How to Be an Active Citizen and Spark Change | Gabriel Marmentini | TED

Translator: Nhàn Katherine Reviewer: Giao Nguyen

Here you can see a Brazilian baby.

Ở đây bạn có thể thấy một em bé Brazil.

Cute, huh?

Dễ thương nhỉ?

And he isn't just a baby.

Không chỉ là 1 em bé đâu.

It's a baby citizen.

Mà còn là 1 công dân bé.

Once we are born, voila!

Một khi chúng ta được sinh ra, thì voila!

Magically, we are already citizens, right?

Vi diệu, chúng ta đã là 1 công dân, nhỉ?

Partially right, at least for me.

Đúng một phần, ít nhất là đối với tôi.

Yes, we do have rights, duties, we belong to a nation.

Vâng, chúng ta có quyền, nghĩa vụ, chúng ta thuộc về một quốc gia.

When growing up, we are probably going to pay taxes and to vote.

Khi lớn lên, chúng ta có thể sẽ nộp thuế và bỏ phiếu.

And all these are well-known characteristics for good citizens.

Đây là những đặc tính quen thuộc của những công dân tốt.

And indeed they are relevant, they are true.

Thực sự có liên quan đấy, chúng ta sự thực.

But thinking just this way,

Nhưng chỉ nghĩ như vậy,

we are reducing a beautiful concept of citizenship.

chúng ta đang giảm đi một khái niệm đẹp đẽ về quyền công dân.

Because citizenship is way more than that,

Bởi vì quyền công dân còn nhiều hơn thế,

and I’ll explain why soon.

và tôi sẽ giải thích tại sao sớm.

By the way, I am this baby.

Nhân tiện, tôi là em bé này.

(Laughter)

(Cười)

I mean, I was.

Ý tôi là, đã từng.

And I was smiling in this picture because mommy told me

Và tôi cười trong bức ảnh này vì mẹ nói với tôi

that I would be a great citizen one day.

rằng tôi sẽ là 1 công dân tuyệt vời.

(Laughter)

(Cười)

And I would do a TED Talk to share my ideas.

Rằng tôi sẽ chia sẻ ý tưởng ở Ted Talk

(Laughter)

(Cười)

But unfortunately, this is not true.

Không may là, điều này không đúng.

My mom never told me that.

Mẹ chưa bao giờ nói với tôi như vậy.

How could she?

Làm sao bà ấy có thể?

No one prepared her to be a citizen.

Không ai chuẩn bị cho bà để trở thành 1 công dân.

Then she wouldn't know what is to be a great one, right?

Nên bà không biết như thế nào là 1 công dân tốt, đúng không?

People in my country are mostly individuals rather than citizens,

Người dân ở đất nước tôi chủ yếu là cá nhân chứ không phải là công dân,

like my mom and myself in the past.

như mẹ tôi và tôi trong quá khứ.

And that's the point here.

Và đó là điểm mấu chốt ở đây.

The unpreparedness for citizenship

Sự không chuẩn bị cho quyền công dân

is the most democratic behavior among us Brazilians.

là hành vi dân chủ nhất của những người Brazil chúng tôi.

It doesn't matter where you came from, your gender, your age,

Không quan trọng bạn đến từ đâu, giới tính gì, tuổi bao nhiêu

your professional background, or any other thing.

học vấn của bạn, hay bất cứ thứ gì khác.

The probability that you are a prepared citizen is really low.

Xác suất bạn được chuẩn bị để trở thành công dân rất thấp.

And for the context, I am 30 years old

Để dễ hiểu hơn, tôi 30 tuổi

and our constitution is just 35.

và hiến pháp của chúng tôi thì mới 35.

So it's really new, right?

Thực sự còn non trẻ, nhỉ?

We are still figuring out how to be a democracy.

Chúng tôi vẫn còn đang mày mò làm ách nào để trở nên dân chủ.

You probably already got my point here.

Có lẽ bạn đã hiểu ý tưởng của tôi rồi.

We are not baby citizens, no one is born as a citizen.

Chúng ta không phải là những công dân trẻ em, chẳng ai sinh ra là công dân cả.

We are just individuals.

Chúng ta là cá nhân đơn lẻ.

And citizenship is something

Và quyền công dân là thứ

that we might conquer through life experiences.

mà chúng ta có lẽ sẽ chinh phục bằng những trải nghiệm cuộc đời.

Citizenship requires effort.

Quyền công dân cần sự nỗ lực.

