The Intersection of War and Climate Change | Victor Ochen | TED

Translator: Chi Phạm Reviewer: Hy Hy

The world today,

Thế giới ngày nay,

it's no longer news that we are grappling

không còn chỉ là tin tức cho thấy chúng ta đang vật lộn

with the devastating effects of climate change.

với những tác động tàn khốc của biến đổi khí hậu.

Communities are searching for solutions,

Các cộng đồng đang tìm kiếm các giải pháp,

trying to turn the tide onto the future that at times really looks so depressing.

cố gắng lật ngược tình thế về tương lai mà đôi khi trông thực sự đáng buồn.

And there is no place this is more real than in the continent of Africa.

Và không có nơi nào điều này rõ ràng hơn ở Châu Phi.

But of course,

Nhưng tất nhiên,

conversations about climate change

các cuộc đàm thoại về biến đổi khí hậu

often miss out on accounting for the most critical barrier

thường bỏ qua việc giải quyết rào cản quan trọng nhất

to climate solution,

đối với giải pháp khí hậu,

which is conflict.

đó là xung đột.

I got to know about this through my personal experience

Tôi đã biết về điều này thông qua trải nghiệm cá nhân của mình

as a survivor of war,

với tư cách là một người sống sót sau chiến tranh,

but also working with a population

nhưng cũng làm việc với những người

that has been living through conflicts for years.

đã sống trong xung đột trong nhiều năm.

If you may, I would love to share with you a story

Nếu có thể, tôi muốn chia sẻ với bạn một câu chuyện

based on my personal encounter with the communities that I work with

dựa trên cuộc gặp gỡ cá nhân của tôi với các cộng đồng mà tôi làm việc cùng

and who are going through the difficult times of climate change.

và những người đang trải qua thời kỳ khó khăn của biến đổi khí hậu.

I'm from Uganda.

Tôi đến từ Uganda.

Recently, in my home district of Lira,

Gần đây, tại quận quê nhà Lira của tôi,

a woman was arrested

một phụ nữ đã bị bắt

because she had cut the shea trees

vì cô ấy đã chặt cây hạt mỡ

and burned the charcoal into fuel.

và đốt than thành nhiên liệu.

And it's a crime in Uganda.

Và đó là một tội ác ở Uganda.

I saw her being walked to the police station,

Tôi thấy cô ấy được đưa đến đồn cảnh sát,

and I decided to ask her,

và tôi quyết định hỏi cô ấy,

said, “My sister, I see you are being taken,

nói, “Em gái, tôi thấy cô đang bị bắt,

and you'll be charged for this crime.

và cô sẽ bị kết tội.

But I have a question for you.

Nhưng tôi có một câu hỏi cho cô.

If you were forgiven for this crime today,

Nếu hôm nay cô được tha thứ cho tội này,

do you promise that you will never do it again?"

cô có hứa sẽ không bao giờ làm điều đó nữa không?”

The frustrated woman looked at me

Người phụ nữ thất vọng nhìn tôi

and told me and said, "You know what?

và nói với tôi và nói, “Anh biết gì không?

Even if they release me right now, I would do it again.

Ngay cả khi họ thả tôi ngay bây giờ, tôi sẽ làm điều đó một lần nữa.

I would do it again, because only through burning charcoal

Tôi sẽ làm điều đó một lần nữa, vì chỉ thông qua việc đốt than,

that I can raise money to pay for my children's education.

tôi mới có thể quyên tiền để chi trả cho việc học của con tôi.

And it's only through burning charcoal that I can raise money

Và chỉ bằng cách đốt than củi, tôi mới có thể quyên tiền

to meet the medical bills for my children, who are always falling sick of malaria.

để trang trải các hóa đơn y tế cho các con tôi, những người luôn bị sốt rét.

So the truth is, I would do it again."

Vì vậy, sự thật là, tôi sẽ làm điều đó một lần nữa.”

This is the story for many in Uganda.

Đây là câu chuyện của nhiều người ở Uganda.

