3 Elements of True Fun — and How to Have More of It | Catherine Price | TED

Translator: Phương Nguyễn Hà Reviewer: Nguyen Minh

Catherine Price: Hi, David.

Chào David

Xin chào

David Biello: Hello.

Chào tất cả mọi người

CP: And hello, everyone.

DB: I think we need to start with the question

Tôi nghĩ chúng ta nên bắt dầu với câu hỏi

that some of them may have seen on their screen already:

mà chúng ta đã thấy trên màn hình

what is fun?

Niềm vui là gì?

CP: You might think that we all know what fun is,

Chúng ta đều nghĩ rằng mình biết niềm vui là gì

but I found it really interesting in my research to realize

nhưng tôi đã phát hiện ra một điều thú vị

that the way we use fun in our everyday speech,

rằng cách chúng ta sử dụng “vui” trong hội thoại hằng ngày,

which at least in English, is very casual,

ít nhất là trong Tiếng Anh, rất ngẫu nhiên

we kind of toss around this word.

Chúng ta chỉ nghĩ về từ này thôi.

It's really different from the feeling you get from people

Việc này rất khác với cảm giác bạn thấy từ người khác

if you ask them about a memory from their own lives

khi bạn hỏi về một kỷ niệm trong cuộc sống của bản thân họ

in which they had the most fun.

khi họ thấy vui nhất

And as part of the research for my book, I did that.

Như 1 phần của nghiên cứu cho sách của tôi, tôi đã làm thế.

Tôi đã hỏi rất nhiều người

I asked people from all around the world,

Có hàng nghìn người trên thế giới

I see we have a ton of people from all around the world,

hay ở buổi hội thảo này.

even in this webinar.

Các câu trả lời mang đầy tính quốc tế

So the answers I got were very international.

Và chúng khá thú vị

And it was really interesting

because even though obviously people's individual experiences were different,

bởi, mặc dù trải nghiệm của từng người chắc chắn sẽ khác nhau

nhưng có một nguồn năng lượng trong họ lại giống nhau

there was this energy running through them that was very much the same.

And when I read through these answers, and I’ve got thousands of these by now,

Khi tôi đọc qua hàng ngàn câu trả lời này, hiện tôi đã thu được cả ngàn rồi,

Tôi bất giác mỉm cười, nhưng nhiều khi cũng rưng rưng nước mắt

I found myself smiling but also almost tearing up a lot of times.

There was something really powerful about what people were sharing with me

Có một cảm giác mãnh liệt trong câu chuyện họ chia sẻ

that went way beyond this lighthearted pleasure sense

vượt xa cảm giác sảng khoái nhẹ nhàng

with which we often use the word.

khi chúng ta sử dụng từ “vui”.

So I ended up coming up with a definition

Từ đó tôi đã đưa ra một định nghĩa

based on these stories people were sharing with me

dựa trên những câu chuyện họ chia sẻ với tôi

and then running it by them to see if it accurately described

và đối chiếu chúng để xem liệu chúng có mô tả chính xác

what they had told me.

điều họ đã kể hay không

So I tried to validate it.

Tôi đã cố đánh giá nó.

Và xác định được những khoảnh khắc mà tôi nghĩ là niềm vui “thực sự“.

And it is that when we have these moments of what I think of as “true” fun,

it's the confluence of three states.

Đó là tổ hợp của ba trạng thái.

And those are playfulness,

Bao gồm sự vô tư,

connection and flow.

mối quan hệ và dòng chảy.

And so if you think of a Venn diagram with three circles in the center,

Nếu nhìn vào sơ đồ Venn với ba vòng tròn ở trung tâm,

you have true fun, and then playfulness, connection and flow.

bên cạnh niềm vui, có sự vô tư, mối quan hệ, dòng chảy

And just to clarify, because people can freak out in particular about playfulness,

Và tôi muốn làm rõ để mọi người không khó chịu về 2 chữ “vô tư”,

người lớn hay khó chịu với sự không nghiêm túc.

adults really get uncomfortable with playfulness.

It means just having a lighthearted attitude.

Nó có nghĩa là mang một thái độ vui vẻ.

You can just be lighthearted,

bạn có thể khá trong sáng,

không màng đến kết quả của mọi hành động.

not care too much about the outcome of what you're doing.

Bạn từ bỏ chủ nghĩa hoàn hảo.

Let go of your perfectionism.

Connection refers to having a special shared experience,

Mối quan hệ đề cập đến việc có một trải nghiệm đặc biệt,

and I do think some people can have fun on their own, as I say in my TED Talk.

tôi từng nói trong TED talk, có một số người có thể tự làm mình vui vẻ

But it was really interesting

Nhưng khá thú vị là

because most of the stories people told me involved other people.

hầu hết chuyện họ kể có sự xuất hiện của người khác.

And when I asked people, "What surprised you about what you just told me?"

Khi tôi hỏi họ, “Điều gì làm bạn ngạc nhiên về điều bạn vừa kể?”

Thì nhiều người đã nói đại loại là “Tôi là người hướng nội,

A number of people said something along the lines of “I’m an introvert,

nhưng tất cả thứ tôi vừa kể đều liên quan đến người khác.”

but everything I just told you involved other people."

So in the majority of situations, another person is involved.

Trong hầu hết tình huống, người khác sẽ có liên quan.

And then flow is this psychological state

Và dòng chảy là trạng thái tâm lý

where we get so wrapped up in what we're doing,

mà chúng ta bị cuốn vào những gì chúng ta làm,

actively engaged in what we're doing that we can lose track of time.

say sưa đến nỗi quên mất cả thời gian.

Vận động viên là ví dụ thiết thực nhất.

So an athlete playing a game is the most quintessential example.

