How to Turn the Tables on Food Waste | Dana Gunders | TED

Translator: Bích Ngọc Huỳnh Reviewer: Trần Thái Hưng

For the past 15 years,

Trong 15 năm qua,

I have been obsessed with the amount of food we waste.

Tôi luôn bị ám ảnh bởi lượng thực phẩm mà ta lãng phí.

This makes me like the last person anyone wants to have dinner with.

Điều này khiến tôi trở thành người cuối cùng

mà bất cứ ai muốn ăn tối cùng.

(Laughter)

Không thể tránh khỏi khi chúng tôi ngồi cùng nhau ở cuối bữa ăn

Inevitably, we're sitting there at the end of the meal,

they’re pushing food around their plate they don’t want to eat,

mọi người bắt đầu đẩy thức ăn mình không ưa quanh dĩa

and they're looking at me with some awkward excuse.

và rồi họ nhìn tôi với sự khó xử kì lạ

And I say, look, we can't eat our way out of this.

Và tôi nói, nhìn xem, chúng ta không thể thoát khỏi việc này.

This is a systems problem, and it's just way too big.

Đây là một vấn đề mang tính hệ thống, và nó quá lớn.

How big?

Lớn đến mức nào?

Well, picture a farm.

Chà, hình dung một trang trại.

It's the size of the entire United States.

Với kích thước bằng toàn bộ nước Mỹ.

It uses three times as much water as the whole country,

Nơi sử dụng lượng nước nhiều gấp ba lần so với toàn quốc,

and it grows food all year long, and when harvested,

và trồng lương thực cả năm, và khi thu hoạch,

produces enough to fill 100 tractor trailers every minute all year long.

nông sản đủ lấp đầy 100 xe tải mỗi phút trong suốt cả năm.

Those trucks then drive, fly, and float all over the world.

Những chiếc xe tải đó sau đó đi theo đường bộ, hàng không và biển.

Except instead of going somewhere to be eaten,

Ngoại trừ việc thay vì đến nơi nào đó để được ăn.

they go straight to a landfill

Chúng đi thẳng đến bãi rác

where the food rots and produces methane,

nơi thức ăn thối rữa và tạo ra khí mêtan,

a powerful greenhouse gas.

một loại khí nhà kính mạnh mẽ.

Seems crazy, right?

Nghe có vẻ điên rồ nhỉ ?

But that's effectively what we're doing.

Nhưng đó thực sự là những gì chúng ta đang làm.

From science experiments in the back of our refrigerators

Từ các thí nghiệm khoa học ở phía sau tủ lạnh của chúng ta

to truckloads of products

cho đến những chiếc xe tải

that are too close to some arbitrary expiration date,

chở các loại sản phẩm sắp hết hạn sử dụng bất kỳ.

globally, one billion meals go uneaten every single day.

Tính trên toàn cầu, một tỷ bữa ăn bị bỏ phí mỗi ngày

That's more than a meal per person

Đó là nhiều hơn một bữa ăn mỗi người

for everyone on this planet who faces hunger.

cho tất cả những người đang đối mặt với cơn đói trên hành tinh này

Not to mention it's worth one trillion dollars.

Chưa kể nó trị giá một nghìn tỷ đô la.

And this whole ridiculous exercise

Và toàn bộ bài tập lố bịch này

has five times the greenhouse gas footprint of the entire aviation industry.

có lượng khí thải nhà kính gấp năm lần so với toàn bộ ngành hàng không.

Now, I know it's not obvious

Bây giờ, tôi biết rằng ta vẫn chưa rõ

why food waste would have such a big climate impact,

lý do lãng phí thực phẩm lại tác động lớn đến khí hậu như vậy

so let me explain.

hãy để tôi giải thích.

First, landfills.

Đầu tiên, bãi chôn lấp.

Landfills are the third-largest source of methane in the US,

Các bãi chôn lấp là nguồn khí mêtan lớn thứ ba ở Mỹ,

and almost 60 percent of that methane is coming from food rotting.

và gần 60% lượng khí mêtan đó đến từ thực phẩm bị thối rữa

And as big as that is,

Và dù lớn đến mức đó,

it's dwarfed by the huge amount of energy

nó bị lu mờ bởi phần năng lượng

and resources it takes to grow,

và tài nguyên khổng lồ cần để

harvest, transport, cool, cook food

trồng thu hoạch, vận chuyển, làm mát, nấu thức ăn

and get it to our tables.

và đưa nó đến bàn của chúng ta.

