Democracy Is Being Tested. Citizen Assemblies Can Help | Ketakandriana Rafitoson | TED

Çeviri: Sude Demirbaş Gözden geçirme: Eren Gokce

I’m from Madagascar,

Madagaskar’dan geliyorum

and on my way to Vancouver --

ve Vancouver’a giderken-

and I can swear it’s a pretty long trip --

emin olun oldukça uzun bir yolculuk-

I watched a movie on the plane.

uçakta bir film izledim.

And I stumbled into a nice quote saying,

Ve güzel bir söze rastladım:

“People are driven by misery to revolution.”

“İnsanlar, sefalete sürüklendiklerinde devrime yönelir.”

And I told myself that would make a fantastic intro to my talk,

Ve bu söz konuşmam için harika bir başlangıç olur diye düşündüm.

because, you know, this is a story of misery,

Çünkü biliyorsunuz, bu sefaletin hikâyesi

but also of resistance and revolution.

ama aynı zamanda direnişin ve devrimin de hikâyesi.

Almost 80 percent of the Malagasy people live in extreme poverty,

Malgaş halkının neredeyse yüzde sekseni aşırı yoksulluk içerisinde yaşıyor

and they are in survival mode every day.

ve her gün hayatta kalma mücadelesi veriyor.

Madagascar is a really fantastic country.

Madagaskar gerçekten harika bir ülke.

Very beautiful, very rich in terms of biodiversity,

Çok güzel, biyoçeşitlilik anlamında zengin;

natural resources, land, people, culture.

doğal kaynaklar, bölge, halk, kültür.

But at the same time,

Ama aynı zamanda,

we are lacking the most basic things

yiyecek, elektrik, eğitim,

such as food, electricity, education,

sağlık hizmetleri, yollar, enerji

healthcare, roads, energy, everything.

gibi temel her şeyden yoksunuz.

Politicians promise us the moon,

Siyasetçiler bize ballı vaatlerde bulunuyorlar

but they just deliver dirty governance,

fakat sadece bozuk yönetim,

corruption and misery.

yolsuzluk ve sefalet sunuyorlar.

We don't have a fair and just society

Kendi adlarına alınan kararlarda

where people have a say on decisions made on their behalf.

söz sahibi olabilecekleri, adil ve hakkaniyetli bir toplumumuz yok.

And we don't have democracy.

Ve bizde demokrasi de yok.

This is a notion that remains blurred to many of our people.

Bu halkımızın birçoğu için hâlâ belirsiz bir kavram.

But it doesn't have to be this way, and this has to radically change.

Ama böyle olmak zorunda değil ve bu durum hemen değişmeli.

So for the last 20 years,

Bu yüzden son 20 yıldır,

I've been working

ülkemin demokratik

for the democratization of my country in various instances.

olabilmesi için çeşitli alanlarda çalışıyorum.

And of course, power holders don't like that.

Ve tabii ki, iktidardakiler bundan hoşlanmıyor

But it's OK.

ama sorun değil.

I'm not here to please anyone, frankly.

Açıkcası, kimseyi memnun etmek için burada değilim.

The most important thing --

En önemlisi-

(Applause)

(Alkış)

The important thing is to keep preventing dictatorship

Önemli olan, ülkemde diktatörlüğün gerçekleşmesini

from happening in my country

engellemeye devam etmek

and to keep fighting against corruption at all levels.

ve her seviyedeki yolsuzlukla mücadeleye devam etmektir.

So what I wanted to tell you about today is something that we launched

Bugün size anlatmak istediğim şey,

within our community.

topluluğumuzda başlattığımız bir şey.

It's called citizen assemblies.

Buna “Vatandaş Meclisleri” diyoruz.

The idea is just to gather ordinary people from all walks of life

Amaç, toplumun her kesiminden insanı bir araya getirip

around the idea of learning about democracy,

demokrasi üzerine bilgi edinmelerini sağlamak,

deliberating about important public questions

önemli kamu meselelerini tartışmak

and then taking actions together.

ve ardından birlikte harekete geçmek.

And we do believe that citizen assemblies can be a powerful way

Vatandaş Meclisleri’nin, yalnızca Madagaskar’da değil,

for restoring democracy,

dünyanın diğer bölgelerinde de

not only in Madagascar, but elsewhere around the world.

demokrasiyi yeniden tesis etmenin güçlü bir yolu olabileceğine inanıyoruz.

The first aim of those assemblies

Bu meclislerin ilk amacı,

is to ensure that everyone understands

herkesin gerçek bir demokrasinin nasıl göründüğünü

what a true democracy looks and feels like,

ve hissedildiğini anlamalarını sağlamak,

and then to give them practical tools

ardından onları somut eylemlere dahil etmek için

in order to engage them into practical actions.

pratik araçlar sunmaktır.