Beautiful country with so much potential,

Đất nước xinh đẹp với rất nhiều tiềm năng,

but always undermined

nhưng luôn bị suy yếu

by a near constant state of violent conflict.

bởi tình trạng xung đột bạo lực gần như liên tục.

And you know,

Và bạn biết đấy,

in a community where poverty and unemployment is so high,

trong một cộng đồng nơi nghèo đói và thất nghiệp quá cao,

fighting against climate change is almost a losing battle.

chiến đấu chống biến đổi khí hậu gần như là một trận chiến vô vọng.

But when you look through across Africa,

Nhưng khi bạn nhìn khắp châu Phi,

you find that most of the countries most vulnerable to climate crisis

bạn thấy rằng hầu hết các quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước khủng hoảng khí hậu

are going through some sort of conflict.

đang trải qua một số loại xung đột.

When you look through the Sahel region,

Khi bạn nhìn qua khu vực Sahel,

you find there's always constant attack,

bạn sẽ thấy luôn có những cuộc tấn công liên tục,

clashes between the herding,

xung đột giữa những người chăn gia súc,

the farming and the fishing communities

nông dân và các cộng đồng đánh cá

over diminishing land and water resources.

vì tài nguyên đất và nước đang suy giảm.

Of course, with not so much option,

Tất nhiên, với không quá nhiều lựa chọn,

humanity will always do anything possible for survival.

nhân loại sẽ luôn làm bất cứ điều gì có thể để tồn tại.

I remember this firsthand when I was growing up as a child

Tôi nhớ tận mắt điều này khi tôi lớn lên là một đứa trẻ

in war zone in northern Uganda.

trong khu vực chiến tranh ở miền bắc Uganda.

I myself had to cut the trees, to burn charcoal,

Bản thân tôi đã phải chặt cây, đốt than, quyên tiền

to raise money to meet the basic needs,

để đáp ứng các nhu cầu cơ bản,

but most importantly, to pay for my education.

nhưng quan trọng nhất là trả tiền cho việc học của tôi.

An education that has enabled me

Một nền giáo dục đã

to be able to stand before you to give this speech today.

giúp tôi có thể đứng trước các bạn để phát biểu hôm nay.

Now the big question is:

Bây giờ câu hỏi lớn là:

How can we make it,

Làm thế nào chúng ta có thể làm được điều đó,

what can we do to create an alternative to environmental destruction

chúng ta có thể làm gì để tạo ra giải pháp thay thế cho sự hủy hoại môi trường

and provide economic means

và cung cấp các phương tiện kinh tế

that will support conditions necessary for peace?

sẽ hỗ trợ các điều kiện cần thiết cho hòa bình?

That's the biggest question we should be asking ourselves today.

Đó là câu hỏi lớn nhất mà chúng ta nên tự hỏi mình ngày hôm nay.

I remember, I think about this a lot

Tôi nhớ, tôi nghĩ về điều này rất nhiều

through my work at African Youth Initiative Network, AYINET,

qua công việc của tôi tại Mạng lưới Sáng kiến Thanh niên Châu Phi, AYINET,

where for decades we have been supporting war survivors from Uganda,

nơi trong nhiều thập kỷ chúng tôi hỗ trợ những người sống sót sau chiến tranh

from Congo, from Sudan and South Sudan,

từ Uganda, từ Congo, từ Sudan và Nam Sudan,

and we've been able to mobilize young people

và chúng tôi đã có thể huy động những người trẻ tuổi,

to make them game changers for peace and development.

biến họ thành người thay đổi cuộc chơi vì hòa bình và phát triển.

We mediate in community conflicts

Chúng tôi làm trung gian trong các cuộc xung đột cộng đồng

and support agricultural activities

và hỗ trợ các hoạt động nông nghiệp

as a mechanism to provide youth economic alternatives to violence.

như một cơ chế cung cấp cho thanh niên các giải pháp kinh tế thay thế bạo lực.

And we have been successful.

Và chúng tôi đã thành công.

So the success of this work we have done is a clear manifestation

Vì vậy, thành công của công việc chúng tôi đã thực hiện này là một biểu hiện rõ ràng

of how a local initiative

về cách một sáng kiến địa phương

can greatly impact on economic empowerment,

có thể tác động lớn đến việc trao quyền kinh tế,

on conflict resolution and on climate change.

giải quyết xung đột và biến đổi khí hậu.