And there's an even larger reason.

Và có một lý do thậm chí còn lớn hơn.

And that's land use.

Và đó là việc sử dụng đất.

We are looking ahead at a future in 2050

Chúng ta đang nhìn về tương lai năm 2050,

where it's projected we'll need about 50 percent more food

nơi dự kiến ta sẽ cần nhiều lương thực

than we had in 2010.

hơn khoảng 50% so với năm 2010.

And the question is, where is that food going to come from?

Và câu hỏi đặt ra là, thực phẩm đó sẽ đến từ đâu?

Are we going to cut down more rainforests to grow it,

Ta sẽ chặt phá nhiều khu rừng nhiệt đới hơn để trồng nó,

or are we going to use the food that we already have?

hay chúng ta sẽ sử dụng phần lương thực đã có sẵn?

Researchers estimate about 20 percent of that gap

Các nhà nghiên cứu ước tính khoảng 20% khoảng trống đó

could be met by simply wasting less.

có thể được bù đắp bằng cách lãng phí ít hơn.

When I first came across these numbers,

Khi tôi lần đầu tiên biết những con số này,

I thought to myself, gosh, this is the dumbest problem.

tôi tự nghĩ, trời ơi, đây là vấn đề ngu ngốc nhất.

(Laughter)

And I wanted to know why.

Và tôi muốn biết lý do

And it turns out, there are all sorts of reasons

Và hóa ra, có đủ loại lý do khác nhau

that are very different for a strawberry farm in California

khi so sánh một trang trại dâu tây ở California

than a market in Africa.

với một khu chợ ở Châu Phi.

But to give you a sense, here are a few.

Nhưng để cho bạn hiểu, đây là một vài ví dụ

One is we don't measure it, so it's invisible.

Một là ta không đo lường được nó, vì vậy nó vô hình.

And as we all know, you don't manage what you don't measure.

Và ta đều biết, ta không quản lý được điều không thể đo lường

Also, in some places, food is relatively cheap

Ngoài ra, ở một số nơi, thực phẩm tương đối rẻ

and the fees to throw it away are even cheaper.

và phí để vứt nó đi thậm chí còn rẻ hơn.

In other places,

Ở những nơi khác,

there's simply not the infrastructure to keep food cold.

chỉ đơn giản là họ không có cơ sở hạ tầng để giữ lạnh thực phẩm.

At times, we're worried about running out

Đôi khi, chúng ta lo lắng về việc hết hàng

because God forbid I don't have enough stuffed mushrooms for everyone.

vì Chúa cấm tôi không được có đủ nấm nhồi cho tất cả mọi người.

And then at other times, we're worried about it making us sick.

Và rồi vào lúc khác, ta lo lắng về việc chúng khiến ta bị bệnh.

When in doubt, throw it out, right?

Khi nghi ngờ, hãy vứt bỏ nó, đúng chứ?

And then there's my seven-year-old son

Và sau đó là khi đứa con trai bảy tuổi của tôi

who begs me for a peanut butter and jelly sandwich in the morning

cầu xin tôi một chiếc bánh sandwich bơ đậu phộng và thạch vào buổi sáng

and comes home in the afternoon with his lunchbox completely untouched.

và trở về nhà vào buổi chiều với hộp cơm trưa hoàn toàn chưa đụng đến.

And when I ask him what he ate for lunch, he says,

Và khi tôi hỏi thằng bé đã ăn gì vào bữa trưa,

"Oh, I just talked."

nó nói, “Ồ, con chỉ nói chuyện.”

Now, I don't know what you do about that one.

Tôi không biết bạn sẽ làm gì với điều này nữa.

(Laughter)

But overall, fixing food waste is not rocket science.

Nhưng nhìn chung, điều chỉnh chất thải thực phẩm không phải khoa học tên lửa.

It’s really just about managing our food better, and it’s solvable.