Because, you know,

Çünkü biliyorsunuz,

there is so much confusion around the notion of democracy.

demokrasi kavramı etrafında çok fazla kafa karışıklığı var.

If you walk around Madagascar, you will hear lots of definitions,

Madagaskar’da dolaşırsanız, birçok farklı tanım duyarsınız;

things going from absolute freedom or no rules.

bazıları demokrasiyi mutlak özgürlük veya kuralsızlık olarak görür.

And the confusion with anarchy is sometimes compelling.

Ve bazen demokrasi ile anarşi arasındaki karışıklık oldukça etkileyici oluyor.

So we need to tell people how it is really,

Bu yüzden insanlara demokrasinin aslında ne olduğunu anlatmamız

and we need to fill this knowledge gap about democracy.

ve bu konudaki bilgi eksikliğini gidermemiz gerekiyor.

Because when people don’t have the right information in hand,

Çünkü insanlar doğru bilgilere sahip olmadığında,

they are more vulnerable to political propaganda,

siyasi propagandalara karşı daha savunmasız hâle geliyorlar

which in turn takes even more power out of their hands.

ve bu da onların ellerindeki gücün daha da alınmasına yol açıyor.

So that's the idea.

İşte fikir bu.

And here I would like to say that in those assemblies,

Burada şunu söylemek isterim ki, bu meclislerde

we really go beyond lofty ideals of democracy,

gerçekten demokrasinin yüksek hedeflerinin ötesine geçiyoruz,

because what we want to trigger is a collective strategy

çünkü istediğimiz insanların hayatlarını gerçekten iyileştirecek

for really improving people's lives.

kolektif bir strateji başlatmak.

So those who join us

Bize katılanlar,

are totally free to pick whatever issue matters to them

kendileri için önemli olan her konuyu ve her acil soruyu

and any burning question.

seçmekte tamamen özgürler.

And we want to solve this together

Ve bunu birlikte çözmek,

and make tangible impact.

somut bir etki yaratmak istiyoruz.

The philosophy is to educate,

Felsefe, eğitmek,

empower and then engage into democratic action.

güçlendirmek ve sonra demokratik eyleme katılmaktır.

And that's exactly what we are doing through our citizens assemblies.

Ve tam olarak bunu, vatandaş meclislerimiz aracılığıyla yapıyoruz.

So how does it work?

Peki, nasıl işliyor?

Every week in various locations, flexible locations,

Her hafta, farklı yerlerde, değişken yerlerde,

we are convening a group of 10 to 20 ordinary people,

yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi, sosyal statü ya da meslek

regardless of their age,

fark etmeksizin 10 ila 20

gender, level of education,

sıradan insandan oluşan

social status or employment, whatever.

bir grup topluyoruz.

And because of security reasons,

Güvenlik nedeniyle,

we only rely to our former participants,

yalnızca önceki katılımcılarımıza güveniyoruz ve

and we ask them to bring new people each time for the next assembly

onlardan her seferinde bir sonraki meclis için aynı yerde

on the same location.

yeni kişiler getirmelerini istiyoruz.

And the gathering style is really a mix

Ve buluşma tarzı,

between World Café deliberation and a caucus.

gerçekten World Café, tartışma ve grup toplantısının bir karışımı.

And we always start with very basic questions

Ve her zaman çok temel sorularla başlıyoruz,

such as what is democracy?

örneğin demokrasi nedir?

And does my voice as a simple citizen matter?

Ve vatandaş olarak benim sesimin bir önemi var mı?

Newcomers sometimes feel skeptical and hopeless

Yeni katılanlar bazen şüpheci ve umutsuz hissediyorlar,

because they think that their fate lies only in the hands of the government.

çünkü kaderlerinin sadece hükûmetin elinde olduğunu düşünüyorlar.

But very rapidly they shift their mind,

Ama çok kısa sürede fikirlerini değiştiriyorlar

and they start to open up.

ve açılmaya başlıyorlar.

And then we discuss those practical issues,

Ve sonra bu pratik sorunları tartışıp

and we find solutions together.

birlikte çözümler buluyoruz.

In these assemblies,

Bu meclislerde, insanlar sorunlarını anlattığında

when people bring their issues,

yolsuzluk ihbarı

we are also connecting them with safe whistleblowing platforms

yapabilecekleri güvenli platformlarla

for reporting corruption.

bağlantıya geçiriyoruz.

And this works.

Ve bu işe yarıyor.

I'll give a practical example.