And every time I think about this,

Và mỗi khi tôi nghĩ về điều này,

I do believe this is an opportunity for Africa

tôi tin rằng đây là cơ hội

to also impact on world peace.

để châu Phi cũng tác động đến hòa bình thế giới.

And I sincerely know for sure that for us to achieve this goal,

Và tôi chân thành biết chắc chắn rằng để chúng tôi đạt được mục tiêu này,

the following three points have always come very strongly in my heart.

ba điểm sau đây luôn xuất hiện rất mạnh mẽ trong trái tim tôi.

And the first is we need to change the way

Và thứ nhất là chúng ta cần thay đổi

we're talking about climate change.

cách chúng ta nói về biến đổi khí hậu.

It is time that we take the climate dialogue

Đã đến lúc chúng ta đưa cuộc đối thoại về khí hậu

beyond just mere weather patterns

vượt ra ngoài những mô hình thời tiết đơn thuần

and help people understand what they are fighting for,

và giúp mọi người hiểu họ đang chiến đấu vì điều gì,

who they are protecting,

họ đang bảo vệ ai,

what will they win or lose based on their action or inactions.

họ sẽ thắng hay mất gì dựa trên hành động hoặc không của họ.

This has always helped us.

Điều này luôn giúp chúng tôi.

I remember early last year

Tôi nhớ đầu năm ngoái

I went to my village with my twin brother, Jack.

tôi đã đến làng của mình với anh trai sinh đôi của tôi, Jack.

We were welcomed by one of the community elders, Charles.

Chúng tôi được chào đón bởi 1 trong những người lớn tuổi trong cộng đồng, Charles.

He was so happy to see us, to welcome us home,

Ông rất vui khi gặp chúng tôi, chào đón chúng tôi về nhà,

and he was sad that he couldn't give us some sugar cane,

và ông ấy rất buồn vì ông ấy không thể cho chúng tôi một ít mía,

which used to be his traditional gift to us,

vốn từng là món quà truyền thống của ông ấy cho chúng tôi,

simply because the wetland that used to grow sugar cane had dried up,

đơn giản là vì vùng đất ngập nước từng trồng mía đã khô,

and he was really sad about it.

và ông ấy thực sự buồn về điều đó.

Anh trai sinh đôi của tôi an ủi ông ấy và nói với ông ấy,

My twin brother comforted him and told him,

“Weather is changing, weather would encourage us,

“Thời tiết đang thay đổi, thời tiết sẽ thúc đẩy ta,

let community do our part by planting trees

hãy để cộng đồng làm phần việc của ta bằng cách trồng cây

so that we can attract more rain."

để ta có nhiều mưa hơn.”

When he heard this, he asked my brother, said, “Mr. Opio,

Khi nghe điều này, ông hỏi anh trai tôi, nói, “Cậu Opio,

are you saying, as you are saying, trees is good to bring rain?

cậu đang nói, như cậu đang nói, cây tốt để mang mưa tới?

Now that you have planted so many trees in your community,

Bây giờ cậu đã trồng rất nhiều cây trong cộng đồng của cậu,

is it raining in your garden?"

có mưa trong vườn của cậu không?”

To me, this was sincerely the most basic,

Đối với tôi, đây thực sự là câu hỏi cơ bản,

important organic question that could come from this community.

quan trọng nhất có thể đến từ cộng đồng này.

But also it made me reflect if, if at all,

Nhưng nó cũng khiến tôi suy ngẫm xem liệu, nếu có,

our global discussions about climate change

các cuộc thảo luận toàn cầu của chúng ta về biến đổi khí hậu

is actually responding to the needs at the grassroots.

có thực sự đáp ứng các nhu cầu từ gốc hay không.

So, today,

Vì vậy, ngày nay,

in northern Uganda,

ở miền bắc Uganda,

shea trees are no longer producing enough fruits

cây hạt mỡ không còn cho đủ trái

because there's local knowledge

vì có kiến thức địa phương

that shea trees do need bush burning

rằng cây hạt mỡ cần đốt bụi

in order to stimulate flowering.