Nó thực sự chỉ là quản lý thực phẩm của ta tốt hơn, và nó có thể xử lý được.

There's a lot we can do in our own lives, and I'll get to that in a bit.

Có nhiều điều ta có thể làm trong cuộc sống của mình,

và tôi sẽ nói đến đó sau

And there is a lot we can do across the food supply chain.

Và có rất nhiều thứ ta có thể làm qua chuỗi cung ứng thực phẩm.

At ReFED, the organization where I work,

Tại ReFed, tổ chức nơi tôi làm việc,

that is entirely dedicated to reducing the amount of food we waste,

nơi hoàn toàn cống hiến cho việc giảm thiểu lượng thực phẩm lãng phí

we have identified over 80 solutions that can help.

chúng tôi đã xác định được hơn 80 giải pháp hữu ích

Many of them are about prevention,

Nhiều trong số đó là về ngăn chặn,

about making sure that extra food does not occur in the first place,

về việc đảm bảo rằng thực phẩm thừa không xuất hiện ngay từ đầu,

which is really our priority

cũng là ưu tiên của chúng tôi

because prevention gives you the most bang for your buck,

vì ngăn chặn mang lại lợi ích cao nhất,

both environmentally and financially.

cả về môi trường và tài chính.

After that, we look at donating food.

Sau đó, chúng tôi xem xét việc quyên góp thực phẩm.

And, only when that’s been exhausted, at feeding it to animals, composting it,

Và, chỉ khi phần đó đã cạn, sau khi cho động vật ăn, ủ phân

or other recycling methods.

hoặc các phương pháp tái chế khác.

There are so many successful examples out there of these solutions.

Có rất nhiều ví dụ thành công về các giải pháp này.

One is a Nigerian company called ColdHubs.

Đầu tiên là một công ty Nigeria có tên là ColdHubs.

They build solar-powered cold rooms in markets and farms.

Họ xây dựng các phòng lạnh chạy bằng năng lượng mặt trời ở chợ và trang trại.

And in places that don't have electricity

Và ở những nơi không có điện,

this extends shelf life dramatically,

điều này kéo dài thời hạn sử dụng đáng kể,

giving farmers more time to sell their product

cho nông dân nhiều thời gian hơn để bán sản phẩm của họ

and therefore the ability to fetch a better price.

và do đó có khả năng bán được một mức giá tốt hơn.

They have saved thousands of tons of food so far,

Họ đã tiết kiệm được hàng nghìn tấn lương thực đến nay,

all while increasing farmer incomes by 60 percent.

đồng thời tăng thu nhập của nông dân lên 60%.

Another is Too Good To Go.

Một cái khác là Too Good To Go.

It's an app that restaurants and grocery stores can use

Đây là một ứng dụng mà các nhà hàng và cửa hàng tạp hóa có thể sử dụng

to discount product at the last minute,

để giảm giá sản phẩm vào phút cuối,

before they might otherwise throw it out.

trước khi họ vứt nó đi.

Businesses, they get extra revenue,

Các doanh nghiệp, họ có thêm doanh thu,

customers score a deal,

khách hàng thì đạt được một thỏa thuận

and it has spread like wildfire.

và nó đã lan rộng như lửa rừng.

Now in 17 countries,

Hiện nay, tại 17 quốc gia,

they saved over 100 million meals last year alone.

họ đã tiết kiệm được hơn 100 triệu bữa ăn chỉ riêng trong năm ngoái.

From a different angle, there's Compass Group.

Từ một góc độ khác, ta có Compass Group.

It's the largest food service company in the world,

Đây là công ty dịch vụ ăn uống lớn nhất thế giới

and they are busy trying a lot of unsexy things like tracking their waste,

và họ đang bận rộn thử rất nhiều thứ nhàm chán như theo dõi chất thải,

experimenting with smaller containers on buffets

thử nghiệm các hộp đựng nhỏ hơn trong tiệc buffet

or offering different sized portions so that there's a smaller option

hoặc cung cấp các phần ăn kích thước khác nhau để bạn có lựa chọn nhỏ hơn

if you, say, don't want a massive burrito.

nếu không muốn một chiếc bánh burrito lớn.