Somut bir örnek vereyim.

In 2018, an investigation from the Malta Network

2018′de Malta Ağı’ndan bir soruşturma, bir Parlamento üyesinin

exposed that a member of Parliament was planting illegally some crops

Madagaskar’ın batı kıyısındaki korunan bir alanda

in a protected area on the west coast of Madagascar.

yasa dışı olarak bazı ekinler ektiğini ortaya çıkardı.

That area is named Menabe Antimena.

O bölgeye, Menabe Antimena deniyor.

So almost half of this dry forest,

Son on yıldır bu kurak ormanın neredeyse yarısı,

a very unique landscape,

-çok benzersiz bir manzara-

has been slashed and burned for the last decade,

haritalardan da görebileceğiniz gibi

as you can see from the maps.

kesilip yakıldı.

This Member of Parliament then hired migrants

Bu Parlamento üyesi, ardından bu alanda yasa dışı çalışmaları için

to work illegally in this area,

göçmenleri işe aldı ve

and he bribed local authorities for silencing them

yerel otoriteleri susturmak için rüşvet vererek,

as he spread terror in the whole county.

tüm bölgeye korku saldı.

So this case was brought to our assembly,

Bu durum meclisimize getirildi,

and people were discussing about it

insanlar bunu tartışıyordu

and decided to take action.

ve harekete geçmeye karar verdiler.

So with the help of local civil society organizations,

Yerel sivil toplum kuruluşlarının yardımıyla,

this assembly of small farmers,

bu küçük çiftçilerden,

teachers, journalists, people from local churches,

öğretmenlerden, gazetecilerden ve yerel kiliselerden insanların

they gathered evidence, and they asked the prosecutor to act.

oluşturduğu meclis, delil topladı ve savcıdan harekete geçmesini istedi.

Following that, the Member of Parliament, who was reputed to be untouchable,

Bunun ardından, dokunulmaz olduğu söylenen Parlamento üyesi

has been sentenced to prison and convicted of murder.

hapis cezasına çarptırıldı ve cinayetten suçlu bulundu.

Since --

Ardından-

(Applause)

(Alkış)

Since, he escaped from prison and threatened our journalists,

Ardından, hapisten kaçtı ve gazetecilerimize tehditlerde bulundu,

but nonetheless he has been sentenced and convicted

ancak yine de ek suçlamalardan dolayı

for additional criminal charges.

hapis cezasına çarptırıldı ve mahkûm oldu.

This story shows the power of citizen assemblies,

Bu hikâye, vatandaş meclislerinin gücünü gösteriyor,

because those ordinary people felt the power of getting together

çünkü o sıradan insanlar bir araya gelmenin ve birlikte harekete

and daring to act together.

geçmeye cesaret etmenin gücünü hissettiler.

That's it.

Bu kadar.

So in order to enhance the dynamic of the citizen assemblies,

Vatandaş meclislerinin dinamiğini güçlendirmek için,

we launched the learning initiative aiming at nonviolent action

bir Malagaş kelimesi olan ve “öğrenmeye hevesli” anlamına gelen

or Lina, a Malagasy word meaning keen to learn.

Lina adında şiddetsiz eylemi hedefleyen öğrenme girişimini başlattık.

And this work builds on the teaching

Bu çalışma, Amerikalı siyaset bilimci

of American political scientist Gene Sharp,

Gene Sharp’ın öğretilerine dayanıyor

and it aims to really teach people about tactics

ve insanlara şiddetsiz sivil direnişin taktiklerini ve yöntemlerini

and methods of nonviolent civil resistance.

öğretmeyi amaçlıyor.

So with the help of the International Center on Nonviolent Conflict,

Uluslararası Şiddetsiz Çatışma Merkezi’nin yardımıyla

we crafted a curriculum

bir müfredat hazırladık

and we converted it into a film for non-literate audiences

ve bunu okuryazar olmayan izleyiciler için bir filme;

and to a guidebook for citizens,

sivil toplum kuruluşları, taban örgütleri

grassroots organizations

ve vatandaşlar için

and civil society organizations.

bir kılavuz kitaba dönüştürdük.

And through these tools,

Bu araçlar aracılığıyla

we are teaching people how to organize peaceful protests,

insanlara barışçıl protestolar nasıl düzenlenir,

how to face police violence,

polis şiddetiyle nasıl başa çıkılır ve en önemlisi,

and how, importantly, to build,

bir hareket nasıl inşa edilir,

nurture and sustain a movement.

büyütülür ve sürdürülür, bunları öğretiyoruz.

