Yes, You Can Be an Entrepreneur Too | Saamra Mekuria-Grillo | TED

Translator: Nguyen Huynh Khanh Nhi Reviewer: Nguyễn Hà Thi Ân

My name is Saamra, and I’m an entrepreneur.

Tôi tên là Saamra, và tôi là một doanh nhân.

But I didn't become an entrepreneur until I was 39 years old.

Nhưng mãi đến năm 39 tuổi, tôi mới trở thành doanh nhân.

Before that, I was fascinated by innovation and entrepreneurship,

Trước đó, tôi luôn bị cuốn hút bởi sự đổi mới và tinh thần khởi nghiệp,

but I didn't see myself as an entrepreneur.

nhưng chưa bao giờ thấy mình thuộc về con đường này.

This is despite the fact that when I was in middle school,

Điều thú vị là, từ khi tôi còn học trung học,

both of my parents had started small businesses,

cả bố mẹ tôi đều đã bắt đầu các doanh nghiệp nhỏ của riêng mình,

my mom as an independent filmmaker and my dad as a solo lawyer.

mẹ tôi là nhà làm phim độc lập và bố tôi là luật sư hành nghề tự do.

But if you had asked me then if I knew any entrepreneurs,

Nhưng nếu bạn hỏi tôi lúc đó có biết doanh nhân nào không,

I would have said no.

tôi sẽ trả lời là không.

My parents didn't talk about themselves as entrepreneurs

Bố mẹ tôi không nói về bản thân như những doanh nhân,

or to me about entrepreneurship, so I didn't see them as entrepreneurs.

và họ cũng không chia sẻ gì về khởi nghiệp nên tôi không nhìn họ theo cách ấy.

They talked to me about college and getting a good job.

Họ chỉ nói với tôi về việc học đại học và kiếm một công việc tốt.

They were overjoyed when I got an internship in finance.

Khi tôi có được một kỳ thực tập trong lĩnh vực tài chính, họ vui mừng khôn xiết.

But when I got my first full-time job at an early-stage startup

Nhưng khi tôi nhận công việc toàn thời gian đầu tiên

ở một công ty mới khởi nghiệp,

that perhaps you have heard of, Google --

mà có thể bạn đã từng nghe qua, Google

(Laughter)

(Cười)

they were worried.

Họ lo lắng

They said,

và hỏi:

"Do real people actually work at that company?"

“Người bình thường có thực sự làm việc ở đó không?”

(Laughter)

(Cười)

"What do they do?"

“Người ta làm gì ở đấy vậy?”

Tôi đã trải qua hầu hết những năm tháng học hành và sự nghiệp của mình

I went through most of my education and career

believing that entrepreneurship was a pathway for some.

với suy nghĩ rằng con đường khởi nghiệp chỉ dành cho một số ít người.

But not for me.

Nhưng không dành cho tôi.

When I was at Stanford Business School,

Khi tôi học tại trường Business Stanford,

I saw all of these eager entrepreneurial types around me

tôi nhìn thấy xung quanh mình là những người đầy khát vọng khởi nghiệp,

who seemed to know how to be an entrepreneur already.

dường như họ đã biết cách trở thành doanh nhân từ trước.

They spoke the lingo,

Họ nói chuyện như dân trong nghề,

they knew which classes to take,

biết rõ lớp nào cần học,

which people and professors to hang out with

gặp gỡ những ai, giáo sư nào

to make magic happen.

để tạo nên điều kỳ diệu

That's what it seemed like to me.

Với tôi, tất cả

Magic.

trông như phép màu vậy.

There was this talk of unicorns

Những câu chuyện viển vông

and this mystique around what would lead to success.

và những bí ẩn xung quanh thành công,

And the magical playbook seemed to have been shared with a very specific group.

Và có vẻ như cuốn cẩm nang kỳ diệu ấy chỉ được truyền lại cho một nhóm nhất định

And that group did not look like me.

Và nhóm đó không giống tôi.

These people had the confidence and the connections to make things happen.

Những người này có sự tự tin và mối quan hệ để biến mọi thứ thành hiện thực,

Manifesting new companies from ideas on napkins.