Ba trạng thái này đều tuyệt vời

All three of those states are great on their own

nhưng khi bạn trải nghiệm cả ba cùng lúc,

but I believe when you experience all three at once,

thì đó mới là niềm vui “đích thực”.

that’s what I call true fun.

DB: Với câu hỏi vì sao người lớn chúng ta mất đi sự vô tư, thì

DB: So to the adult question of why we lose playfulness, well,

I think some of it is because fun can seem maybe frivolous

Tôi nghĩ một phần là vì niềm vui là phù phiếm

in a very serious world,

trong một thế giới nghiêm túc,

and the world is quite serious.

và xã hội khá nghiêm túc.

But why is it important to have fun?

Nhưng vì sao niềm vui lại quan trọng?

CP: Cảm ơn vì câu hỏi, David

CP: Thanks for asking that question, David,

đó là vì mọi người có hiểu lầm phổ biến về niềm vui

because that is a common misperception people have about fun

is that it is frivolous or that, you know,

rằng nó phù phiếm hay, anh biết đấy,

có rất nhiều việc nghiêm túc trên thế giới này,

there are so many serious things going on in the world,

làm sao có thể vui vẻ được?

how can we possibly think about fun?

So a couple of things I would say to that.

Vậy nên tôi muốn nói vài điều.

First of all, life is not zero-sum.

Đầu tiên, cuộc đời có tổng khác 0.

I don't see why you can't be someone

Vì sao bạn không thể là người

who cares about the serious issues in the world

vừa quan tâm những vấn đề nghiêm trọng

and also cares about fun.

vừa quan tâm đến niềm vui.

And also,

Và hơn nữa,

a lot of what we do when we say we're "caring about serious issues"

nhiều điều ta làm thể hiện chúng ta “quan tâm đến vấn đề nghiêm túc”

is really kind of meaningless and just torturing ourselves.

khá là vô nghĩa và làm mình tự dày vò bản thân.

If you read the same news article that makes you upset six times in an hour,

Nếu đọc đi đọc lại một bài báo khiến bạn buồn tận 6 lần trong vòng 1 giờ,

you haven't actually helped anybody.

tức là bạn chưa thực sự giúp ai cả.

And the same thing if you've posted a rant on social media

Tương tự khi đăng dòng trạng thái vô bổ trên MXH

or gotten into an argument or just worked yourself up

hoặc vướng vào một vụ cãi vã hay tự làm mình buồn

or essentially yelled at someone on Twitter.

hay mắng chửi ai đó trên Twitter.

That didn’t actually help anybody.

Việc đó chẳng giúp ích gì.

Việc đó làm ta kiệt quệ.

And it's very draining.

Vậy điều tôi biết về niềm vui là khi chúng ta thực sự vui vẻ

So what I find about fun is that when we actually have fun --

my point being here is that fun can actually help us

ý tôi là niềm vui có thể giúp chúng ta

work to solve some of those problems.

giải quyết các vấn đề.

And the reason I say that is that, first of all,

Lý do tôi nói vậy là vì, trước hết,

khi bạn có đủ niềm vui, nó thực sự thỏa mãn bản thân bạn,

when you have enough fun yourself, it actually fills up your own reserves,

giúp bạn tự chữa lành và có năng lượng hơn

it builds your resilience and your energy.

Và điều đó giúp bạn có năng lượng để làm việc năng suất hơn

And that will give you the energy to do something more productive

thay vì quát mắng qua điện thoại, tài khoản mạng xã hội.

than just yell at people via your phones, social media accounts.

But then also, if you actually have fun with other people

Và cũng tương tự, nếu bạn thấy vui vẻ với người khác

and you've connected with them as human beings,

và bạn kết nối với họ như những cá thể,

so if we're able to have fun with each other,

và nếu chúng ta có được niềm vui cùng nhau

we can connect in a way that then helps us work together

mối quan hệ đó sẽ giúp chúng ta làm việc với nhau

to actually solve some of those problems.

để giải quyết được các vấn đề.

And then I would also say fun isn't frivolous.

Và tôi muốn nói là niềm vui không phù phiếm.

Kể cả khi thế giới tốt đẹp không có vấn đề gì,

Even if the world was great and there weren't any problems,

fun itself is not frivolous --

niềm vui không phải phù phiếm

và tôi sẽ đi vào chi tiết nếu mọi người muốn hiểu rõ hơn,

and I'm happy to go into more detail if anyone wants more detail,

niềm vui rất quan trọng với sức khỏe tinh thần

but is actually really important not just for our mental health,

cũng như là sức khỏe thể chất

but also for our physical health

bởi nó làm giảm căng thẳng

because of the way it reduces our stress levels

và đồng thời cho ta cảm nhận được sự kết nối xã hội.

and also provides us with a sense of social connection.

DB: Yeah, fun is good for your health.

DB: Đúng, niềm vui tốt cho sức khỏe.

I think that's the important thing to remember.

Chúng ta nên ghi nhớ tầm quan trọng đó.

But as you pointed out,

Nhưng như bạn đã chỉ ra,

we shouldn't get to wrapped up maybe in anxiety

chúng ta không nên quá lo lắng rằng

about whether we're having enough fun.

liệu ta đã đủ vui vẻ chưa.

You also talk about something called “fake” fun.

Bạn cũng đề cập đến niềm vui “giả tạo”.

What's that?

Đó là gì vậy?

CP: So fake fun is a term I came up with to describe products and services

CP: Niềm vui “giả” là thuật ngữ tôi dùng để miêu tả sản phẩm và dịch vụ

that are marketed to us as fun but that aren't actually fun

được cho là mang lại niềm vui nhưng thực chất là không,

in the sense that they don't actually produce playfulness, connection or flow.

chúng không thực sự tạo ra sự vô tư, sự kết nối hay dòng chảy.

