The people who caused the climate crisis aren't the ones who will solve it | Angela Mahecha Adrar

Transcriber:

Translator: Ngọc Huyền Reviewer: Thu Ha Tran

Chúng ta không chỉ chịu khủng hoảng khí hậu

mà còn khủng hoảng những người lãnh đạo về khí hậu.

Mặc dù ta coi như thể những khủng hoảng khí hậu xảy ra

do các tập đoàn và các cơ quan hàng đầu chính phủ

We don't just have a climate crisis,

we have a climate leadership crisis.

hiện nay có thể giải quyết được

bởi chính tập đoàn và cơ quan chính phủ đó.

We've acted as though an environmental crisis

Trong khi những người ở tuyến đầu, những người chịu ảnh hưởng nhiều nhất

created by corporate and government elites

can now somehow be solved

bởi cháy rừng, ô nhiễm, thủy triều dâng

by these same corporate and government elites.

While the people on the front lines, the people most impacted

không có vai trò nào nhưng lại là người hứng chịu.

by wildfires, pollution, rising sea levels,

Tìm ra những người lãnh đạo cộng đồng

dẫn dắt chúng ta khỏi khủng hoảng

have no other role but to suffer.

không phải việc duy nhất có thể làm.

Centering the leadership of these communities

Nhưng đó là điều quan trọng nhất ta có thể làm

để giải quyết vấn đề triệt để.

and leading us out of this crisis

Vì khi không thể chịu đựng, họ vùng lên

isn't only the just thing to do.

It is the most important thing that we can do

và dẫn dắt mọi người đến tương lai tốt đẹp hơn.

to actually solve this crisis.

Quãng thời gian bế tắc sẽ đưa ra các giải pháp sáng tạo và chính xác

Because people, when they can't take anymore, they rise up,

and they lead us to a better future.

bởi những người bị ảnh hưởng nhất.

Desperate times lead to creative and just solutions

Tôi biết điều đó từ trải nghiệm bản thân

vì như bao gia đình thu nhập thấp khác

tìm kiếm miếng ăn

by those most impacted.

khi mẹ, anh và tôi di cư khỏi Columbia,

I know that from experience,

because like so many other low-income families

và gây gia lập nghiệp bên cạnh bãi rác,

hố chôn rác, lò thiêu, nhà máy điện và chất thải thực vật.

searching for livelihoods,

when my mother, brother and I emigrated from Colombia,

we made our homes alongside landfills,

Ở các khu dân cư bị cho là khu vực phải hi sinh

incinerators, oil refineries, power plants and waste-treatment plants.

để hỗ trợ nền kinh tế nước nhà và đôi khi còn là cả thế giới,

In neighborhoods that serve as the sacrifice zones

to fuel the economy of this nation and, oftentimes, the world.

In the '70s, in Southwest Detroit,

we lived in the shadow of the Marathon oil refinery.

And in the '80s, in Queens, New York,

we played handball in vacant contaminated lots,

unknowingly breathing in dangerously high levels of sulfur dioxide

from power plants nearby.

In the US, if you're poor,

and you're Indigenous, Black, Middle Eastern,

bạn sẽ thường phải sống, vui chơi, cầu nguyện và làm việc trong vực thẳm ấy.

Pacific Islander, Asian or Latinx,

Tôi nói điều này bởi tôi đã bị tấn công bởi bạo lực ô nhiễm

you more often than not live, play, pray and work in a sacrifice zone.

trong suốt cả đời mình.

Và dù đã tôi tiên phong với vai trò là nhà lãnh đạo tư pháp về khí hậu 20 năm qua

I'm saying this because I've been assaulted by pollution violence

my whole life.

nhưng tôi đã luôn mường tượng về các giải pháp cho khủng hoảng môi trường

And although I've been on the front lines as a climate justice leader for 20 years,

từ khi tôi là một đứa trẻ...

mơ mộng về một thế giới tươi sáng

I've been envisioning solutions to the environmental crisis

với những người giống tôi, những người trên bờ vực thẳm

since I was a kid ...

cũng đang dẫn đầu một cuộc chuyển đổi

dreaming up a better world.

từ hình mẫu cắt gọt của sự phát triển

For people like me, people in sacrifice zones

đến cái mà công bằng cho tất cả chúng ta

that are also leading a just transition

trên sự đại diện của công lí khí hậu.

away from the subtractive model of development

Vậy công lí khí hậu là gì?

to one that feels just for all of us,

Đơn giản lắm.