Tạo nên các công ty mới chỉ từ những ý tưởng viết trên khăn giấy.

I did not understand how to do that type of manifestation.

Tôi không biết cách “biến hóa” như vậy.

So I kept working to get good job after good job,

Thế nên, tôi cố gắng để có được hết công việc tốt này đến công việc tốt khác

and I told myself

và tự nhủ rằng

I was not entrepreneur material.

mình không phải là mẫu người dành cho khởi nghiệp.

I learned how to do jobs.

Tôi học cách làm việc,

But I didn't learn how to make jobs.

nhưng chưa học cách tạo ra việc làm.

It wasn't until I saw other Black women around me launching new ventures

Mãi cho đến khi tôi thấy những phụ nữ da màu quanh mình khởi xướng các dự án mới

and calling themselves entrepreneurs

và tự gọi mình là doanh nhân,

that I really began to believe I could do it, too.

tôi mới thực sự tin rằng mình cũng có thể làm được.

And by that point, I was 39 years old.

Và khi ấy, tôi đã 39 tuổi.

My journey is far from unique.

Hành trình của tôi chẳng phải đặc biệt.

Ngay cả hiện tại, khi tôi trò chuyện với những bạn trẻ da màu

Even now, when I talk to young Black folks

about who they see as entrepreneurs,

về hình mẫu doanh nhân trong mắt họ,

I hear Mark Zuckerberg,

tôi thường nghe những cái tên như Mark Zuckerberg,

Elon Musk,

Elon Musk,

Bill Gates.

Bill Gates.

And when they do name Black entrepreneurs, there are very specific lanes.

Còn khi họ nhắc đến các doanh nhân da màu, các lĩnh vực được nêu ra rất cụ thể:

In sports: Michael Jordan,

Trong thể thao, có Michael Jordan,

Steph Curry,

Steph Curry,

Serena Williams.

Serena Williams.

In entertainment:

Trong ngành giải trí:

Beyonce, Jay-Z.

Beyonce, Jay-Z.

Maybe Nipsey Hussle.

hoặc có thể là Nipsey Hussle.

I want to change the narrative

Tôi muốn thay đổi câu chuyện về

around who becomes an entrepreneur in this country.

việc ai có thể trở thành doanh nhân ở đất nước này.

So this is the work that I do.

Đây chính là công việc mà tôi đang làm.

I work with young Black folks to help demystify entrepreneurship

Hỗ trợ những bạn trẻ da màu tiếp cận khởi nghiệp,

so they can learn how to make jobs and not just do jobs.

để họ có thể học cách tạo ra công việc thay vì chỉ đi làm.

We should all care about this.

Chúng ta đều nên quan tâm đến điều này.

Entrepreneurship has driven extraordinary wealth in this country.

Khởi nghiệp đã tạo nên khối tài sản khổng lồ ở đất nước này.

Of the 100 wealthiest people in the United States,

Trong số 100 người giàu nhất nước Mỹ,

63 of them built their wealth in their own lifetimes

63 người đã tự xây dựng sự nghiệp

through companies they founded themselves.

từ những công ty họ sáng lập.

Only one of those 63 is Black.

Và chỉ có một trong số đó là người da màu.

We should all care about this.

Chúng ta đều nên quan tâm đến điều này.

And it turns out there is a way to move the needle.

Thực tế, chúng ta có thể thay đổi điều đó.

We have an opportunity to demystify entrepreneurship for Black young people,

Chúng ta có cơ hội giúp những bạn trẻ da màu hiểu rõ hơn về khởi nghiệp,

and if we get this right,

và nếu làm đúng,

the potential for all of us is enormous.

tiềm năng dành cho tất cả chúng ta sẽ vô cùng lớn.

So what should we do?

Vậy chúng ta nên làm gì?

First, we need to share the multiple pathways to entrepreneurship

Đầu tiên, chúng ta cần giới thiệu hiều con đường khởi nghiệp

with young people

đến với giới trẻ,

so that they can see themselves reflected in them.

để họ thấy được chính mình trong đó.