We need to acquire knowledge.

Chúng ta cần học hỏi kiến thức.

We need to pass through real life experiences where we put our hands on.

Chúng ta cần kinh qua trải nghiệm thực tế từ những việc mình làm

And maybe we can be called a citizen one day.

và có thể đến một ngày, ta có thể được gọi là công dân.

And that's my idea worth spreading here.

Đây là ý tưởng tôi muốn lan truyền.

The only takeaway I want you to bring back home

Điều duy nhất mà tôi muốn bạn thu hái được

is the reflection about you being a citizen or just an individual.

là sự phản ánh bạn là 1 công dân hay chỉ là 1 cá nhân.

And for those who think that can strengthen your journey

Với ai đang nghĩ rằng điều này có thể làm cuộc hành trình của mình mạnh mẽ hơn

to be a better citizen or to start being a citizen,

là một công dân tốt hơn hoặc bắt đầu trở thành 1 công dân,

I have here the citizen metamorphosis process to share with you.

Tôi có một mô hình chuyển hóa của 1 công dân ở đây,

It's just four ingredients, it's really basic stuff.

Nó chỉ có bốn thành phần thôi, và là những thứ rất cơ bản.

You're going to see that there is nothing mind-blowing there.

Các bạn sẽ thấy chẳng có gì đáng kinh ngạc ở đây cả.

What is mind-blowing in my ingredients

Điều đáng kinh ngạc là,

is that we are just not putting them in practice,

chúng ta chẳng áp dụng nó vào thực tế,

and I don't know why.

tôi không hiểu vì sao.

They are simple, fun and necessary.

Chúng đơn giản, vui vẻ và cần thiết.

But before entering the citizen metamorphosis process,

Trước khi đi vào mô hình chuyển hóa công dân

I need to align with you three assumptions.

tôi cần liên kết với bạn về 3 giả định.

Citizenship for Gabriel in my conception is about solving public problems.

Quyền công dân cho Gabriel, với tôi là giải quyết vấn đề cộng đồng.

So if you're not going toward solving things that are bothering you in society,

Nên nếu bạn không hướng tới giải quyết những thứ gây phiền phức cho bạn

if you're not choosing a problem that resonates with your heart

nếu bạn không chọn một vấn đề vang lên từ trái tim

and with your mind and really try to solve it,

để thực sự giải quyết nó bằng hết tâm trí của mình,

you are not a citizen for me.

thì với tôi, bạn không là một công dân.

Secondly, the state is not a hero.

Thứ 2, nhà nước không phải là người hùng.

We rely and we expect a lot of things,

Chúng ta dựa dẫm và trông nhờ rất nhiều thứ,

that someone is going to solve our problems,

rằng ai đó sẽ giải quyết vấn đề cho mình,

especially the state, in some countries.

đặc biệt là nhà nước, ở một số quốc gia.

And the state, of course, is important, but it’s just one actor.

Nhà nước, dĩ nhiên, rất quan trọng, nhưng chỉ là một nhân tố.

We need to unite all sectors to solve public problems together.

Chúng ta cần thống nhất mọi ngành để cùng nhau giải quyết các vấn đề chung.

And finally, we are a complex society.

Cuối cùng, chúng ta là 1 xã hội phức hợp.

We can see wicked problems everywhere, every day.

Chúng ta có thể thấy những điều tệ hại ở khắp nơi, mỗi ngày.

Just take a look at the UN agenda for 2030.

Hãy nhìn chương trình nghị sự của Liên Hợp Quốc cho năm 2030.

Maybe we are just copy and pasting the SDGs and trying again

Có lẽ chúng ta chỉ sao chép và dán các SDGs và thử lại

because we are failing a lot.

vì chúng ta đang làm sai khá nhiều.

So we need to solve public problems together.

Chúng ta cần cùng nhau giải quyết những vấn đề chung.

That's about being a citizen.

Đó là để trở thành 1 công dân.

So now I have my ingredients here to share with you.

Giờ tôi có các thành phần muốn chia sẻ với các bạn.

It's just four.

Chỉ có bốn thôi.

Nothing mind-blowing there.

Không có gì đáng kinh ngạc cả đâu.

Remember, basic stuff.

Nhớ không, thứ cơ bản.

In Brazil, we like to call basic stuff as the rice and the beans.

Ở Brazil, chúng tôi thích gọi những thứ cơ bản là gạo và đậu.

It’s a delicious dish that we eat a lot.

Là một món ngon mà chúng tôi ăn nhiều lắm.