Nếu...

in the name of climate justice.

sự biến đổi khí hậu tạo ra bởi bất công từ kinh tế và chủng tộc,

So what is climate justice?

thì giải pháp tối ưu cho sự khủng hoảng khí hậu

It's simple.

phải bao gồm công lý cho kinh tế và chủng tộc ấy.

If ...

climate change was created by economic and racial injustice,

Công lí khí hậu đứng giữa sự hứng chịu và giải pháp

then effective solutions to the climate crisis

have to include economic and racial justice.

của những người đi đầu, các cộng đồng bị quấy rối

Climate justice centers the struggle and the solutions

bởi mọi thứ từ bạo lực an ninh, phân biệt chủng tộc hay các trường học đầy khó khăn

of those on the front lines of the crisis,

communities who have been underresourced and plagued

và nhiều hơn nữa.

Những cộng đồng như vậy

by everything from police violence, racism, struggling schools

đã từng trong lịch sử và bằng một cách bất công,

tiếp cận và đối mặt với ô nhiễm và rác thải từ các nền công nghiệp.

and so much more.

These same communities

have been, historically and disproportionately,

Có những công nhân vô cùng cần thiết,

nhưng lại bị đối xử như thể loại bỏ một cách dễ dàng bởi các tập đoàn

exposed and subjected to pollution and contamination from industry.

và hệ thống kinh tế bất công diện rộng tại nơi mà chúng ta đang sống.

These are the workers who are essential,

but are treated as expendable by big corporations

Những tổ chức đứng đầu không phải người

có nhà ở bên cạnh biển và bị đe doạ bởi xói mòn.

and this wildly unjust economic system in which we live.

Họ là những tổ chức và gia đình có nhà họ đã ở ngập dưới nước sẵn.

Frontline communities aren't the people

whose homes on the beach are threatened by erosion.

Những đứa trẻ vốn đã không thể thở vì hen suyễn,

They're communities and families whose homes are already underwater.

và những người hàng xóm vẫn đang uống nước bị nhiễm bẩn

và nhiễm độc.

Children who already can't breathe from asthma,

Ở giữa đại dịch toàn cầu này,

and neighbors who are already drinking polluted water

vô vàn các cuộc nổi dậy cho công bằng về chủng tộc và dân chủ

and poisoned water.

và các lần cháy rừng, hạn hán, bão táp...

In the midst of a global pandemic,

Đã đến lúc chúng ta nhận ra rằng ta không thể sửa chữa bất công bằng công lý.

multiple uprisings for racial justice and democracy

and record wildfires, droughts and storms --

Tôi sẽ đi thật xa để nói rằng các cộng đồng ở tuyến đầu

it's time we finally realized we can't fix injustice with more injustice.

là những người duy nhất có thể giúp ta thoát khỏi cuộc khủng hoảng.

Và thực tế đúng là như vậy.

Và có rất nhiều ví dụ đáng kể, nhưng tôi chỉ đưa ra một...

I'll go so far as to say that frontline communities

are the only ones that can get us out of this crisis.

Tại bang Washington, một cộng đồng nông nghiệp ở nông thôn

And in fact, they already are.

And there's so many great examples, but to give just one ...

đã tạo ra một trang trại bậc thang tại địa phương.

In Washington State, a rural farming community

Trang trại sản xuất thực phẩm lành mạnh và vừa túi tiền.

Nó đã thay thế các vùng đất bị tán phá bởi thuốc trừ sâu

created a local, scalable community farm.

và nó tôn trọng cũng như bảo vệ người làm việc.

It produces healthy, affordable food,

“Tierra y Libertad” được tạo ra khi những người làm nông phối hợp với nhau

it renews land ravaged by pesticides

để khởi tạo một dự án hợp tác trồng dâu,

and it respects and protects workers.

sở hữu và quản lí bởi chính họ.

"Tierra y Libertad" was created when four farm workers came together

Họ trả cho công nhân 15 đô mỗi giờ,

một cách làm chưa từng thấy trong lịch sử công nghiệp khai thác.

to start a berry-growing cooperative,

owned and managed by themselves.