They've had a lot of success across the world,

Họ đã đạt được rất nhiều thành công trên toàn thế giới,

even decreasing waste up to 50 percent in some of their largest sites.

thậm chí chất thải đã giảm lên đến 50% tại một số địa điểm lớn nhất của họ.

These are just a few of the many solutions

Đây chỉ là một vài trong số nhiều giải pháp

that are being tried and tested.

đang được thử nghiệm và kiểm định.

Some are high-tech, some are low,

Một số là công nghệ cao, một số thấp,

many are win-win -- and they’re starting to work.

một số là đôi bên cùng có lợi - và chúng đang bắt đầu hoạt động.

But it’s not enough, and it’s not fast enough.

Nhưng nó chưa đủ, và chưa đủ nhanh.

Countries and companies from around the world

Các quốc gia và công ty từ khắp nơi trên thế giới

have signed on to the UN Sustainable Development Goal

đã ký kết Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên Hợp Quốc

to cut food loss and waste in half by 2030.

nhằm cắt giảm lãng phí và chất thải thực phẩm vào năm 2030.

The impact of this goal would be enormous.

Tác động của mục tiêu này sẽ cực kì lớn.

It could avoid converting an area of land the size of Argentina into agriculture,

Nó giúp tránh chuyển đổi một diện tích đất tương đương Argentina thành nông nghiệp,

saving one-third of the biodiversity that we’re projected to lose

cứu lấy 1 phần 3 lượng đa dạng sinh học mà chúng ta dự kiến sẽ mất đi

and avoiding as many emissions

và tránh được việc xả lượng khí thải tương đương

as taking every single car in the US and Canada off the road would.

với việc mọi chiếc xe ở Mỹ và Canada ngừng chạy.

Yet, despite that incredible potential

Tuy nhiên, bất chấp tiềm năng đáng kinh ngạc đó

and some beacons of progress,

và một số tín hiệu tiến bộ,

overall, we are barely moving the needle.

nhìn chung, chúng ta hầu như không dịch chuyển nổi cây kim.

And unlike the energy and transportation sectors,

Và không giống như các lĩnh vực năng lượng và giao thông vận tải

attention and investment into food waste have been completely incommensurate

sự chú ý và đầu tư vào lãng phí thực phẩm hoàn toàn không tương xứng

with the opportunity it presents.

với cơ hội mà nó mang lại.

There are so many solutions that are working out there.

Có rất nhiều giải pháp đang đạt hiệu quả ngoài kia.

Let's inject the funds to really scale them.

Hãy bơm tiền để thực sự mở rộng quy mô chúng.

ColdHubs has been quite successful across Nigeria,

ColdHubs đã khá thành công trên khắp Nigeria,

but we need that solution in every market without electricity in every country.

nhưng chúng tôi cần giải pháp đó ở mọi thị trường không có điện ở mọi quốc gia.

Theo dõi chất thải, ứng dụng bán hàng vào phút cuối

Waste tracking, last-minute sale apps

and other technologies are demonstrating they work.

và các công nghệ khác đang chứng minh chúng hiệu quả

Let's provide incentives

Hãy cung cấp sự khích lệ

so that every food business has those at their fingertips.

để mọi doanh nghiệp thực phẩm đều có thể tận dụng.

And we need investment to spark new innovation as well.

Và chúng ta cũng cần đầu tư để khơi mào sự đổi mới.

At ReFED, we estimate that for the US alone,

Tại ReFed, chúng tôi ước tính rằng chỉ riêng Mỹ,

it could take 18 billion dollars to fully scale solutions.

ta chỉ mất 18 tỷ đô la để hoàn toàn mở rộng các giải pháp

A large investment.

Một khoản đầu tư lớn.

But when you are throwing hundreds of billions of food away,

Nhưng khi bạn đang vứt hàng trăm tỷ đô thực phẩm đi,

it actually can have a four-to-one return on that investment.

nó thực sự có thể mang về lợi nhuận bốn trên một cho khoản đầu tư đó.

And other incredible benefits,

Và những lợi ích đáng kinh ngạc khác,

like providing four billion additional meals in food donations,

như cung cấp thêm bốn tỷ bữa ăn bằng thực phẩm quyên góp,

creating 60,000 jobs,

tạo ra 60.000 việc làm

and huge water and greenhouse gas savings.

và tiết kiệm nước cùng lượng khí nhà kính khổng lồ.