So we need to look forward for the rice and the beans

Vì vậy, chúng ta cần trông chờ vào gạo và đậu

to do something as citizens.

làm gì đó như 1 công dân.

First, political knowledge.

Đầu tiên là kiến thức chính trị.

We are raised listening to bad things about politics, right?

Chúng ta lớn lên và được nghe những điều tệ hại về chính trị, nhỉ?

It's something that is corrupted, it's boring, it's difficult to understand,

Rằng chính trị là sự đồi bại, nhàm chán và khó hiểu

so we must avoid it.

nên phải tránh xã nó ra.

That's wrong.

Điều này là sai.

Politics is beautiful,

Chính trị rất đẹp,

and it's a beauty tool for transformation.

và là một công cụ tuyệt đẹp cho sự chuyển hóa.

But we need to understand how to use it.

Nhưng chúng ta cần hiểu cách dùng.

And when you dive into this concept,

Và khi bạn đi sâu vào khái niệm này,

you need to acquire the basic knowledge to understand your country,

bạn cần có kiến thức cơ bản để hiểu đất nước mình,

how your country is organized,

cách cơ cấu của đất nước mình,

which institutions are there,

với những thể chế,

what they do,

nhiệm vụ của chúng,

what are the political parties,

Có những đảng phái nào,

the ideologies,

những hệ tư tưởng,

why you're paying taxes,

vì sao bạn đóng thuế,

where your money is going.

rồi tiền sẽ đi về đâu.

All these basic answers you must have to be a citizen.

Để là 1 công dân, bạn phải có mọi câu trả lời cơ bản này.

If you don't have it, you need to look forward for it.

Nếu bạn không có, bạn phải tìm hiểu.

Especially in a world of misinformation, this gets quite important.

Điều này càng quan trọng, đặc biệt trong thế giới của thông tin sai lệch

So political knowledge as the first ingredient.

Nên kiến thức chính trị là thành phần đầu tiên.

The second one is plural dialogue.

Thứ hai là đối thoại đa phương.

It's really comfortable to talk about people we love and we agree with.

Thật dễ chịu khi nói về những người mà chúng ta yêu và đồng quan điểm,

And finding divergency,

Nhưng sự khác biệt,

people that will make us feel uncomfortable somehow

hay người khiến chúng ta không thoải mái, 1 cách nào đó

is just making us grow.

giúp chúng ta lớn lên.

Going outside the bubbles, the echo chambers and all this.

Bước ra ngoài những bong bóng, những vòng lặp thông tin này.

It’s important, and I promise you, you’re going to learn something new.

Điều này quan trọng, tôi hứa rằng, bạn sẽ học được những điều mới mẻ.

It's not about tolerating everything

Nó không phải là nhẫn nhịn nhé,

and agreeing with everything people will say,

hay đồng ý với mọi điều người ta nói,

but it's about trying to understand how they got to this perspective

mà là cố gắng hiểu làm cách nào họ có quan điểm như vậy

and what can you learn from them.

và bạn có thể học được gì từ họ.

Thirdly, we have civic empathy,

Thứ 3, sự đồng cảm công dân,

and I bet you've been listening to the word empathy a lot recently.

và tôi cá là gần đây bạn đã nghe từ đồng cảm rất nhiều.

But I'm not talking about empathy with human beings.

Nhưng tôi không nói về sự đồng cảm với con người.

That, of course, is something important.

Điều đó, tất nhiên, là quan trọng.

But are we exercising empathy with our neighborhood,

Nhưng chúng ta đã đồng cảm với hàng xóm,

with our community, with our city?

với cộng đồng, thành phố chúng ta chưa?

Trying to see our city as a human being for a moment

Hãy thử xem thành phố của mình như một con người

and understand there’s emotions there, [suffering].

và hiểu rằng có những cảm xúc ở đó, [đau khổ].

We need to help it to be better

Chúng ta cần giúp nó trở nên tốt hơn

and to identify our city gaps is our role as citizens

và xác định những khoảng cách là vai trò của chúng ta như một công dân

and acknowledge that all problems that are surrounding us

và thừa nhận rằng tất cả các vấn đề xung quanh chúng ta

and that are bothering us, we made them.

những thứ phiền phức đó, là đều do mình tạo ra.

Somehow, we contributed to the existence of these problems.

Bằng cách nào đó, chúng ta góp phần tạo nên những vấn đề này.

So this is civic empathy.

Đây là sự đồng cảm công dân.