They pay workers 15 dollars an hour,

Họ có giải lao thường xuyên

và ăn các bữa ăn chung hoàn toàn miễn phí.

otherwise unheard of in a historically exploitative industry.

“Tierra y Libertad” đồng thời cũng có một kế hoạch quan trọng cho việc mở rộng

They take regular breaks

bao gồm nơi ở tiết kiệm nhiên liệu cho công nhân

and they eat free communal meals.

và một cộng đồng chung rộng lớn.

"Tierra y Libertad" also has a capital plan for expansion

Nếu bạn nghĩ đây chỉ là một bước nhỏ,

that includes energy-efficient worker housing

rằng dự án hợp tác trồng dâu chỉ là thứ nhỏ nhặt,

and a large community space.

chỉ ở trong nước Mĩ,

các loại dâu đã là thị trường hàng tỉ đô.

If you think this is a small step,

that a berry cooperative is small potatoes,

Hiện nay đã có vô vàn thay đổi, ở mọi chiều hướng.

in the US alone,

Và trong khi câu chuyện về “Tierra y Libertad”

berries are a multibillion dollar market.

có đủ mọi dấu hiệu của một sự đầu tư leo thang trong khối tài sản cộng đồng chung,

Now that's a lot of change, in every sense.

And while the "Tierra y Libertad" story

nó có thể tháo gỡ một số vấn đề,

từ nhu cầu cắt giảm khí thải nhà kính

has all the signs of a scalable investment in community asset building,

và sự phân biệt đối xử

cho đến quyền lợi của mức lương có thể sống.

it can resolve a number of issues,

Nhưng sự thật là “Tierra y Libertad” đang bị gián đoạn...

from the need to reduce greenhouse gas emissions

and discrimination

giống nhiều giải pháp tiên phong khác

to the right to a liveable wage.

The truth is that "Tierra y Libertad" is barely hanging on ...

đang chữa lành và chuyển đổi xã hội ngày hôm nay...

nhưng đang bị cho qua và đánh giá thấp

like so many other environmental frontline solutions

bởi các nền tảng, ngân hàng và nhiều nguồn hỗ trợ khác.

that are healing and transforming communities today ...

Bị lơ đi bởi chúng ta và nhiều người khác.

but are overlooked and underresourced

Trong khi đó, cuộc đấu tranh chống lại biến đổi khí hậu

by foundations, banks and other sources of support.

đang dần được xem như một cơ hội kinh doanh quý báu

Overlooked by us and many.

cho nền kinh tế lớn.

Meanwhile, the fight against climate change

Nhưng sự kết hợp giữa tham lam và thủ đoạn

là thứ đã đưa ta đến vào khủng hoảng để bắt đầu với

is increasingly positioned as a big business opportunity

for big business.

việc vắt kiệt hết lợi nhuận từ nguồn tài nguyên của chúng ta,

But corporate greed and expediency

bất kể hậu quả gây ra cho con người và hành tinh này là gì.

is what got us into the crisis to begin with ...

Kết hợp các sửa chữa nhất thời dựa trên thị trường và công nghệ

squeezing out as much profit from our natural resources,

whatever the cost to people and the planet.

để chữa lành cái mà không bị ảnh hưởng

Incorporating Band-Aid fixes that rely on markets and technology

cho đến khi chính thị trường và công nghệ đập vỡ chúng.

Giới hạn chất thải

không ngăn chặn được ô nhiễm,

to heal what wasn't broken

mà chỉ đơn giản là cấp quyền được xả thải cho người đấu giá cao nhất.

until markets and technology broke them.

Khi được ban hành khắp bang California,

Take cap and trade,

which doesn't stop pollution,

chất thải dầu khí tăng lên,

but simply gives the right to pollute to the highest bidder.

và các tổ chức tuyến đầu,

When enacted statewide in California,

họ tiếp tục phải hứng chịu ảnh hưởng sức khỏe đầy bất công này,

oil and gas emissions, they went up,

trong khi khí nhà kính và than đá tiếp tục tăng khi áp dụng giới hạn chất thải.

and frontline communities,

they continue to bear this disproportionate health impact,

Hay phun sương tầng bình lưu,

while greenhouse gases and coal pollutants continue to rise under cap and trade.

phun thẳng SO2 lên tầng bình lưu

Or take stratospheric aerosol injections

để chặn bức xạ mặt trời khỏi tiếp cận trái đất.

that would shoot sulfur dioxide up into the stratosphere

Việc làm ô nhiễm không khí bằng SO2 chẳng có gì lạ

to try to block out solar radiation from reaching the earth.

trong những năm 80, và đến bây giờ vẫn vậy.