để kích thích ra hoa.

But also, we know bush burning is bad for environment,

Nhưng ngoài ra, chúng ta biết đốt bụi rậm có hại cho môi trường,

creating a lot of confusion.

tạo ra rất nhiều nhầm lẫn.

And this brings in the issue that contradictory accounts from experts,

Và điều này dẫn đến vấn đề là những tài liệu mâu thuẫn từ các chuyên gia,

from activists, from the government,

từ các nhà hoạt động, từ chính phủ,

which leaves the local communities

khiến cộng đồng địa phương

as collateral victims of global disagreement.

trở thành nạn nhân của bất đồng toàn cầu.

And this has kept every one of us

Và điều này đã khiến mỗi người trong chúng ta

in the merry-go-round of climate confusion.

rơi vào vòng quay của sự nhầm lẫn về khí hậu.

Secondly ...

Thứ hai ...

We need to engage the population that is most affected,

Chúng ta cần tham giachạm tới dân số bị ảnh hưởng nhiều nhất,

in this case, the young people, the youth.

trong trường hợp này, những người trẻ tuổi, giới trẻ.

With 70 percent of Africa below the age of 30,

Với 70% dân số châu Phi dưới 30 tuổi,

youth represent the largest demographic opportunity for the continent.

thanh niên đại diện cho cơ hội nhân khẩu học lớn nhất cho lục địa này.

We have to engage, including youth,

Chúng ta phải tham gia, bao gồm cả giới trẻ,

to be an opportunity to uplift the continent

để là một cơ hội để nâng lục địa này

from the devastating poverty.

thoát khỏi cảnh nghèo đói tàn khốc.

And excluding young people in all the climate activities

Và loại trừ những người trẻ tuổi trong tất cả các hoạt động khí hậu

will benefit conflict.

sẽ có lợi cho xung đột.

So we must engage young people.

Vì vậy, ta phải thu hút những người trẻ tuổi.

This is because we do know youth are the legitimate owners of the future,

Điều này là do ta biết người trẻ là chủ sở hữu hợp pháp của tương lai,

so their inclusion is mandatory.

vì vậy việc đưa họ vào là bắt buộc.

And finally,

Và cuối cùng,

as we seek to mitigate the effects of climate change and conflict,

khi chúng ta tìm cách giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và xung đột,

it is time to hold corporations,

đã đến lúc buộc các tập đoàn,

government and individuals accountable

chính phủ và cá nhân phải chịu

for committing climate crimes at home and abroad.

trách nhiệm về tội ác khí hậu trong và ngoài nước.

This should be done by establishing International Climate Court.

Điều này cần được thực hiện bằng cách thành lập Tòa án Khí hậu Quốc tế.

Today, the world is celebrating the transition to clean energy.

Ngày nay, thế giới đang ăn mừng quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch.

We are celebrating the progress.

Chúng ta đang ăn mừng sự tiến bộ.

But we cannot celebrate the transition to clean energy

Nhưng chúng ta không thể ăn mừng quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch

while being silent about the death and suffering of millions of people.

trong khi im lặng về cái chết và đau khổ của hàng triệu người.

In Democratic Republic of Congo, for instance,

Ví dụ, ở Cộng hòa Dân chủ Congo,

populations have been displaced,

người dân đã phải di dời,

millions have been killed,

hàng triệu người đã bị giết,

lost properties,

mất tài sản,

just because companies or corporations

chỉ vì các công ty hoặc tập đoàn

are exploiting their natural resources.

đang khai thác tài nguyên thiên nhiên của họ.

And we have seen also rebel groups fighting to take on the fertile lands,

Và ta cũng đã thấy các nhóm nổi dậy chiến đấu chiếm lấy những vùng đất màu mỡ,

lands rich with minerals in the Democratic Republic of Congo.

những vùng đất giàu khoáng sản ở Cộng hòa Dân chủ Congo.