The biggest culprit here is definitely social media and kind of --

Thủ phạm lớn nhất ở đây chính là mạng xã hội và

or passive consumption past the point of enjoyment.

kiểu tiêu dùng thực dụng vượt quá mức thích thú.

So if you're watching your favorite show for a couple episodes, great.

Giả dụ bạn xem vài tập chương trình yêu thích của mình,

But if you're like, in that zone where you're actually completely hypnotized

rồi bạn rơi vào trạng thái thất thần

và bảy tiếng đã trôi qua

and seven hours have past

and you feel disgusting about yourself and your life,

bạn dần cảm thấy ghét bản thân và cuộc đời

you've fallen into the trap of fake fun.

bạn đã rơi vào cạm bẫy niềm vui “giả tạo”.

So I see it as there being actually three categories.

Tôi thấy ở đây có ba loại.

Bạn thực sự vui vẻ, vô tư cuốn theo dòng chảy.

You’ve got true fun, the playful connected flow.

You’ve got fake fun,

Nếu niềm vui là giả,

sẽ giống như món ăn vặt trong giờ giải lao.

which is essentially the junk food of our leisure time.

It’s very appealing,

Trông rất hấp dẫn,

but it leaves us feeling disgusting about ourselves.

nhưng cũng khiến ta thấy chán ghét chính bản thân mình.

There's a big middle category of stuff that's truly enjoyable,

Sẽ có vài thứ thực sự thú vị,

but that wouldn't necessarily qualify as true fun

nhưng chúng không phải niềm vui “đích thực”

by the definition I've proposed.

mà tôi đã đề cập.

And that would be things like reading, you know,

Những việc như đọc sách,

or like taking a bath

hay tắm rửa

hoặc xem chương trình TV yêu thích

or watching your favorite TV show

up to the point where it's still enjoyable.

thú vị đến một mức nào đó.

To me, those are all legitimate great uses of your leisure time,

Với tôi, đó là những cách tốt để tận dụng thời gian rảnh rỗi,

even if they're not fun

kể cả khi không vui

thì bạn vẫn tận hưởng chúng.

because you know you actually enjoy them.

Và lý do việc nghĩ về niềm vui một cách học thuật là rất quan trọng

And the reason I think it's important to think so intellectually about fun

is that it helps us become much more intentional

nó giúp chúng ta có chủ ý hơn

about how we use our leisure time.

khi tận dụng thời gian rảnh.

So if you're able to identify sources of fake fun in your life,

Nếu bạn có thể tìm được nguồn cơn của niềm vui giả

it's actually really easy to eliminate those

thì càng dễ dàng loại bỏ chúng

once you've kind of cognitively recognized that you know it's a waste of time.

một khi bạn nhận thức được những việc tốn thời gian đó.

Còn nếu bạn thốt lên “Ồ việc này vui đó,”

And if you're like, "Oh yeah, this is actually enjoyable,"

vậy cứ làm đi.

go for it.

Và nếu việc đó mang lại niềm vui thực sự,

And then if it's likely to generate true fun,

tôi nghĩ bạn nên đặt nó ở vị trí ưu tiên

I would suggest putting it on the top of your priority list

bởi đó là một trạng thái tốt.

because it's such a wonderfully nourishing state.

DB: Thành viên của TED, Don và Stephania

DB: TED Member Don and Stephania are, you know,

feel slightly overwhelmed by their lives

cảm thấy họ kiệt sức với cuộc sống của mình.

and have trouble even thinking of what fun feels like.

và thấy khó khăn trong việc nghĩ về bản chất của niềm vui.

If you've forgotten what fun feels like, how do you find it again?

Nếu ta quên mất cảm giác vui vẻ thì làm sao để tìm lại cảm giác đó?

CP: One of the things I recommend people do to start

CP: Tôi sẽ gợi ý mọi người bắt đầu bằng cách

is to think back on a moment of true fun from your own life,

nhớ lại khoảnh khắc bạn thực sự vui vẻ trong cuộc đời,

a moment that you describe as "so fun."

khoảnh khắc mà bạn thấy “thật thú vị“.

That was the term I came up with when I was asking people this question.

Tôi nghĩ đến thuật ngữ này khi hỏi mọi người câu hỏi trên.

Đừng quá lo lắng, có thể sẽ mất một lúc

Don't worry, it can actually take a little bit of time

để lật lại các mảnh kí ức, nhưng chắc chắn ta đều có khoảnh khắc đó.

to tune in to those experiences, but I can assure you we've all had them.

Không cần quá ấn tượng.

They don't need to be dramatic.

This is another misconception we have about fun,

Đó là một hiểu lầm khác về niềm vui,

that it only can happen in exotic locales

rằng nó xảy ra ở một nơi đẹp vô cùng

or when you're somehow outside of your "normal life"

hoặc là khi bạn làm điều khác thường ngày

or that it costs a lot of money.

hay phải chi nhiều tiền vào nó.

None of that is true.

Tất cả đều không đúng.

If you define it as playful connected flow,

Nếu định nghĩa niềm vui vô tư kết nối dòng chảy

you'll start to recognize that you can have even tiny moments of fun

bạn sẽ nhận ra cả những khoảnh khắc nhỏ bé của niềm vui

all the time.

bất cứ lúc nào.

And the reason you want to call to mind one of these experiences

Lý do mà bạn muốn gợi lại một trong những trải nghiệm đó

là vì bạn nghĩ về nhiều trải nghiệm hơn

is that, as you begin to think of more of them,

nên tôi khuyên bạn hãy thử nhớ nhiều hơn một điều,

so I encourage you to try to think of more than one,

and it will become easier as you start thinking of them,

và việc bạn nghĩ về chúng sẽ dễ hơn,

để gợi lại những chủ đề

to call out some themes

and see are there any particular people who are often involved?

và để ý xem có ai thường xuất hiện trong đó không?

Are there any activities that are involved?