Nothing about polluting the air with sulfur dioxide

Sự can thiệp này

có thể mang lại hậu quả đến nhiều nơi đến thế giới.

was innovative in the '80s, and it isn't innovative now.

These kinds of interventions

Các ý tưởng nguy hiểm bị đẩy lùi bởi nên công nghiệp nhiên liệu tương tự.

can have planetary consequences in different parts of the world.

Họ không chú tâm vào gốc rễ của cuộc khủng hoảng khí hậu,

Dangerous ideas that are backed by the same fossil fuel industry ...

và họ cũng không làm giảm khí thải cho tới tỉ lệ mà chúng ta đang cần.

They don't address root causes of the climate crisis,

Để tôi nói rõ,

kiếm tiền từ khủng hoảng khí hậu,

and they don't reduce emissions at the rate that we need now either.

nó không hề cải tiến.

Nó không hề mới

Let me be clear,

và sẽ không dẫn đến các giải pháp triệt để

making money off of the climate crisis ...

ta cần để giải quyết khủng hoảng này.

That isn't innovative.

Và tôi không nói từ góc nhìn nhân đạo,

It's not new

tôi đang nói từ góc nhìn chung thực tiễn.

and it's not going to lead to the kind of effective solutions

we need to solve this crisis.

Bởi cuộc khủng hoảng này, khí hậu biến đổi

And I'm not talking from a moral perspective,

đã được tạo ra trong hàng thế kỷ

I'm talking from an on-the-ground, practical perspective.

bởi các cuộc khai thác, lòng tham và sự bất công.

Because this crisis, climate change,

Và nếu các giải pháp không chú trọng và đáp ứng nhu cầu

was created by centuries ...

of exploitation and greed and injustice.

của những người bị ảnh hưởng nhất bởi chính cuộc khủng hoảng khí hậu này,

vậy thì nói thẳng ra, chúng chỉ là các giải pháp thất bại.

And if solutions are not addressing and meeting the needs

Cái tương lai chúng ta muốn, tương lai mà ta cần,

of those most impacted by the climate crisis itself,

phải được dẫn dắt bởi tổ chức tuyến đầu,

then frankly, they're just false solutions.

tại Mỹ và trên toàn thế giới.

The future that we want, the future that we need,

Và nó phải bắt đầu ngay bây giờ.

has to be led by frontline communities,

Trong Liên minh Công lý Khí hậu,

here in the US and all across the world.

nơi tôi đứng ra với hàng ngàn các lãnh đạo tiên phong khác,

And it has to happen now.

chúng tôi đang đoàn kết

cho một cuộc chuyển đổi.

Không chỉ là một cuộc chuyển đổi, mà là chuyển đổi chính đáng,

In the Climate Justice Alliance,

where I organize with thousands of other frontline leaders,

tránh khỏi nền kinh tế moi móc, thiêu đốt rác rưởi này

we're uniting ...

for a transition.

để tiến tới cái công bằng và trong sạch cho tất cả mọi người.

But not just any transition -- a just transition,

away from a dig, burn, dump economy

Tái đầu tư vào các giải pháp địa phương tại nơi sinh sống

to one that is just and clean for everyone.

được dẫn dắt bởi các tổ chức đang trên bờ vực của rủi ro, mất mát.

Reinvesting in local, place-based solutions

Các giải pháp mà hầu như sẽ đem đến lợi ích cho tất cả chúng ta

that are led by the very communities with the very most at stake.

chứ không chỉ để lót túi của một số người.

Solutions that more often than not will lead to benefits for all of us.

Bởi các giải pháp như “Tierra y Libertad”

đang được áp dụng trên toàn cầu.

And not just to line the pockets of just a few.

Ví dụ như Earth-Bound

Because solutions like "Tierra y Libertad"

một dự án hợp tác cải tạo xây dựng của người da màu.

are being implemented all across the globe.