And finally, community protagonism.

Cuối cùng, cộng đồng là nhân vật chính.

And I love this, because what is the point of having knowledge,

Tôi thích điều này, vì sẽ chẳng có lý gì với học kiến thức

knowing how to dialogue,

biết cách đối thoại,

understanding your city gaps,

hiểu khoảng cách đô thị,

if you're not putting your hands on to do something?

nếu chúng ta không bắt tay vào hành động?

And these beautiful words here tell us two things:

Những lời đẹp đẽ này nói với chúng ta hai điều:

community first.

Cộng đồng trước tiên.

You need to look local and then maybe you can go global.

Bạn phải thấy những điều nhỏ thì mới nhìn thấy những điều lớn lao.

The big revolution comes from small revolution.

Cuộc cách mạng lớn đến từ cuộc cách mạng nhỏ.

So look to your community and that's good.

Nên hãy nhìn vào cộng đồng của bạn điều này tốt.

And protagonism because you have the power.

Đây là yếu tố chính vì bạn có sức mạnh.

You can do whatever you want, you just need to move on for it.

Bạn có thể làm bất cứ điều gì mình muốn, chỉ cần tiếp tục hành động.

So I've been applying this recipe for a long time

Tôi đã áp dụng công thức này trong một thời gian dài

in two civil society organizations I cofounded in Brazil with my team.

vào hai tổ chức xã hội dân sự tôi đồng sáng lập ở Brazil

And I can assure you that it's possible to mix up these ingredients

Và tôi có thể đảm bảo với các bạn rằng có thể trộn lẫn những thành phần này

and do a good recipe

và tạo ra một công thức tốt

where you're going to take people that are just individuals, spectators,

nơi chúng ta có thể gặp những người là cá nhân, là người quan sát

and bring them to a side where they can find themselves

và kéo họ về phía mà họ có thể thấy chính mình

as change makers, as solvers, as citizens.

là những người tạo ra thay đổi, người giải quyết, là công dân.

And especially we do this better when we design a journey that is simple,

Đặc biệt chúng ta có thể làm tốt hơn khi thiết kế được một hành trình đơn giản

fun, meaningful and tangible.

vui vẻ, ý nghĩa và hữu hình.

Creating safe spaces where people really feel that they belong

Tạo không gian an toàn nơi mọi người thực sự cảm thấy rằng họ thuộc về

and that we can embrace mistakes as part of the process.

và chúng ta có thể chấp nhận sai lầm như một phần của quá trình.

And here are the kind of things that you can see possible

Đây là những điều bạn có thể thấy khả thi

after being trained for citizenship.

sau khi được dạy về quyền công dân.

You can teach other people about the political knowledge

Bạn có thể dạy người khác về kiến thức chính trị

that you just acquired.

điều mà bạn đã được học.

You can put people to dialogue,

Bạn có thể giúp về đối thoại,

facilitating conversations about tough topics

điều phối những cuộc giao tiếp về các chủ đề khó

where people are going to broaden their tolerance and open their minds.

nơi mọi người sẽ mở rộng lòng vị tha và mở mang tâm trí.

You can do awareness campaigns

Bạn có thể làm các chiến dịch nhận thức

to put emphasis

để nhấn mạnh

and spreading messages that are relevant for you.

và truyền bá thông điệp quan trọng của mình.

You can monitor the government

Bạn có thể giám sát chính phủ

and work with it as peers to improve your society.

làm việc cùng như những đồng nghiệp để cải tiến xã hội.

You can formulate local diagnosis of public problems

Bạn có thể tạo công thức chẩn đoán tại chỗ về vấn đề cộng đồng

to understand your city gaps,

để hiểu về khoảng cách đô thị,

and put in practice the civic empathy that I just told you.

và thực hành sự đồng cảm công dân mà tôi vừa chia sẻ.

You can use these city gaps to create public policies from scratch

Bạn có thể dụng khoảng cách đô thị để khởi tạo những chính sách chung

using our methodology, for example,

sử dụng phương pháp của chúng tôi

that is free and available for everybody online.

chúng miễn phí và có sẵn online cho tất cả mọi người.

Telling people what is the life cycle of a public policy.

Nói cho mọi người biết vòng đời của một chính sách công là gì.

You can take your ideas as public policies

Bạn có thể coi ý tưởng của mình như những chính sách công

and advocate in your municipality,

trình bày với hội đồng thành phố,

doing some kind of lobby to see your ideas coming through.

vận động hành lang để ý tưởng được thông qua.