And because so much of the action needs to happen across the food supply chain,

Và bởi vì rất nhiều hành động cần phải xảy ra trong chuỗi cung ứng thực phẩm,

we need food businesses to engage and prioritize this work.

chúng ta cần các doanh nghiệp thực phẩm tham gia và ưu tiên công việc này.

They can be doubling down on streamlining their operations

Họ có thể tăng gấp đôi trong việc hợp lý hóa hoạt động của họ

and adopting new solutions as well.

cũng như áp dụng các giải pháp mới.

We also need policy.

Chúng ta cũng cần chính sách.

Ecuador, Japan, France and 10 states across the US

Ecuador, Nhật Bản, Pháp và 10 tiểu bang trên khắp Hoa Kỳ

are just some of the places that have laws

là một trong số những nơi có luật

that restrict food from going to landfills.

hạn chế lượng thực phẩm đi vào bãi chôn lấp.

Instead, they provide infrastructure for composting

Thay vào đó, họ cung cấp cơ sở vật chất cho việc ủ phân

or other recycling methods,

hoặc các phương pháp tái chế khác,

and that compost then goes on to improve soils

và phân trộn đó sau cùng tiếp tục cải thiện đất

and even sequester carbon, potentially.

và thậm chí có tiềm năng cô lập carbon.

In addition, in some of those places,

Ngoài ra, ở một số nơi đó,

họ đang chứng kiến sự gia tăng quyên góp thực phẩm

they're seeing an increase in food donations

and even closer tracking of waste.

và thậm chí theo dõi chất thải.

These laws should be everywhere.

Những luật này phải có ở khắp mọi nơi.

And then there's us.

Và sau đó là chúng ta.

Một trong những miếng dán ốp lưng yêu thích của tôi ghi:

One of my favorite bumper stickers says:

"Hate traffic?

“Ghét giao thông?

You are traffic."

Bạn tạo nên giao thông.”

(Laughter)

Chúng ta, với tư cách là người tiêu dùng

Well, we as consumers,

are actually the largest source of food going to waste.

thực sự là nguồn lãng phí thực phẩm lớn nhất.

More than grocery stores, farms or restaurants.

Hơn cả cửa hàng tạp hóa, trang trại hoặc nhà hàng.

And in the US, as a culture,

Và ở Mỹ, với tư cách là một nền văn hóa,

we have also become really numb to it.

chúng ta cũng đã trở nên thực sự tê liệt với nó.

You know, I could walk down the street and throw half a sandwich on a sidewalk

Bạn biết đấy, tôi có thể đi xuống phố và ném nửa chiếc bánh sandwich lên vỉa hè

and people would think I was crazy.

và mọi người sẽ nghĩ tôi điên.

But if I throw that same half sandwich in a garbage can,

Nhưng nếu tôi ném nửa chiếc sandwich đó vào thùng rác,

they wouldn't think much of it.

họ sẽ không nghĩ nhiều về nó.

We need to be less accepting as a culture of wasting food,

Chúng ta - như nền văn hóa, cần ít chấp nhận hơn việc lãng phí thực phẩm,

and we need to take steps in our own lives as well.

Và ta cũng cần phải bắt đầu hành động cả trong cuộc sống của mình.

But before I get to that, let me tell you what not to do.

Nhưng trước khi nói đến điều đó, hãy để tôi nói với bạn những điều không nên.

You are going to go out into the world now,

Bạn sẽ bước ra thế giới ngay bây giờ,

and you are going to see food being wasted everywhere.

và bạn sẽ thấy thức ăn bị lãng phí ở khắp mọi nơi.

(Laughter)

And you're going to want to, well, eat it.

Và bạn có thể, chà, muốn ăn nó.

(Laughter)

This is not what we're going for, people.

Đây không phải là điều chúng ta đang hướng tới,

Trust me, I have tried.

Tin tôi đi, tôi đã cố gắng.

And I don’t think it’s what you’re going for either.

Và tôi cũng không nghĩ đó là những gì bạn muốn.

