What caused the fall of one of the most influential empires in history? - Mostafa Minawi

Translator: Sanntint Tint Reviewer: Moon Thit

While Istanbul slept in the early hours of April 27th, 1909,

၁၉၀၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၂၇ ရက်၊ အစောပိုင်းမှာ အစ္စတန်ဘူလ်က အိပ်မောကျနေစဉ်၊

Sultan Abdulhamid II boarded a westbound train.

ပသီဘုရင်၊  အက်ဘဒူဟာမစ်-၂ ဟာ အနောက်ဘက်သွား ရထားတစ်စင်းကို စီးသွားခဲ့တယ်။ 

Under cover of darkness, he left the imperial capital—

အမှောင်ထုအောက်မှာ သူဟာ အင်ပါယာ မြို့တော်ကို စွန့်ခွာခဲ့တယ်၊

bringing an end to his reign.

ဒါက သူရဲ့ အုပ်စိုးမှုကို အဆုံးသတ်သွားတာပါ။

For almost six centuries, his family had ruled the Ottoman Empire,

သူ့မိသားစုက မြောက် အာဖရိက၊ ဥရောပ အရှေ့တောင်ပိုင်းနဲ့ အရှေ့အလယ်ပိုင်း

spanning regions in North Africa, southeastern Europe, and the Middle East.

ဒေသတွေကို လွှမ်းခြုံတဲ့ အော်တိုမန် အင်ပါယာ ကို ရာစုနှစ် ၆ ခု နီးပါး အုပ်စိုးခဲ့တာပါ။

But the end of this powerful dynasty had been brewing for years.

ဒါပေမဲ့၊ ဒီအင်အားကြီးတဲ့ မင်းဆက်ရဲ့ အဆုံးသတ်က နှစ်များစွာ အရှိန်ယူနေခဲ့တာပါ။

In the late 18th century,

၁၈ ရာစုနှောင်းပိုင်းမှာ၊

the Ottomans’ once-feared faction of elite warriors called the Janissaries

ဂျန်နစ်စရီဆိုတဲ့ အထက်တန်းစား စစ်သည်တွေရဲ့ တစ်ချိန်က အော်တိုမန်ရဲ့ ကြောက်စရာ ဂိုဏ်းက

had become inefficient and greedy.

စွမ်းဆောင်ရည်မဲ့ပြီး လောဘကြီးလာတယ်။

သူတို့ အရေအတွက်က လေ့ကျင့်မှု ညံ့ဖျင်းတဲ့ တိုက်ခိုက်ရေးသမားတွေနဲ့ တိုးလာကာ

Their numbers swelled with poorly trained fighters,

and their outdated weapons led to a series of embarrassing defeats

သူတို့ရဲ့ ခေတ်မမီတဲ့ လက်နက်တွေက စီးပွားရေး အကျပ်အတည်းများစွာနဲ့

that coincided with several economic crises.

တစ်ချိန်တည်းဖြစ်နေတဲ့ အရှက်ရစရာ ရှုံးနိမ့်မှုတွေကို ဖြစ်စေခဲ့တယ်။

To survive, Sultan Selim III sought to curb the Janissaries’ influence

ရှင်ကျန်ဖို့၊ ပသီဘုရင် ဆီလင်း-၃ က ဂျန်နစ် စရီတွေရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုကို ထိန်းချုပ်ဖို့

and modernize the empire with widespread reforms.

ကျယ်ပြန့်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေနဲ့ အင်ပါယာကို ခေတ်မီအောင်ကြိုးပမ်းခဲ့တယ်။

The warriors rebelled and assassinated Selim,

စစ်သည်တွေက  ပုန်ကန်ပြီး ဆီလင်းကို လုပ်ကြံခဲ့ကြပေမဲ့၊

but his successor would not be so easily beaten.

သူကို ဆက်ခံသူကိုတော့ ဒီလောက် လွယ်လွယ် အနိုင်ယူနိုင်မှာမဟုတ်ဘူး။

Mahmud II subdued the Janissaries in a massacre known as the Auspicious Event,

မာမုဒ်-၂ က Auspicious Event အစုလိုက်သတ် ဖြတ်မှုမှာ ဂျန်နစ်စရီတွေကို နှိမ်နင်းပြီး

and swiftly replaced the outmoded warriors with a European-style army.