There are so many different ways to be an entrepreneur,

Có vô vàn cách để trở thành một doanh nhân

from side hustling to small business ownership,

từ công việc làm thêm, kinh doanh nhỏ,

intrapreneurship

khởi nghiệp nội bộ,

building a high-growth tech company

và xây dựng các công ty công nghệ tăng trưởng cao

and many more.

và còn nhiều hơn thế nữa.

But one of those pathways, the high-growth tech one,

Tuy nhiên, con đường khởi nghiệp công nghệ phát triển cao

gets way more attention than the others.

thường nhận được nhiều sự chú ý hơn so với các con đường khác.

There’s a whole culture and a guy-in-a-hoodie persona

Có cả một hệ tư tưởng về diện mạo “tổ chức ngầm bí ẩn”

that goes along with that pathway.

đối với con đường này.

(Laughter)

(Cười)

It's not really very inclusive.

Nếu nói như thế thì đánh đồng quá.

So in our work,

Trong công việc của mình,

we share all of the pathways to entrepreneurship with young people,

chúng tôi giới thiệu tất cả những con đường khởi nghiệp này đến giới trẻ

and we help them find what feels like the right fit for them.

và giúp họ tìm ra lối đi phù hợp nhất với bản thân.

We share the origin stories of other entrepreneurs

Chúng tôi chia sẻ câu chuyện khởi đầu của các doanh nhân khác,

who have walked a path

những người đã từng đi trên những con đường

that our young entrepreneurs might want to explore.

mà các bạn trẻ có thể muốn khám phá.

We help them understand that they can show up as an entrepreneur

Chúng tôi giúp họ hiểu rằng họ có thể thể hiện mình như một doanh nhân

in a way that feels authentic to them,

theo cách phù hợp với bản thân

and that there's no one way to be an entrepreneur.

và rằng không có một khuôn mẫu cố định nào để trở thành doanh nhân.

And that leads to the next thing we need to do.

Điều này giúp chúng ta biết cần làm gì tiếp theo.

We have to intentionally provide

Chúng ta phải chủ động cung cấp

a much more diverse set of role models to young people.

cho giới trẻ một loạt hình mẫu đa dạng hơn rất nhiều.

We can talk about Mark and Elon,

Chúng ta có thể nhắc đến Mark và Elon,

but we also have to highlight Tope,

nhưng cũng nên tôn vinh Tope,

who founded Calendly,

người sáng lập Calendly,

or Shontay, who created Black Girl Sunscreen.

Shontay, người tạo ra Black Girl Sunscreen

There's Robert, who started Compass Real Estate,

Robert, nhà sáng lập Compass Real Estate;

and Julia, who launched Planet Forward, a decarbonization platform.

và Julia, người phát triển nền tảng khử cacbon Planet Forward.

There is a deep legacy of entrepreneurship in communities of color,

Có một di sản lớn về tinh thần doanh nhân trong các cộng đồng người da màu,

and there are countless Black innovators across every industry

và có vô số nhà đổi mới da đen rên mọi lĩnh vực

that we can and should be raising up as role models.

mà chúng ta có thể và cần nêu lên như những hình mẫu.

And we need to make those role models feel proximate

Chúng ta cần làm cho những hình mẫu này trở nên gần gũi

so that young people can say,

để các bạn trẻ có thể nói,

"I can see myself in this person and their journey,

“Tôi có thể nhìn thấy bản thân mình trong người này và trong hành trình của họ,

and I don't have to wait 20 years to get started."

và tôi không cần phải đợi đến 20 năm để bắt đầu.”

One of the best ways to make role models proximate

Một trong những cách tốt nhất để tạo sự gần gũi với các hình mẫu

is through near-peer mentorship.

là thông qua hình thức cố vấn ngang hàng.

Our near-peers are young entrepreneurs

Những cố vấn gần gũi của chúng tôi là các doanh nhân trẻ

who are just a few years farther along in their journeys,

chỉ khởi nghiệp cách đây vài năm

like Ahmed who's a freelance filmmaker,

như Ahmed - một nhà làm phim tự do,

or Jada who has her own lash tech business,

Jada - chủ một tiệm nối mi,

or Florence, who's an emerging product designer.

hay Florence - một nhà thiết kế sản phẩm đầy triển vọng.