The truth is, the suffering, the death,

Sự thật là, sự đau khổ, cái chết,

the inhumanity we are seeing in Congo

sự vô nhân đạo mà chúng ta đang thấy ở Congo

is a proof that the road to clean energy

là một bằng chứng cho thấy con đường dẫn đến năng lượng sạch

is so far the dirtiest road on the planet.

cho đến nay là con đường nhem nhuốc nhất hành tinh.

Of course, I'm also worried.

Tất nhiên, tôi cũng lo lắng.

I'm worried that the climate crisis will leave the world more divided,

Tôi lo lắng rằng cuộc khủng hoảng khí hậu sẽ khiến thế giới bị chia rẽ hơn,

especially between the global North and the global South.

đặc biệt là giữa miền Bắc toàn cầu và miền Nam toàn cầu.

I'm also worried that the rich and the poor will be divided.

Tôi cũng lo lắng rằng người giàu và người nghèo sẽ bị chia rẽ.

The rural and urban.

Nông thôn và thành thị.

Why?

Tại sao?

Because 10 percent of the world's wealthiest

Bởi vì 10% những người giàu nhất thế giới

are discussing a reduction of global emissions by flying less.

đang thảo luận về việc giảm lượng khí thải toàn cầu bằng cách bay ít hơn.

And yet, greater, poorer majority

Tuy nhiên, đa số lớn hơn, nghèo hơn

are dreaming for only the one-time opportunity to fly.

đang mơ ước chỉ có cơ hội bay một lần.

And to them,

Và đối với họ,

all these climate regulations being proposed

tất cả các quy định về khí hậu đang được đề xuất

appear as an effort to reinforce the pre-existing inequality,

dường như là một nỗ lực để củng cố sự bất bình đẳng đã tồn tại từ trước,

which has always been meant to keep them poor.

vốn luôn có ý nghĩa giữ cho họ nghèo.

This is going to create the division.

Điều này sẽ tạo ra sự chia rẽ.

Lastly,

Cuối cùng,

there is an African proverb

có một câu tục ngữ châu Phi

by legendary South African musician, Lucky Dube,

của nhạc sĩ huyền thoại người Nam Phi, Lucky Dube,

who sang the song that says:

người đã hát bài hát nói:

"The night is long for a hungry child."

“Đêm dài cho một đứa trẻ đói.”

"The night is long for a hungry child."

“Đêm dài đối với một đứa trẻ đói.”

What an image.

Quả là một hình ảnh.

That child could have been your child.

Đứa trẻ đó có thể là con của bạn.

Think about that mom,

Hãy nghĩ về người mẹ đó,

that dad, who are powerlessly waiting for the morning,

người cha đó, người đang bất lực chờ đợi buổi sáng,

to try to get something for the child who can't sleep

để cố gắng lấy thứ gì đó cho đứa trẻ không thể ngủ được

because he went to bed with empty stomach.

vì nó đi ngủ với cái bụng đói.

If we have opportunity, we should have leadership

Nếu chúng ta có cơ hội, chúng ta nên có

that are willing to create conditions

những nhà lãnh đạo sẵn sàng tạo ra

that will help build the community of tomorrow

các điều kiện sẽ giúp xây dựng cộng đồng của ngày mai

that our children can count on.

mà con cái chúng ta có thể tin tưởng.

And lastly, may we realize that the birth of a new era

Và cuối cùng, chúng ta có thể nhận ra rằng sự ra đời của một kỷ nguyên mới

would mean we must all understand that climate change and war

có nghĩa là tất cả chúng ta phải hiểu rằng biến đổi khí hậu và chiến tranh

are intertwined global long-term challenges.

là những thách thức dài hạn toàn cầu đan xen.

It will require all of us to work together and, most importantly,

Nó đòi hỏi tất cả chúng ta phải làm việc cùng nhau và quan trọng nhất là

mobilize a generation that is so willing to defy violence

huy động một thế hệ sẵn sàng chống lại bạo lực

and work for the good of all of us.

và làm việc vì lợi ích của tất cả.

Apwoyo matek. Thank you very much.

Apwoyo matek. Xin cảm ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)