ခေတ်မမီတဲ့ စစ်သည်တွေကို ဥရောပ ပုံစံ စစ်တပ်တစ်တပ်နဲ့ အမြန် အစားထိုးခဲ့တယ်။

This was one of many far-reaching efforts to modernize the empire,

ဒါက မာမုဒ်ကို ဆက်ခံသူက ဆက်လုပ်ဆောင်ခဲ့တဲ့  အင်ပါယာကို

which were continued by Mahmud’s successor.

ခေတ်မီအောင် ကျယ်ပြန်တဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေထဲက တစ်ခုပါ။

Sultan Abdulmejid ushered in an era of reforms known as the Tanzimat,

ပသီဘုရင်၊ အက်ဘဒူမဂျစ်က Tanzimat “အသွင်ပြောင်lခြင်း” ပြောင်းလဲရေးခေတ်မှာ

or “reordering,”

ကဏ္ဍသစ်ဖွင့်ပြီး

where economic and administrative systems were overhauled,

စီးပွားရေးနဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်တွေကို ပြုပြင်ကာ နောက်ခံမျိုးစုံရှိတဲ့

and subjects from all backgrounds were recruited to work for the government.

နိုင်ငံသားတွေကို အစိုးရအတွက် အလုပ်လုပ်ဖို့ စုဆောင်းခဲ့တယ်။

The Tanzimat was hindered by foreign debt and political upheavals.

နိုင်ငံခြား ကြွေးမြီတွေနဲ့ နိုင်ငံရေး အုံကြွမှုတွေက တန်ဇီမတ်ကို တားဆီးခဲ့တယ်။

But perhaps the era’s biggest challenge was the dynasty’s initiative

ဒါပေမဲ့၊ ဒီခေတ်ရဲ့ အကြီးဆုံး စိန်ခေါ်မှုက မတူကွဲပြားတဲ့ နိုင်ငံသားတွေကို

to unite their diverse subjects.

ပေါင်းစည်းဖို့ မင်းဆက်ရဲ့ အစပြုမှုဖြစ်လောက်တယ်။

The Ottoman Empire spanned three continents

အော်တိုမန် အင်ပါယာက အာရပ်၊ တာ့ခ်၊ ကာ့ဒ်၊ ဂရိ၊ အာမေးနီးယန်း၊

containing numerous religious and ethnic groups,

ဂျူးတွေနဲ့အခြားအုပ်စုတွေ အပါအဝင်၊

including Arabs, Turks, Kurds, Greeks, Armenians, Jews, and more.

များစွာသော ဘာသာရေးနဲ့ လူမျိုးစုတွေ ပါဝင်တဲ့ တိုက် သုံးခုကို လွှမ်းခြုံနေတယ်။

These minority groups were free to choose their language, religion,

ဒီလူနည်းစု အုပ်စုတွေက သူတို့ရဲ့ ဘာသာစကား၊ ဘာသာရေးနဲ့ ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့တွေကို

and cultural practices,

လွတ်လပ်စွာ ရွေးချယ်ခွင့်ရှိပေမဲ့၊

yet most of them were deprived of the full rights of Muslim citizens.

အများစုက ပြည့်ဝတဲ့ မူဆလင် နိုင်ငံသား အခွင့်အရေးတွေကို ဆုံးရှုံးခဲ့ကြတယ်။

They had to pay extra taxes

သူတို့က အပို အခွန်တွေ ပေးဆောင်ရပြီး

and were prevented from participating in serving in the military.

စစ်တပ်မှာ ပါဝင် အမှုထမ်းတာ တားမြစ်ခံခဲ့ရတယ်။

By the mid-19th century,

၁၉ ရာစု အလယ်ပိုင်း အရောက်မှာ

this divide was met with pressure from inside and outside the empire

ဒီသဘောကွဲမှုက ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအတွက် အင်ပါယာ အတွင်းနဲ့ အပြင်က ဖိအားတွေကို

for reform.