She helped design these shoes I'm wearing.

Cô ấy là người đã thiết kế đôi giày tôi đang mang.

Mỗi một cố vấn trong số này đều mang đến một phần bản sắc chân thật của mình,

Each of these mentors can bring their own authentic identity

as a young entrepreneur

với tư cách là một doanh nhân trẻ,

to demonstrate what's possible for other young people.

để chứng minh điều gì là có thể cho những người trẻ khác.

Finally, when I think about the biggest drivers of entrepreneurial inequity,

Cuối cùng, khi nghĩ đến những nguyên nhân chính

gây ra sự bất bình đẳng trong khởi nghiệp

in the end it all comes down to relationships.

mấu chốt luôn là mối quan hệ.

Who has access to the relationships

Ai có cơ hội tiếp cận với những mối quan hệ

who will help them achieve their goals,

giúp họ đạt được mục tiêu

and who doesn't.

và ai thì không.

This is social capital,

Đây chính là vốn xã hội,

and it's just as critical to entrepreneurial success

và nó quan trọng với sự thành công trong khởi nghiệp

as financial capital.

chẳng khác gì vốn tài chính.

Mỗi doanh nhân thành đạt mà tôi từng trò chuyện

Every successful entrepreneur I've spoken to

đều có thể chỉ ra một cuộc gặp gỡ hay một cơ hội qua các mối quan hệ,

can point to an introduction or an opportunity

that came to them through their relationships

điều đó đã thay đổi hoàn toàn hành trình của họ.

that changed the trajectory of their journey.

đã thay đổi quỹ đạo hành trình của họ.

And accessing and mobilizing your social capital

Khả năng tiếp cận và vận dụng vốn xã hội

is a skill that can be learned.

là một kỹ năng có thể học được.

It's not just something that some people know how to do and others don't.

Không phải chỉ là thứ mà một số người vốn biết cách làm còn số khác thì không.

So in our work,

Vì vậy, trong công việc của chúng tôi,

we help young people understand who is in their networks already.

chúng tôi giúp các bạn trẻ hiểu rõ mạng lưới quan hệ họ đã có.

We help them build the confidence

Chúng tôi giúp họ xây dựng sự tự tin

to reach out to those who might be willing to support them.

để tiếp cận với những ngườ có thể sẵn lòng hỗ trợ họ.

We help them build fluency with tools like LinkedIn.

Chúng tôi giúp họ sử dụng thành thạo các công cụ như LinkedIn.

We help break down what can feel like a really complex and scary process

Chúng tôi chia nhỏ quá trình xây dựng mạng lưới doanh nhân

around building your entrepreneurial network

vốn có thể phức tạp và đầy áp lực

into more approachable pieces.

thành những bước dễ tiếp cận hơn.

And we take an asset-based lens

Đồng thời, chúng tôi tiếp cận từ góc nhìn dựa trên tài sản,

affirming that young people already know people

nhấn mạnh rằng các bạn trẻ đã có những mối quan hệ

who can help them achieve their goals.

có thể giúp họ đạt được mục tiêu.

I've seen young people go from tentatively curious

Tôi đã thấy những bạn trẻ từ sự tò mò rụt rè ban đầu

about entrepreneurship

về khởi nghiệp

to seeing themselves as entrepreneurs in the span of 10 weeks.

đến chỗ tự tin nhận mình là doanh nhân chỉ trong vòng 10 tuần.

I've seen the spark that grows

Tôi đã thấy tia sáng trong mắt họ

when young people see identity-affirming role models,

khi lần đầu gặp được những hình mẫu truyền cảm hứng,

often for the first time, who are innovators.

những người là nhà sáng tạo.

And I've seen the feeling of power and agency

Và tôi đã thấy sức mạnh và sự chủ động

that comes from recognizing the social capital that you already have

trỗi dậy khi các bạn nhận ra rằng nguồn vốn xã hội sẵn có

that can help you achieve your goals.

hoàn toàn có thể hỗ trợ các mục tiêu của mình.

