့ နာမည်တူနဲ့ ဆင်တူတာတွေကြောင့် မဟုတ်ဘူး။

But because, just like those who’ve written about him,

ဒါပေမဲ့ သူ့အကြောင်း ရေးဖူးသူတွေလိုပဲ

this Macbeth is also trying to determine his role

ဒီ Macbeth ဟာ အမြဲ ပြောင်းလဲနေတဲ့ သမိုင်းရေစီးကြောင်းမှာ

in the ever-changing currents of history.

သူ့ကဏ္ဍကို ဆုံးဖြတ်ဖို့ ကြိုးစားနေသေးတာကြောင့်ပါ။