ရင်ဆိုင်ခဲ့ရတယ်။

So Ottoman leaders tried to resolve it

ဒါကြောင့် အော်တိုမန် ခေါင်းဆောင်တွေက အားလုံးပါဝင်တဲ့

by introducing an all-inclusive Ottoman national identity.

အော်တိုမန် အမျိုးသားရေး လက္ခဏာကို မိတ်ဆက်ရင်း ဖြေရှင်းဖို့ ကြိုးစားခဲ့တယ်။

This reform signaled a drastic societal shift

ဒီပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုက ပြင်းထန်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်း အပြောင်းအလဲကို အချက်ပြပြီး

and emphasized legal equality for all subjects,

နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်၊ ပိုင်ဆိုင်မှုနဲ့ အခွန်ဆိုင်ရာ ဥပဒေသစ်တွေနဲ့အတူ၊

alongside new laws concerning citizenship, property, and taxation.

 နိုင်ငံသားအားလုံးအတွက် တရားရေးဆိုင်ရာ တန်းတူညီမျှမှုကို အလေးပေးခဲ့တယ်။

The newly accorded privileges and reforms were sometimes met with resistance

အသစ်ရရှိထားတဲ့ အခွင့်ထူးတွေနဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွေက တစ်ခါတစ်ရံ

by some members of the ruling classes.

အုပ်ချုပ်သူ လူတန်းစား အဖွဲ့ဝင်တချို့ ရဲ့ ဆန့်ကျင်မှုတွေကို ရင်ဆိုင်ရတယ်။

Many minority groups formed separatist movements,

လူနည်းစု အုပ်စုများစွာက ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေကို ဖွဲ့စည်းပြီး

and European empires, including Russia, France, and Britain,

ရုရှား၊ပြင်သစ်၊ဗြိတိန် အပါအဝင် ဥရောပ အင်ပါယာတွေ လူမျိုးစု-အမျိုးသားရေး

further undermined attempts at unity by fueling ethno-nationalist sentiments.

စိတ်ဓာတ်တွေ လှုံ့ဆော်ပေးရင်း ညီညွတ်မှုကို ထိခိုက်စေတဲ့ ကြိုးပမ်းမှုတွေ လုပ်ခဲ့တယ်။

This discord contributed to the empire losing territories

ဒီသဘောထားကွဲလွဲမှုက မြောက်အာဖရိကနဲ့ ဘော်လကန်မှာ

in North Africa and the Balkans,

အင်ပါယာက  နယ်မြေတွေကို ဆုံးရှုံးစေပြီး

where large scale ethnic cleansing of local Muslims often followed.

နောက်ကပါလာတာက ဒေသခံ မွတ်ဆလင်တွေကို မကြာခဏ လူမျိုးတုံး သတ်ဖြတ်တာတွေပါ။

And efforts to promote pan-Ottoman identity in the remaining provinces

ကျန်ပြည်နယ်တွေမှာ အားလုံးပါတဲ့ အော်တိုမန် လက္ခဏာ မြှင့်တင်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုတွေက

were met with lukewarm success—

အထူးသဖြင့်၊ပသီဘုရင် အက်ဘဒူဟာမစ်-၂ ကို

especially after Sultan Abdulhamid II took the throne.

ထီးနန်းကို နန်းချနောက်မှာ၊ သိပ်အရေးမပါတဲ့အောင်မြင်မှုတွေ ရရှိခဲ့တယ်။

While Abdulhamid shared his predecessors’ interest in modernizing reforms,

အက်ဘဒူဟာမဒ်က ခေတ်မီတဲ့ ပြောင်းလဲမှုတွေ၊ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဆောက်လုပ်ရေး စီမံချက်တွေနဲ့

extensive building projects, and expanding education,

ကျယ်ပြန်တဲ့ပညာရေးမှာ အရင်ဘုရင်တွေနဲ စိတ်ဝင်စားမှု တူညီပေမဲ့

he also ruled as an absolute monarch.

သူက အကြွင်းမဲ့ ဘုရင်တစ်ပါး အဖြစ်လည်း အုပ်ချုပ်ခဲ့တာပါ။

During his reign,

သူ့အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း၊

he suspended the constitution, and supported widespread censorship.