And when the time comes for action,

Harekete geçme zamanı geldiğinde,

we encourage people to really do this with their own means.

insanları bunu kendi imkânlarıyla gerçekleştirmeye teşvik ediyoruz.

Because we don’t have any kind of funding,

Çünkü hiçbir şekilde fon desteğimiz yok

and the idea is really to trigger a revolution from the inside.

ve asıl amaç içeriden bir devrim başlatmak.

We have a medical doctor who is ready to assist in case of injury.

Bir yaralanma durumunda yardım etmeye hazır bir doktorumuz,

We have a lawyer ready to assist if someone gets arrested.

biri tutuklanırsa destek olmaya hazır bir avukatımız var.

And we have people bringing us colorful pens and markers

Ve protestolar için güzel pankartlar çizmek üzere

for drawing nice placards for the protests.

bize renkli ve keçeli kalemler getiren insanlar var.

These are neighbors.

Bu insanlar komşularımız.

These are friends, ordinary people,

Bu insanlar arkadaşlarımız, sıradan insanlar;

just, you know, from various profiles,

farklı geçmişlere sahip olsalar da

but brought together by the idea and dream of a better democracy

daha iyi bir demokrasi ve daha adil bir toplum hayaliyle

and a more just society.

bir araya gelmiş kişiler.

I do believe that the power of citizen assembly

Vatandaş meclislerinin gücünün Madagaskar’da olumlu bir değişim

brought a positive shift in Madagascar

yarattığına inanıyorum;

because despite the shrinking civic space

çünkü sivil alanın daralmasına

and despite the fearful reprisal,

ve korkutucu misillemelere rağmen,

people are protesting more and more.

insanlar giderek daha fazla protesto ediyor.

We witnessed that during the pandemic,

Bunu, hemşirelerin ve doktorların

when nurses and doctors dared to go on strike

ek ücret talepleri için greve gitmeye cesaret ettiği

for claiming their extra wages.

pandemi döneminde gördük.

I know that may sound very common to you, but for us that was something.

Bunun size çok sıradan gelebileceğini biliyorum,ama bizim için bu çok şeydi.

It’s very unusual, and that happened.

Bu çok alışılmadık bir şeydi ve oldu.

We also saw teachers resisting political instrumentalization

Son seçimlerde öğretmenlerin siyasi amaçlarla kullanılmasına

during the last elections,

karşı direndiklerini

and we saw women breaking the silence

ve kadınların tecavüz kültürü ile

around the rape culture and the impunity surrounding it.

buna bağlı cezasızlık konusunda sessizliği bozduklarını da gözlemledik.

And more and more of our communities dare to really claim their lands

Ve giderek daha fazla topluluğumuz, topraklarını savunmaya cesaret ediyor

and report land grabbing perpetrated by greedy politicians.

ve açgözlü politikacılar tarafından yapılan arazi gaspını bildiriyor.

So that's a sparkling and the magic of citizen assemblies.

İşte bu, vatandaş meclislerinin parlayan gücü ve büyüsü.

Of course --

Tabii ki-

(Applause)

(Alkış)

This work is very draining.

Bu iş çok yorucu.

This is very frustrating.

Çok bunaltıcı.

Because it takes time to build this people power.

Çünkü bu halk gücünü inşa etmek zaman alıyor.

We would like the revolution to happen now,

Devrimin şimdi gerçekleşmesini isterdik,

but we have to be patient, OK?

ama sabırlı olmamız gerekiyor, tamam mı?

But nonetheless, sometimes we feel really frustrated,

Yine de bazen gerçekten hayal kırıklığına uğruyoruz

and we are about to give up, I tell you.

ve size söyleyeyim, pes etmek üzereyiz.

But witnessing the small,

Ama insanların kazandığı küçük,

tiny victories that people are achieving,

minik zaferlere tanık olmak, bizi ileriye taşıyor

that keeps us going

çünkü onlar adaletsizliğe karşı

because they are chipping away at injustice.

birer adım atıyorlar.

And we all know today that democracy is backsliding around the world.

Ve bugün hepimiz biliyoruz ki, dünya genelinde demokrasi geriliyor.

But we need a remedy.

Ama bir çözüme ihtiyacımız var.

The combination of citizen assemblies

Vatandaş meclisleri ve sivil direnişin birleşimi,

and civil resistance can make that difference.

bu farkı yaratabilir.

This year is a special year.

Bu yıl özel bir yıl.

Democracy will be tested more than ever before around the world,

Demokrasi, dünyada her zamankinden daha fazla test edilecek,

as almost half of the population is going to vote

çünkü nüfusun neredeyse yarısı 70 ülkede

in various kinds of elections in 70 countries.