Instead, here are five tips that you can try

Thay vào đó, đây là năm mẹo

giúp bạn cố gắng quản lý thực phẩm tốt hơn trong cuộc sống của chính mình.

to manage your food better in your own lives.

First, shopping.

Đầu tiên, mua sắm.

Shopping is really where we commit to food,

Mua sắm thực sự là nơi chúng ta cam kết với thực phẩm,

and so we need to be careful not to overbuy.

và vì vậy ta cần cẩn thận để không mua quá nhiều

Old-school things like shopping lists and meal planning really help.

Những thứ cổ điển như danh sách mua sắm và lập kế hoạch bữa ăn thực sự hữu ích.

And let me be clear, frozen pizza and takeout are totally legit

Và để rõ hơn, pizza đông lạnh và đồ ăn mang đi là hoàn toàn hợp pháp

như một phần trong kế hoạch của bạn.

as part of your plan.

Next, as I tell my friends at the end of dinner,

Tiếp theo, như tôi nói với bạn bè vào cuối bữa tối,

love your leftovers.

hãy yêu thức ăn thừa của bạn.

They are the only true free lunch.

Đó là bữa trưa miễn phí duy nhất thực sự

And when you get sick of them, you can move on to number three,

Và khi bạn trở nên ngán ngẫm chúng, bạn có thể chuyển sang số ba,

đó là đông lạnh thức ăn.

which is freeze your food.

Your freezer is like a magic pause button,

Tủ đông giống như một nút tạm dừng kỳ diệu,

and so many things can be frozen that you don't think of:

và rất nhiều thứ có thể bị đông lạnh mà bạn không nghĩ đến:

bread, milk, cheese

bánh mì, sữa, phô mai

and that half jar of pasta sauce you didn't use.

và nửa lọ nước sốt mì ống mà bạn không sử dụng.

Next, use it up.

Tiếp theo, sử dụng nó.

In my house,

Trong nhà tôi,

this looks like my husband eating that peanut butter and jelly sandwich

việc này trông giống như chồng tôi đang ăn bánh sandwich bơ đậu phộng và thạch

for dinner.

cho bữa tối.

But for you, it might be whipping up a stir fry

Nhưng đối với bạn, đó có thể là xào

with whatever veggies are wilting in your fridge.

với bất kỳ loại rau nào đang héo dẫn trong tủ lạnh.

Whatever it is,

Dù đó là gì,

be sure to shop your fridge before you restock it.

hãy nhớ kiểm tra tủ lạnh của bạn trước khi chất đầy chúng lại.

And lastly, learn your labels.

Và cuối cùng, hãy tìm hiểu nhãn thực phẩm

"Best by" and "enjoy by" are really just guesstimates of when food is at its best,

“Tốt nhất tại” và “thưởng thức đến” thực sự chỉ là

ước tính về thời điểm ngon nhất của thức ăn

they’re not an indication that it’s gone bad.

chúng không phải là dấu hiệu cho thấy món ăn bị hỏng

So be sure to use your senses before you toss things.

Vì vậy, hãy sử dụng các giác quan trước khi vứt bỏ thực phẩm.

These strategies are not Earth-shattering.

Những chiến lược này không phải thực mới mẻ

They're things that many of our parents and grandparents did.

Đó là những điều mà nhiều cha mẹ và ông bà của ta đã làm.

And you can be sure that my son is learning them as well.

Và bạn có thể chắc chắn rằng con trai tôi cũng đang học chúng.

Because as we tackle this massive climate crisis,

Bởi vì khi chúng ta giải quyết cuộc khủng hoảng khí hậu lớn này,

reducing food waste really is the low-hanging fruit.

việc giảm lãng phí thực phẩm thực sự là loại mục tiêu dễ đạt.

But no matter how sustainably we grow that fruit,

Nhưng cho dù chúng ta thực hiện việc này bền vững đến đâu,

it's only a good use of resources and nutrition

nó cũng chỉ là một cách tốt để sử dụng các nguồn lực và dinh dưỡng

if we all do our part to make sure that it actually gets eaten.

nếu chúng ta hoàn tất phần của mình để đảm bảo chúng thực sự được ăn.

Thank you.

Cảm ơn bạn.

(Applause)