အခြေခံဥပဒေကို ဆိုင်းငံ့ပြီး ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုကို ထောက်ခံခဲ့တယ်။

Political oppression and violence became regular tools of the state,

နိုင်ငံရေး ဖိနှိပ်မှုနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုက၊ Hamidian အစုလိုက်သတ်ဖြတ်မှုလို့ သိကြတဲ့

including anti-Armenian massacres in Anatolia

အန်နာတိုလီယာက အာမေးနီးယန်း ဆန့်ကျင်ရေး အစုလိုက်သတ်ဖြတ်မှု

that came to be known as the Hamidian massacres.

အပါအဝင်၊ နိုင်ငံရဲ့ ပုံမှန်လက်နက်တွေ ဖြစ်လာခဲ့တယ်။

In 1908, a coup by army officers known as the Young Turk Revolution

၁၉၀၈ ခုနှစ်မှာ Young Turk Revolution ဆိုတဲ့ စစ်တပ် အရာရှိတွေရဲ့ အာဏာသိမ်းမှုက

curtailed his power and restored the constitution.

သူ့အာဏာကို လျှော့ချခဲ့ပြီး အခြေခံဥပဒေကို ပြန်လည်ထိန်းသိမ်းခဲ့တယ်။

But while his successor Mehmed IV took the throne,

ဒါပေမဲ့၊ သူ့ကိုဆက်ခံသူ မာမုဒ်-၄ က ထီးနန်းကို ရယူစဉ်မှာ

the Young Turks political party took hold of the power.

Young Turks နိုင်ငံရေး ပါတီက အာဏာကို သိမ်းယူခဲ့တယ်။

The Committee for Union and Progress encouraged democratic reforms,

Committee for Union and Progress က ဒီမိုကရေစီ ပြောင်းလဲမှုတွေကို အားပေးပေမဲ့၊

however they also pushed for a new brand of Ottoman nationalism

သူတို့က တူရကီ လက္ခဏာကို ဗဟိုပြုတဲ့ အော်တိုမန် အမျိုးသားရေးဝါဒ

centered on Turkish identity.

တံဆိပ်အသစ်ကို တွန်းအားပေးခဲ့တယ်။

This change further alienated non-Turkish Ottomans,

ဒီပြောင်းလဲမှုက တူရကီမဟုတ်တဲ့ အော်တိုမန်တွေနဲ့ ပိုကင်းကွာစေကာ

adding fuel to numerous opposition movements.

အတိုက်အခံ လှုပ်ရှားမှုများစွာကို မီးထိုးပေးခဲ့တယ်။

Yet just as this political infighting was heating up,

ဒါပေမဲ့၊ ဒီနိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခတွေက အရှိန်ပြင်းလာသလို

European powers initiated an even larger conflict.

ဥရောပ အင်အားကြီးနိုင်ငံတွေက ပိုတောင် ကြီးတဲ့ ပဋိပက္ခကို အစပြုပေးခဲ့တယ်။

At the dawn of World War I,

ပထမကမ္ဘာစစ် အစမှာ

the CUP-controlled government sided with their longtime allies in Germany.

CUP ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ အစိုးရက ဂျာမနီက သက်တမ်းကြာ မဟာမိတ်တွေဘက်က ရပ်တည်ခဲ့တယ်။

But following early victories, the war turned disastrous.

ဒါပေမဲ့၊ အစောပိုင်း အောင်ပွဲတွေ နောက်ပိုင်းမှာ စစ်ပွဲက ဆိုးဝါးသွားခဲ့တယ်။

The Ottomans suffered severe losses

အော်တိုမန်တွေက ပြင်းထန်တဲ့ ဆုံးရှုံးမှုတွေ ခံစားခဲ့ရပြီး

and the highest number of deaths per capita in any warring nation.