Có những hoạt động gì?

Are there any settings that seem conducive to fun?

Có bối cảnh nào dẫn đến niềm vui không?

Because if you’ve seen my TED Talk,

Bởi nếu bạn đã xem TED Talk của tôi,

you know that I believe that fun is a feeling and it’s not an activity.

bạn sẽ biết rằng đối với tôi niềm vui là cảm giác, không phải hành động

By which I mean that, I think too often we start to think,

Ý tôi là, khi chúng ta bắt đầu suy nghĩ,

like, if I asked you guys what's fun,

kiểu, nếu tôi hỏi bạn niềm vui là gì

just at the beginning of this conversation,

ngay khi vừa bắt đầu nói chuyện

bạn sẽ liệt kê các hoạt động mà bạn thích làm.

you might start to give me a list of activities that you enjoy.

Nấu ăn, đọc sách hay đại loại thế

Cooking's fun or reading or whatever,

Bản thân các hoạt động không hề vui

but the activity itself is not fun.

It's the feeling of fun.

Nó là cảm giác được vui.

Like, you can love dinner parties

Ví dụ, bạn thích tiệc tối

and have the exact same group of people over for dinner

và có đúng một nhóm bạn tham gia bữa tối đó

and eat the exact same thing.

và ăn những thứ y hệt.

And one night it's going to be really fun and one night it's not.

Có đêm thì rất vui có đêm thì không

Đó là do cảm xúc tạo thành.

So it's the feeling that results.

Việc gợi lại những bối cảnh, con người và hoạt động

So the point of calling out these settings and these people and activities

that are often associated with fun for you

thường gắn với những niềm vui của bạn

is not to guarantee that you can have fun if you're with them,

không phải để đảm bảo bạn sẽ thấy vui khi ở cạnh họ,

mà là dựng lại bối cảnh

but to set the scene for it

ràng niềm vui chỉ xảy ra như một kết quả.

to make it more likely that fun will occur in result.

I think about it like romance, like you can set the scene for it,

Hay thử nghĩ về sự lãng mạn, bạn dàn bối cảnh,

nhưng nếu bạn cố quá sẽ thành quá cố.

but if you try too hard, it's going to run away, right?

Chúng ta chỉ cố thắp nến cho vui.

So we’re trying to light candles for fun.

Nhưng tôi gọi bối cảnh, con người và hoạt động là thỏi nam châm niềm vui

But I call the settings and the people and the activities our fun magnets,

và mỗi chúng ta có một bộ sưu tập độc nhất vô nhị,

and each of us has a collection that is unique to us, you know.

My husband's fun magnets are not necessarily the same as mine.

Nam châm niềm vui của chồng và tôi không nhất thiết giống nhau.

We have some that we share, some that are different.

Có niềm vui giống nhau có lúc không.

Và vấn đề là nhận thức được những điểm khác biệt đó

And the point is just to become more cognizant of what those things are

từ đó, bạn có chủ ý hơn

so again, you can become more intentional

trong việc tận hưởng thời gian rảnh.

about how you choose to spend your leisure time.

Tôi thậm chí tạo ra các từ viết tắt và một cấu trúc gọi là SPARK,

I also created a whole acronym in the book and a framework that's called SPARK,

tôi muốn bàn luận về nó,

which I'm happy to go through,

nhưng tôi sẽ nói cả nửa tiếng đồng hồ nếu tôi sa vào cái hố đó.

but I'll just end up talking straight for half an hour if I go down that route.

Nhưng tôi sẽ bắt đầu

xác định những niềm vui ở quá khứ

But I'd start with that,

try to identify past memories of fun,

tìm kiếm các chủ đề, rồi ưu tiên những con người, hoạt động và bối cảnh.

look for themes and then prioritize those people and activities and settings.

DB: Well, let's talk about SPARK a little bit,

DB: Vậy hãy nói một chút về SPARK,

because in looking through the chat,

bởi qua cuộc nói chuyện,

tôi nghĩ đó là lý do ta hỏi về những lần ta vui vẻ.

I mean, that's why we ask for the moments of delight.

It's a moment for people to reflect

Đó là khoảnh khắc để ta đối chiếu

and think about something that was probably pretty fun.

và nghĩ về những thứ thực sự vui vẻ.

If it delighted you, it was probably pretty fun.

Nếu nó làm bạn vui thì nó thực sự thú vị.

So tell us a little bit more about the importance of noticing

Vậy hãy nói một chút về tầm quan trọng

and this whole SPARK method.

của phương pháp SPARK này.

CP: So the first step in SPARK, the S,

CP: Bước đầu tiên của SPARK là S

actually stands for "make space"

“Space”: tạo khoảng trống

because we do need to clear out some space for fun.

Chúng ta cần xác định rõ khoảng trống cho sự vui vẻ

If you're feeling constantly overwhelmed,

Nếu bạn liên tục thấy quá sức,

you're probably going to feel like you can't even begin this process.

có lẽ bạn sẽ thấy bạn không thể bắt đầu quá trình này.

What I recommend that people start with in terms of clearing space

Khi tôi gợi ý mọi người bắt đầu bằng cách tạo ra khoảng trống

is to begin with the biggest source of distraction

tức là bắt đầu với những thứ gây xao nhãng

for most of us these days,

cho chúng ta ngày nay,

which is our phones and our digital devices.

đó là điện thoại và thiết bị điện tử.

Before the pandemic,

Trước đại dịch,

the average person in America was spending

trung bình mỗi người ở Mỹ dành ra

hơn 4 tiếng mỗi ngày dùng điện thoại.

upwards of four hours a day just on their phones.

So not their tablets, not their computers, not their TVs, just their phones,

Không tính máy tính bảng, máy tính, TV, chỉ mỗi điện thoại thôi

which is a quarter of your waking life,

cũng đã chiếm một phần tư cuộc đời bạn,

and it adds up to 60 full days a year.

tương đương với 60 ngày 1 năm.