Họ đi theo các nhóm

Earth-Bound, for example --

để đưa những nông dân bị đình trệ tiến tới phát triển bền vững.

a Black-owned regenerative building cooperative.

Các cộng đồng bản địa từ Pine Ridge

They travel in brigades

cho tới Four Corners của xứ Navajo,

to restore the depressed farmers to sustainability.

họ đang xây dựng các nhà máy tái tạo nhiên liệu

Indigenous communities from Pine Ridge

để cung cấp năng lượng cho lãnh thổ của mình.

to the Four Corners of the Navajo Nation,

Và đó chính là một nền kinh tế phục hưng.

Riêng năng lượng gió từ vùng đất của các bộ lạc

they're building regenerative energy enterprises

có thể đáp ứng 32% nhu cầu năng lượng cho toàn nước Mỹ.

to power their territories.

Now that's a regenerative economy.

The wind power alone, from those tribal lands,

Ở Puerto Rico

can satisfy 32 percent of the US demand for energy.

các mạng lưới hỗ trợ chung tập hợp lại với nhau,

tiếp sức bởi thanh niên, giáo viên, công nhân, các nhà tổ chức và nông dân,

In Puerto Rico,

mutual support networks that gather together,

có thể tạo ra một hi vọng mới

powered by youth, by teachers, by workers, by organizers and farmers,

và điều chỉnh sự phục hồi

với hiệu quả cao hơn và lương tâm vĩ đại hơn cả FEMA

were able to renew hope

sau thảm họa khí hậu trên những hòn đảo ấy.

and adjust recovery

Và tại Miami, nơi tôi đang sống, người dân tại thành phố lịch sử Black Liberty

with more efficiency and with greater compassion than FEMA

after those islands' climate disasters.

họ tập hợp lại và bắt đầu ủy thác đất đai

And in Miami, where I live now, residents in the historically Black Liberty City,

để bảo vệ cộng đồng của họ khỏi sự đổi mới

do mực nước biển nâng cao và lũ lụt tại các vùng khác của thành phố.

they came together and started a land trust

Tại thành phố Portland, Oregon,

to protect their community from gentrification

các cộng đồng hợp sức với nhau

và vượt qua thuế năng lượng sạch tập thể.

due to rising sea levels and flooding in other parts of the city.

Loại thuế này sẽ gây quỹ hàng chục triệu đô

In Portland, Oregon,

communities came together

and passed a corporate Clean Energy Tax.

cho các công việc xanh và một mái ấm khỏe mạnh.

Tôi nói đây chỉ là một số ít trong số vô vàn các giải pháp đổi mới, sáng tạo

This tax will fund tens of millions of dollars

hiện đang chữa lành và thay đổi cộng đồng ngay lúc này, ngay hôm nay.

into green jobs and healthy homes.

I'm saying these are just a handful of the innovative, creative solutions

Đó là những thời gian cùng đường tăm tối và quãng thời gian đó đang dẫn ta

that are healing and transforming communities right now, today.

tới một giải pháp phù hợp và sáng tạo.

These are desperate times,

and desperate times can lead

Có thể, nhưng không nhất thiết sẽ như vậy.

to beautiful strategic and innovative solutions.

Nó còn phụ thuộc vào việc chúng ta có nắm bắt hình mẫu tương tự,

Can, but not necessarily will.

đưa ta vào tình huống này lúc đầu

It depends on whether we continue to grasp at the same models

và chỉ có thể làm tệ đi.

Hay liệu chúng ta thực sự mới tỉnh dậy.

that got us into this situation to begin with,

Phá vỡ chuẩn mực xã hội và thật sự chú trọng,

and can only make it worse.

chú tâm một cách đầy tôn trọng tới những người lãnh đạo ấy,

Or if we really just wake up.

những người đang ở đây,

Disrupt the status quo and pay real attention,

thi hành và nghĩ ra các giải pháp

real, respectful attention to these leaders,

đưa chúng ta ra khỏi cuộc khủng hoảng lúc này,

who are on the ground,

từng ngày một.

Không còn thì giờ để phí hoài.

implementing and creating solutions

Xin cảm ơn.

that are leading us out of the climate crisis right now,

day by day.

There's no time to waste.

Thank you.