စစ်ဖြစ်နေတဲ့ နိုင်ငံတိုင်းမှာ တစ်နိုင်ငံ ချင်း သေဆုံးမှု အရေအတွက် အများဆုံးပါ။

All the while,

တစ်ချိန်တည်းမှာ၊

Brits and Russians were supporting the empire’s anti-Ottoman movements,

ဗြိတိန်နဲ့ ရုရှားက အာမေးနီးယန်း အဖွဲ့အစည်းများစွာ အပါအဝင် အင်ပါယာရဲ့

including several Armenian organizations.

အော်တိုမန် ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေကို ထောက်ခံအားပေးနေတယ်။

In 1915, the CUP responded by issuing the Temporary Law of Deportation,

၁၉၁၅ ခုနှစ်မှာ CUP က အာမေးနီးယန်း လူမျိုးတွေကို လူမျိုးတုံး ရှင်းလင်းမှုကို

effectively authorizing the ethnic cleansing of the Armenian population.

ထိထိရောက်ရောက် ခွင့်ပြုရင်း၊ ယာယီ ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးရေး ဥပဒေကို ထုတ်ပြန်ခဲ့တယ်။

This policy was carried out with such brutality

အခု Armenian Genocide လို့ သိကြတဲ့

that an estimated 1 million Armenians perished

ခန့်မှန်းခြေ အာမေးနီးယန်း ၁ သန်းခန့်

in what is now known as the Armenian Genocide.

သေဆုံးခဲ့ရတဲ့ ဒီမူဝါဒကို ဒီလိုရက်စက်မှုနဲ့ လုပ်ဆောင်ခဲ့တာပါ။

By the end of 1918, World War I was over.

၁၉၁၈ နှောင်းပိုင်းမှာ ပထမကမ္ဘာစစ် ပြီးသွားတယ်။

The Ottoman’s side had lost,

အော်တိုမန် ဘက်က ရှုံးပြီး

and the victors began hastily carving up what remained of the empire

နိုင်တဲ့သူတွေက အင်ပါယာရဲ့ ကျန်နေတာတွေကို သူတို့ရဲ့ အကျိုးစီးပွားနဲ့ ကိုက်ညီတဲ့

into new nation-states that suited their interests.

နိုင်ငံသစ်တွေအဖြစ် အလျင်အမြန် ပိုင်းကန့်လိုက်ကြတယ်။

The British promised some ruling families what would become

ဆော်ဒီ အာရေဗျ၊ အီရတ်နဲ့ ဂျော်ဒန် ဖြစ်လာမယ့် အုပ်ချုပ်သူ

Saudi Arabia, Iraq, and Jordan.

မိသားစုအချို့ကို ဗြိတိသျှတွေက ကတိပေးခဲ့တယ်။

The remaining Arab-majority territories were split

ကျန်တဲ့ အာရပ်အများစု နေထိုင်ရာ နယ်မြေတွေ ဆီးရီးယား၊

into Syria, Lebanon, and Palestine,

လက်ဘနွန်နဲ့ ပါလက်စတိုင်း အဖြစ် ပိုင်းခြားခဲ့ပြီး

all of which were divided between the French and British.

ဒါတွေအားလုံးကို ပြင်သစ်နဲ့ ဗြိတိသျှတွေကြား ခွဲဝေယူထားတယ်။

The allies had further plans for Istanbul and Anatolia,

မဟာမိတ်တွေမှာ အစ္စတန်ဘူလ်နဲ့ အန်နာတိုလီယာ အတွက် နောက်ထပ် အစီအစဉ်တွေ ရှိခဲ့ပေမဲ့၊

but the Turkish War of Independence forced a renegotiation.

တူရကီ လွတ်လပ်ရေး စစ်ပွဲက ပြန်လည်ညှိနှိုင်းရေးကို ဖိအားပေးခဲ့တယ်။

Eventually, this led to the creation of the independent Republic of Turkey

နောက်ဆုံးမှာ၊ ဒါက ၁၉၂၃ ခုနှစ်မှာ  လွတ်လပ်တဲ့ တူရကီ သမ္မတနိုင်ငံကို

in 1923,

တည်ထောင်ခဲ့ပြီး

and the formal end to over six centuries of Ottoman rule.

ခြောက်ရာစုကျော် အော်တိုမန် အုပ်စိုးမှုက တရားဝင် အဆုံးသတ်သွားခဲ့တယ်။