When you think about it that way, sure,

Nếu bạn nghĩ theo hướng đó,

some of that time is useful and productive and perhaps essential,

có những khoảng thời gian thực ra cũng bổ ích và năng suất,

but there's also a lot of it that's just a kind of, frittering away of time,

nhưng phần lớn chúng rất tốn thời gian,

the fake fun that we're talking about.

đó chính là niềm vui “giả tạo”.

And if you're able to create better boundaries with your devices

Nếu bạn có khả năng vạch ra ranh giới với các thiết bị điện tử

and more of what I call screen-life balance,

hay gọi là cân bằng cuộc sống thực-ảo

you're going to end up with more free time

bạn sẽ có nhiều thời gian rảnh hơn

that you then can devote towards pursuing fun.

để tận hưởng trọn vẹn niềm vui.

So another way to create space

Vậy để tạo khoảng trống

is actually to think about your commitments

là thực sự nghĩ về sự tận tâm của bạn

and see which ones you could say no to.

và xem bạn có thể loại bỏ điều gì.

Ví dụ, tôi từng là tình nguyện viên ở trường của con gái

Like, for example, I used to volunteer in my daughter's preschool board

và có đôi lúc tôi thấy

and then at some point I'm like,

ngôi trường ổn và tôi không đóng góp

the school's fine, I'm not adding to it,

hay tận hưởng các cuộc họp nên tôi đã bỏ.

and I'm not enjoying the meetings and so I quit

và tạo ra thêm khoảng trống.

and it cleared up a lot of space.

Và việc cho phép bản thân rời bỏ rất tốt cho việc tạo khoảng trống.

Also, giving yourself a permission slip is huge in terms of making space.

Nhiều người nghĩ rằng họ không đáng được vui vẻ,

A lot of people think that they don't deserve fun,

rằng họ có quá nhiều thứ cần ưu tiên,

that there are too many other priorities,

họ phải chăm sóc người thân,

they're taking care of other people,

còn nhu cầu của họ ở dưới cùng.

their needs are at the bottom of the list.

Tôi thấy nhiều người kể

I've actually had people say

rằng họ đã viết ra giấy nghỉ phép cho bản thân

that they have written out an actual permission slip for themselves

và kí nó.

and signed it.

So if that's your deal, do it.

Nếu đã quyết, làm ngay đi.

I think it's actually really important whether it's a literal permission slip

Tôi nghĩ cũng rất quan trọng dù đó là theo nghĩa đen

hay nghĩa bóng.

or a mental one.

Tiếp đến, P có nghĩa là theo đuổi đam mê và sở thích.

Then the P is to pursue passions and hobbies and interests.

The more interests you have and the more skills and knowledge you have,

Có nhiều sở thích bằng với việc có nhiều kỹ năng và kiến thức,

the more interesting your life will be, first of all,

từ đó cuộc sống bạn sẽ càng thú vị hơn

but also the more portals into playful connected flow you'll find.

và hơn hết là mở ra cánh cửa dẫn đến sự vô tư kết nối dòng chảy.

And the thing that sparked that idea for me

Và nguồn cảm hứng cho suy nghĩ đó

was the book "Flow" by Mihaly Csikszentmihalyi

là từ cuốn sách “Dòng chảy” của Mihaly Csikszentmihalyi

who was the psychologist who coined the term flow.

một nhà tâm lý học đưa ra định nghĩa “dòng chảy”.

And in his book he made this comment that really stood out to me,

Có một nhận xét trong cuốn sách của ông làm tôi rất ấn tượng,

which was that to someone who doesn't play chess,

đó là đối với một người không chơi cờ

a chess board is just a board with some carved figurines.

thì bàn cờ chỉ là tấm bảng với những bức tượng nhỏ được chạm khắc.

Honestly, that's what it still is to me.

Thành thật tôi cũng thấy thế.

But if you know how to play chess,

Nhưng nếu bạn biết chơi cờ,

nếu bạn quyết tâm học cách chơi cờ,

if you put in the work to learn to play chess,

it becomes a portal into flow.

nó sẽ dẫn đến dòng chảy.

And I would argue, into fun.

Với tôi, nó dẫn đến niềm vui.

But the idea is just get out there,

Ý muốn nói ở đây là hãy bước ra ngoài,

try something new, do something new,

thử điều mới, làm điều mới mẻ,

get up off your couch, you know.

đừng lười biếng nữa.

It might take a bit to get over your inertia at first, but it is worth it.

Bạn sẽ mất chút thời gian để thoát khỏi sự trì trệ, nhưng rất đáng để thử.

So that's the P, is to pursue passions.

Đó là chữ P, theo đuổi đam mê.

The A of spark is for attract fun

Chữ A là thu hút niềm vui

because you probably have noticed there are certain people in your life

bởi chắc hẳn bạn nhận thấy một số người quanh bạn

có nhiều niềm vui hơn bạn

who just seem to have more fun than you

bạn không hiểu tại sao-- bạn trông rất vui vẻ, David.

and you might not know why -- you have fun, too, David.

This guy, just look at him having lots of fun.

Anh chàng này, nhìn anh ấy xem có rất nhiều niềm vui.

But when I asked people in my research, I straight up asked them,

Nhưng khi tôi hỏi thẳng mọi người trong buổi khảo sát

“Describe someone in your life whom you consider a ‘fun person,’

“Miêu tả một người quanh bạn mà bạn cho rằng là ‘1 người vui vẻ’

and then tell me like, what about them makes them fun?"

và nói tôi nghe, điều gì ở họ khiến họ vui vẻ?”