And that's precisely the spotlight that I want to put here,

Và đó chính là điểm nhấn mà tôi muốn nói ở đây,

because we all were taught that the state,

bởi vì tất cả chúng ta được dạy rằng

the government has this monopoly of building these public policies.

Nhà nước, chính phủ độc quyền trong xây dựng các chính sách công.

And everybody here can be a policymaker, not just policy takers.

Ai cũng có thể là nhà lập pháp, chứ không chỉ thực thi.

Magda and Vitor, for example,

Ví dụ, Magda và Vitor

developed a public policy where they created a mobile application

đã phát triển một chính sách công, nơi họ tạo ra một ứng dụng di động

to help the elderly to find their rights really easily

để giúp người cao tuổi tìm thấy quyền của họ một cách dễ dàng

and also access to basic services in their municipality.

và còn tiếp cận tới những dịch vụ cơ bản của hội đồng thành phố,

The proposal was approved by the city council,

Đề xuất đã được hội đồng thành phố phê duyệt,

and it's just awaiting for the executive branch to approve the budget.

và nó chỉ chờ cơ quan hành pháp phê duyệt ngân sách.

They did that from scratch.

Họ làm từ vạch xuất phát.

Secondly, we have Rafael.

Ví dụ thứ hai, Rafael.

That, in the other hand, created the skateboarding week.

Khác là, cậu nghĩ ra tuần trượt ván.

Besides being an Olympic sport now,

ngoài việc nó là một môn thể thao Olympic,

it's really important for kids in Brazil to have better opportunities.

mà còn rất quan trọng cho trẻ em Brazil có cơ hội tốt hơn.

So he presented to the city councilor,

Nên cậu trình bày với hội đồng thành phố

they approved and it's happening in his town now.

họ chấp thuận và giờ nó đã diễn ra ở thị trấn rồi.

Finally, we have Folashade.

Cuối cùng, Folashade

She just presented a public policy

Cô vừa trình bày một chính sách công

to stimulate the cultural tourism in her region,

nhằm kích thích du lịch văn hóa trong địa phương mình,

putting the original and traditional communities

đặt các cộng đồng nguyên thủy và truyền thống

into the center of the process

vào cốt lõi của quá trình

of creating courses and experiences to the tourists.

để tạo ra hành trình trải nghiệm cho khách du lịch

The proposal hasn't been approved yet,

Đề xuất vẫn chưa được chấp thuận,

but has been presented.

nhưng đã được trình bày.

The first step has been taken.

Bước đầu tiên đã được thực hiện.

We must celebrate it.

Chúng ta phải ăn mừng nó.

If all these people, and baby Gabriel, now a man,

Nếu những người này, và bé Grabiel, nay đã trưởng thành

became citizens and are involved [in] solving public problems,

trở thành công dân và tham gia [vào] giải quyết các vấn đề công cộng,

everyone can be one as well.

thì ai cũng có thể làm.

But the reason why I brought my baby image here

Nhưng lý do tại sao tôi mang hình ảnh em bé của mình đến

is not because I found myself beautiful.

không phải là vì tôi thấy mình đẹp.

It's because we all need to remember

Đó là bởi vì tất cả chúng ta cần nhớ

that the systemic change will only happen

rằng sự thay đổi hệ thống sẽ chỉ xảy ra

when we start raising our kids as citizens since the beginning.

khi chúng ta bắt đầu nuôi dạy con cái của mình như những công dân ngay từ đầu.

Politics, democracy, citizenship

Chính trị, dân chủ, quyền công dân

are not concepts that are out there that we can’t touch.

không phải là những khái nghiệm ngoài tầm với.

We need to feel them, we need to live them.

Chúng ta cần cảm nhận chúng, sống với chúng

They are a set of values that we need to cultivate inside us

Chúng là một hệ giá trị mà chúng ta cần chế tác từ bên trong

since the beginning.

ngay từ khi bắt đầu.

It's a lifetime project.

Đó là một dự án trọn đời.

Remember, citizenship cannot be taken for granted.

Hãy nhớ rằng, quyền công dân không thể được coi là điều hiển nhiên.

You must deserve it.

Bạn phải xứng đáng.

You must conquer it.

Bạn phải chinh phục nó.

Citizenship must be earned.

Quyền công dân phải được dành lấy.

See you on the other side.

Hẹn gặp lại ở phía bên kia.

Thank you so much.

Cảm ơn bạn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)