This is the real magic.

Đây chính là phép màu thực sự.

This is the work that I do.

Đây là công việc tôi làm.

But we should all care about this

Nhưng tất cả chúng ta đều nên quan tâm,

because it matters well beyond the young people we serve.

vì điều này còn ảnh hưởng sâu rộng hơn đối với các bạn trẻ mà chúng tôi phục vụ.

If you care about equity,

Nếu bạn quan tâm đến sự công bằng,

the median Black family holds only 15 percent

thì hiện tại, tài sản trung bình của một gia đình da đen chỉ bằng 15%

of the wealth of the median white family.

so với gia đình da trắng trung bình.

If we're only teaching Black young people how to do jobs and not make jobs,

Nếu chúng ta chỉ dạy các bạn trẻ da màu

cách tìm việc mà không giúp họ tạo ra công việc,

then we will continue to see that wealth gap persist.

thì khoảng cách giàu nghèo đó sẽ vẫn tồn tại.

If you care about the economy,

Nếu bạn quan tâm đến nền kinh tế,

closing the earnings gap

việc thu hẹp khoảng cách thu nhập

could add over eight trillion dollars to the US economy by 2050.

có thể đóng góp thêm hơn tám nghìn tỷ đô la vào nền kinh tế Mỹ vào năm 2050.

That's a T, trillion.

Nghìn tỷ đấy.

And if you care

Và nếu bạn lo lắng

about the resilience of our workforce,

về sự bền vững của lực lượng lao động,

especially given technologies like AI,

đặc biệt khi công nghệ như AI đang phát triển,

it's imperative that we teach young people how to make new jobs.

thì việc dạy cho các bạn trẻ cách tự tạo công việc mới là điều vô cùng cần thiết.

By one estimate,

Theo một ước tính,

people in the lowest income brackets

những người trong nhóm thu nhập thấp

could be up to 14 times more likely to need to change jobs due to AI.

có khả năng cần phải thay đổi công việc cao gấp 14 lần do ảnh hưởng của AI.

If we're only teaching young people how to do jobs that exist today,

Nếu chúng ta chỉ dạy họ những công việc hiện tại,

then we're not actually preparing them for their futures.

chúng ta thực ra chưa chuẩn bị cho họ một tương lai đúng nghĩa.

Tôi là minh chứng cho việc bạn có thể bắt đầu nhìn nhận bản thân

I'm proof that you can start to see yourself as an entrepreneur later in life

là một doanh nhân muộn hơn trong đời

and still do something meaningful.

và vẫn tạo nên điều có ý nghĩa.

I started my organization four years ago at 39,

Tôi thành lập tổ chức của mình cách đây bốn năm, khi 39 tuổi,

and while we're still early,

và dù vẫn còn sớm,

I believe we have big things ahead.

tôi tin rằng phía trước sẽ còn nhiều thành công lớn phía trước

But I also believe that if I had started at 19 or even 29,

Nhưng tôi cũng biết rằng, nếu tôi bắt đầu ở tuổi 19 hay thậm chí 29,

I would be at a different stage as an entrepreneur today.

thì hành trình doanh nhân của tôi hôm nay đã ở một giai đoạn hoàn toàn khác.

I'd probably be on my second or third start-up.

Có lẽ tôi đã ở khởi nghiệp lần thứ hai hoặc thứ ba,

I'd have already learned some lessons that I'm learning right now.

đã học được những bài học mà hiện tại tôi mới đang lĩnh hội.

I'm also working to unlearn decades of not seeing myself as an entrepreneur.

Tôi cũng đang phải xóa bỏ hàng thập kỷ suy nghĩ rằng

mình không thể là một doanh nhân.

Imagine the magic that would be possible not just for them, but for all of us

Hãy thử tưởng tượng phép màu có thể xảy ra

không chỉ cho các bạn trẻ mà còn cho tất cả chúng ta,

if our young people could start to see themselves as makers of jobs

nếu họ có thể sớm thấy mình là những người tạo ra công việc,

and not just doers of jobs earlier on.

chứ không chỉ đơn thuần là người làm việc.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)