And even I thought that I’d get a lot of really stereotypical responses:

Kể cả tôi cũng nghĩ mình sẽ nhận được những câu trả lời khuôn mẫu:

"they're extroverts" or "they're the lives of the party"

“họ là người hướng ngoại” hay “họ là linh hồn của bữa tiệc”

or "they're the class clowns."

hoặc “họ là cây hài trong lớp.”

There were some of those.

Có câu trả lời thế

But it was so interesting because a lot of people said things like,

Nhưng cũng có nhiều người trả lời một cách thú vị

“They make everyone feel very comfortable in their presence.”

“Họ mang lại cảm giác thoải mái mỗi khi xuất hiện.”

Or “They laugh very easily at other people’s jokes or stories.”

Hoặc “Họ dễ cười bởi câu nói đùa hay câu chuyện của người khác.”

Or “They go along with things, they go with the flow.”

Hay “Họ quen với mọi thứ, họ dễ thích nghi.”

And it really stood out to me because the traits they were describing

Và điều đó làm tôi ấn tượng bởi vì những đặc điểm họ miêu tả

were not necessarily associated with extroversion.

chẳng liên quan gì đến tính hướng ngoại.

So you can be an introvert and make someone feel comfortable.

Người hướng nội cũng có thể khiến mọi người thoải mái.

Trong nhiều trường hợp người hướng nội làm điều đó tốt hơn.

I think in some cases introverts are better at tuning into that.

And also a lot of them were trainable.

Nhiều tính cách cũng có thể luyện tập.

You can get better at those skills.

Bạn có thể luyện những kỹ năng đó.

So I got really interested in the idea

Nên tôi rất ấn tượng với suy nghĩ về

of how do we become people who attract more fun,

cách chúng ta trở thành người thu hút niềm vui,

and I think what I just described are three ways to do so.

và điều tôi vừa chia sẻ là ba cách để làm điều đó.

Another is to switch yourself into what I think of as a fun mindset,

Một cách khác là thay đổi để có tư duy vui vẻ,

which is a fun-oriented twist on Carol Dweck's growth mindset.

đó là có khuynh hướng vui vẻ dựa trên tư duy phát triển của Carol Dweck.

And the idea there is that our default mode,

Và nói về chế độ mặc định của chúng ta,

our brain's default mode,

chế độ mặc định của não bộ,

is naturally going to be to focus on things that cause us anxiety and fear

nó sẽ tự tập trung vào thứ khiến ta lo lắng và sợ hãi

for the simple reason that that's evolutionarily how we avoid threats.

vì theo tiến hóa đó là cách chúng ta tránh xa các mối đe dọa.

You want to be scanning the horizon for threats,

Bạn phải phóng tầm nhìn xác định các mối đe dọa,

otherwise you could get killed or eaten or something.

hoặc không bạn sẽ bị trừ khử, hay đại loại vậy.

So it actually takes work to switch yourself to focus on the positive.

Vậy nên thực sự phải chuyển đổi bản thân tập trung hơn vào sự tích cực.

And I think that the more you do so,

Và càng làm vậy,

the more likely you are to notice the moments of playful connected flow

bạn sẽ càng nhận ra những khoảnh khắc vô tư kết nối dòng chảy

and to create more opportunities for it.

và tạo ra nhiều cơ hội hơn cho chúng.

So if you can start to begin to deliberately pay more attention

Vậy nên nếu bạn chú tâm nhiều hơn vào

to the delight in the world,

những điều thú vị trên thế giới,

instead of going with the natural tendency to focus on sources of anxiety and fear,

thay vì tập trung vào nguồn cơn của sự lo lắng và sợ hãi,

it really will get you into a mindset that's much more conducive.

điều đó sẽ giúp bạn có tư duy tốt hơn.

The R in SPARK may be my favorite.

Chữ R trong SPARK là chữ tôi thích nhất.

It is for rebel.

Đó là nổi loạn.

DB: Yes! Yes!

DB: Đúng! Đúng!

CP: (Laughs)

CP: (Cười)

Not like "get yourself in jail" rebellion, to clarify.

Không phải kiểu nổi loạn để “vào tù“.

But when I was reading through people's anecdotes,

Nhưng khi tôi phân tích các dẫn chứng,

there was this repeated theme of playful deviance is what I'll call it,

có một sự lệch lạc hài hước lặp đi lặp lại

of breaking the rules, just like, a little bit, you know.

về việc phá luật, một chút như thế.

I mean skinny dipping would be an example of that.

Tắm tiên là một ví dụ chẳng hạn.

Nhưng có người kể rằng họ lẻn vào hồ bơi,

But even someone who said that they had snuck into a pool, you know,

at night, I think fully clothed,

vào ban đêm, chắc là mặc kín bưng,

with like, a laundry basket and some pool noodles.

cầm theo giỏ đồ giặt và mì ăn liền.

I don’t know, and like, they’d had a great time.

Tôi không chắc nhưng họ cảm thấy rất vui.

Or really anything,

Hoặc thậm chí là,

bạn chỉ đang nghe podcast về giáo dục,

like if you normally listen to educational podcasts,

lái xe đi vòng quanh và tắt hết podcast và tin tức

maybe you can drive around in your car and turn off the podcast and the news

và bật bài hát bạn thích năm 17 tuổi và hát ngân nga.

and just like blast the song you loved when you were 17 and sing along.

Hoặc nghỉ ngơi sau giờ làm

You know, or just take a little break from your workday

làm nhưng việc mà bạn thích.

to do something that will bring you a sense of delight.

Đó là nổi loạn.

So rebellion.

Và nếu bạn không biết cách nổi loạn,

And if you can't think of a way to do that,

I think it's also kind of fun to think about ways to do something delightful

Tôi nghĩ bạn có thể làm gì đó vui vẻ

for somebody else,

cho người khác,

a way to do something that's going to surprise them.

làm gì đó để làm họ bất ngờ.

So maybe this is a little bit separate,

Có hơi không liên quan lắm,

but I find that that can be a way if you're still thinking,

Nhưng cũng là một cách nếu bạn vẫn đang nghĩ,

mình không biết phải làm gì cả,

I can't think of something to do in my own life,

vậy hãy làm cho người khác vui vẻ.

do something to delight someone else.

Và cuối cùng, chữ K là kiên trì,

And then lastly, the K of SPARK is keep at it,

đơn giản là niềm vui cũng giống như tập luyện,

which basically means that fun is much like exercise,

nếu bạn chỉ làm một lần rồi để đấy, vô ích.

like, you're not going to do it once and then that's it, you're done.

You actually have to keep prioritizing it

Bạn thực sự phải ưu tiên nó

because life is going to keep throwing like, not fun things your way.

bởi vì cuộc đời không vui như bạn tưởng.

And unless you're working to keep that as a priority,

Trừ khi bạn luôn đặt nó lên hàng đầu,

it's not going to be a priority.

thì nó sẽ luôn là một sự ưu tiên.

And the way that I personally think about approaching that

Và cá nhân tôi nghĩ cách để làm được việc này

is in terms of what I call microdoses and then booster shots.

là thuật ngữ vi lượng và các mũi tăng cường.

So if you know that there's something small,

Có vài điều nhỏ nhặt,

a little microdose that you could work into your schedule regularly

là vi lượng mà bạn có thể thêm vào giữa các hoạt động hàng ngày

that you enjoy, that might lead to playful connected flow,

mà bạn thích, từ đó dẫn tới sự vô tư kết nối dòng chảy,

like a regular coffee date or a walk with a friend

ví dụ như hẹn hò cà phê hoặc đi dạo với một người bạn

who you've realized is a fun magnet for you.

người mà bạn cho rằng là nam châm niềm vui hút bạn.

Or in my case, like, my weekly guitar class

Hoặc như tôi, là lớp học guitar hàng tuần

is definitely regular microdoses.

chính là liều vi lượng đều đặn.

Build that into your schedule, carve out the time for it.

Thêm chúng vào thời gian biểu, dành thời gian cho chúng.

Và mũi tăng cường được dùng khi cần nhiều thời gian hơn,

And then a booster shot would be something that takes more time,

nhiều năng lượng và tiền hơn.

more energy, maybe more money.

Although again, fun doesn't necessarily require money.

Một lần nữa, niềm vui không nhất thiết tốn tiền.

Nhưng đôi lúc khi cần tụ tập

But, you know, if you know that every time you get together

with this particular group of friends,

với một nhóm bạn

it's just outrageously fun,

làm điều thực sự vui,

then, like, actually go to the work of organizing

thực sự bắt tay vào việc tổ chức

and figuring out how to get childcare and whatever

và tìm cách kiếm tiền chăm sóc trẻ em

để dành thời gian cho chúng.

so you can spend time with them.

And I think that if you can sprinkle these microdoses

Và bạn có thể thêm vài liều nhỏ

and booster shots into your life regularly,

và mũi tăng cường cho cuộc sống,

you will build the framework for a life that is conducive to fun.

để tạo dựng nên cuộc sống có niềm vui.

DB: Có một điểm thú vị trong cuốn sách

DB: So one of the things that I found fun in your book

is that you called for a fun audit.

là kiểm nghiệm niềm vui.

CP: Bạn thấy nó thú vị nhưng tôi không nghĩ vậy.

CP: You thought that sounded fun, David, I think that sounds incredibly unfun.

DB: Ý tôi là nó nghe hơi nghịch lý, đúng không?

DB: Well, I'm saying it sounds like an oxymoron, right?

Nhưng thực ra,

But actually,

a fun audit can be a good thing to do if you're feeling stuck.

Kiểm nghiệm niềm vui có thể có ích khi bạn cảm thấy bế tắc.

So tell us about a fun audit.

Bạn có thể nói rõ hơn không.

CP: The fun audit involves looking,

CP: Kiểm nghiệm bao gồm quan sát,

reviewing your own life and just noticing how much fun you are

hồi tưởng lại cuộc đời mình và cố gắng nhớ xem mình có bao nhiêu niềm vui

or are not having,

hay không hề có,

scanning through your leisure activities

nhớ lại các hoạt động hàng ngày

and identifying those sources of fake fun that we're talking about

và xác định nguồn cơn của niềm vui giả tạo

so that you can begin to reduce or eliminate them.

từ đó bắt đầu loại bỏ chúng.

And then very importantly,

Và quan trọng là,

figuring out some activities or something to do

tìm ra những việc làm

to replace the time that you were spending on the time-sucking fake fun.

để bù đắp vào thời gian bạn dành cho niềm vui giả tạo tốn thời gian kia.

DB: But, you know, it is a struggle for some folks.

DB: Nhưng việc này sẽ khá khó khăn với vài người.

And Kat wants to know how we can create fun while grappling with things

và Kat muốn biết cách có được vui vẻ khi phải chật vật đương đầu với

like climate change or nuclear war or all the other, you know,

thay đổi khí hậu, chiến tranh hạt nhân hoặc đại loại thế,

frankly, existential threats that are out there in the world.

các mối đe dọa luôn tiềm ẩn khắp thế giới.

CP: I think it's really important.

CP: Điều quan trọng là

I think a lot of people feel that way and that we do get consumed.

nhiều người cảm thấy mình là một phần vấn đề.

và các nền tảng mạng xã hội khiến chúng ta cảm thấy thế.

And the media landscape is designed to make us feel that way.

Phải nhận thức được rằng,

That's another thing to acknowledge,

không chỉ não bộ theo bản năng luôn bị thu hút bởi những thứ như thế

is that not only are our brains naturally primed to notice those things,

mà trong báo chí cũng có một câu: giật tít bằng bạo lực.

but you know, there's an expression in journalism: if it bleeds, it leads.

Bạn chưa từng mở tờ báo yêu thích

Like, you never open up your favorite newspaper

and see an article about how there's a real explosion in puppies,

và đọc bài báo về sự bùng nổ số lượng cún con

like, that doesn't happen.

tức điều đó chưa từng xảy ra.

So I think also being more judicious about what you allow into your brain

Nên hãy thật khôn ngoan trong việc tiếp thu thông tin vào bộ não

because, I mean, any time you pick up your phone,

bởi, mỗi khi cầm điện thoại lên,

I think of it as a Pandora's box of emotions.

sẽ giống như mở hộp Pandora chứa cảm xúc

It's going to result in an emotion.

Nó sẽ mang đến một cảm xúc gì đó.

What emotion is that going to be,

Cảm xúc đó sẽ là gì,

and do you want that in your brain?

bạn muốn nó tồn tại trong tâm trí?

Việc bạn xem tin tức,

If you check the news,

sẽ tác động đến tinh thần của bạn.

it’s going to have an impact on your mental state.

If you check your email, if you check social media.

Cả việc kiểm tra email, lướt mạng xã hội.

Tôi không nói là cụ thể phản ứng của bạn khi đó là gì,

I'm not saying I know what that reaction is going to be for you,

nhưng chắc chắn sẽ có.

but there is going to be one.

So as an example,

Ví dụ như,

I used to have the news app on my phone,

Tôi từng cài đặt ứng dụng xem tin tức trên điện thoại

and I would find myself reading the same articles again and again,

và tôi cứ đọc đi đọc lại những bài báo y hệt nhau,

hoping something would have changed,

hy vọng có diễn biến khác,

which it didn't.

thực chất là không.

Then I realized, I'm not going to have the news app on my phone.

Rồi nhận ra, tôi không muốn ứng dụng này trên điện thoại nữa.

Think about notifications as interruptions

Tôi nghĩ thông báo luôn làm phiền tôi

because that's really what they're doing.

và đúng là như vậy.

And then I would suggest asking yourself what you want to be interrupted for.

Và tôi tự hỏi bản thân mình muốn bị làm phiền bởi cái gì.

Because notifications are there

Bởi vì thông báo

for the benefit of the people making the app

mang lại lợi ích cho người xây dựng ứng dụng

that sent you the notification, it's not for you.

chứ không cho bạn.

And I think that many of us feel very, very trapped

Và nhiều người cảm thấy bị mắc kẹt

in this feeling that the world is dark and horrible

trong cảm giác là thế giới rất tăm tối và tồi tệ

and that we're powerless.

và họ thật vô dụng.

And that's a horrible place to be.

Đây là nơi kinh khủng để tồn tại.

And I think it takes a lot of work to bring yourself out of that.

Và sẽ cần rất nhiều công sức để thoát khỏi suy nghĩ đó.

But it's worth it.

Nhưng đáng để làm vậy.

And it actually is good for trying to address some of those things.

Và cố gắng loại bỏ những cảm giác đó là rất tốt.

DB: I think fun is probably best shared, as you noted earlier.

DB: Niềm vui nên được chia sẻ.

Any tips on how to share fun with the folks in our lives?

Có cách nào để chia sẻ niềm vui với người xung quanh mình không?

I think Jim wanted to know that.

Jim muốn biết điều đó.

CP: Well, I think picking the right people is important.

CP: Tôi nghĩ chọn đúng người là rất quan trọng.

There’s certain people that really are not conducive to fun,

Có vài người không thực sự có niềm vui,

and hopefully you can help them to change, right?

và có thể bạn có thể giúp họ thay đổi.

But as a first step,

Nhưng bước đầu tiên là,

if you have the choice between hanging out with someone

nếu bạn được chọn đi chơi cùng ai đó

who consistently makes you feel comfortable

luôn làm bạn thoải mái

và khiến bạn vui vì được hiện diện

and you enjoyed being in the presence of

and generates fun,

và tạo ra niềm vui,

versus someone who's a wet blanket,

so với người luôn ủ rũ,

pick that one, right?

thì bạn chọn người đầu tiên, đúng không?

Again, I talked about doing things together.

Tôi đã nói về việc làm mọi thứ cùng nhau

I think that things like cooking a meal together

Những việc như nấu ăn cùng nhau

or trying something new together

hoặc cùng thử điều mới mẻ

hoặc liệu bạn của bạn có muốn cùng đi học với nhau không,

or seeing if your friends want to go to a class together or, you know,

all those things are very conducive to opening people up

tất cả những việc đó giúp con người cởi mở

in a way that helps people have fun.

trong việc giúp họ có niềm vui.

I think also trying to find people who are already having fun

Bạn cũng nên tìm những người đã thực sự có niềm vui

and joining that group.

và tham gia cùng họ.

DB: I want to thank all the members for coming.

DB: Tôi muốn cảm ơn tất cả người tham gia

I also want to apologize for not getting to all of your questions,

và đồng thời xin lỗi vì chưa đọc tất cả câu hỏi của mọi người,

but the time just kind of flew by because, you know, we were having fun.

nhưng thời gian đã hết và chúng ta đã có khoảng thời gian vui vẻ.

So thank you.

Cảm ơn.

Thank you very much for joining us today,

Cảm ơn vì đã tham gia cùng chúng tôi hôm nay,

and go have some fun.

chúc bạn vui vẻ.

CP: Thanks, David, you too.

CP: Cảm ơn, David, bạn cũng vậy.

[Want to support TED?]

[Muốn hỗ trợ TED?]

[Become a TED Member!]

[Trở thành thành viên của TED!]

[Learn more at ted.com/membership]

[Tìm hiểu ở ted.com/membership]