çeşitli seçimlerde oy kullanacak.

Let's seize this momentum to build a global movement

Bu ivmeyi kullanarak, gücü geri almak için halkı güçlendiren

of citizens empowered, you know,

küresel bir hareket inşa edelim,

to take back the power, we need that now.

buna şimdi ihtiyacımız var.

And I would like people to feel

Ve insanların, güçlerinin ellerinde

that they have the power within their hands.

olduğunu hissetmelerini istiyorum.

I want them to feel that their voice matters.

Seslerinin önemli olduğunu hissetmelerini istiyorum.

And I want them to stand with a mission,

Ve onların, adaletsizliği kırma ve mevcut durumu değiştirme

breaking injustice and breaking the status quo.

misyonuyla durmalarını istiyorum.

It's high time that we restore democracy back.

Demokrasiyi geri getirme zamanı çoktan geldi.

And it is us, the citizens of this world, who can make that happen.

Ve bunu başaracak olan bizleriz, bu dünyanın vatandaşları.

And now is the time.

Ve şimdi zamanı.

So, you know, it all starts with a conversation.

Biliyorsunuz, her şey bir konuşma ile başlar.

And I really hope that you will remember this one that we had today.

Ve umarım bugün yaptığımız bu konuşmayı hatırlarsınız.

Let us bring the power back to the people.

Gücü tekrar halka verelim.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Cheers and applause)

(Alkış ve tezahüratlar)

Helen Walters: Thank you so much, Ketakandriana.

Helen Walters: Çok teşekkür ederim, Ketakandriana.

I just had a few quick questions.

Sadece birkaç hızlı sorum olacak.

So you referred to this being a draining experience.

Bu deneyimi yorucu olarak tanımladınız.

It's also, I just want to be clear, it's pretty dangerous.

Ayrıca, açık olmak gerekirse, oldukça tehlikeli.

So how do you, like, talk to us about that

Peki, bunu nasıl anlatıyorsunuz? Kişisel bağlılığınızdan

and talk to us about your personal commitment.

bahseder misiniz?

KR: I mean, we are constantly attacked, you know,

KR: Biliyorsunuz, yolsuzluğa karşı duruşumuzdan ve

because of our anti-corruption commitment,

aynı zamanda Madagaskar’da olan bitenlere dair

because we are also outspoken about things happening in Madagascar.

açık sözlü olduğumuzdan dolayı sürekli saldırıya uğruyoruz.

But I will say that it's very fair because we are ready to go for it.

Ama şunu söylemeliyim ki, bu çok adil bir durum çünkü buna göğüs germeye hazırız.

We know that there is a price to pay when you are reporting bad things.

Kötü şeyleri bildirdiğinizde bir bedel ödeneceğini biliyoruz.

I think it's the same all over the world,

Bence bu, dünya genelinde aynıdır,

so we are ready for that.

bu yüzden buna hazırlıklıyız.

But the thing is, you know, I have maybe a network,

Ama durum şu ki, biliyorsunuz, belki bazı bağlantılarım,

I have some colleagues who can protect me.

beni koruyabilecek meslektaşlarım var.

But what about ordinary people in rural areas

Peki ya kırsal bölgelerdeki kendilerini koruyabilecek

who don't have anyone to protect them?

kimseye sahip olmayan sıradan insanlar?

This is unfair and unjust,

Bu haksız ve adaletsiz,

and that's why we need to break this system.

bu yüzden bu sistemi yıkmamız gerekiyor.

HW: So you also referred to --

HW: Aynı zamanda şuna da değindiniz-

(Applause)

(Alkış)

You also referred to using small wins as ways to charge and boost yourself.

Ayrıca kendinizi şarj ve motive etmek için küçük zaferler kullanmaktan bahsettiniz.

Can you give us an example of a recent small win

Son zamanlarda yaşadığınız, size güç veren bir

that has given you strength?

zafer örneği verir misiniz?

KR: Oh yeah, of course.

KR: Evet, tabii ki.

So we have this unit of investigative journalism,

Böyle bir araştırma birimimiz var ve birçok soruşturma yürütüyoruz.

and we are conducting a lot of investigations,

Bunlardan biri, Madagaskar’daki okullarda ve üniversitelerde gerçekleşen

and there is one on sexual corruption

cinsel yolsuzlukla ilgili ve

happening in schools and universities in Madagascar,

bundan gerçekten

that we are really proud of

gurur duyuyoruz

because we exposed that.

çünkü bunu açığa çıkardık.

And it is now raising awareness among our community.

Ve şimdi, topluluğumuzda farkındalık yaratıyor.

Because some people in Madagascar do consider

Çünkü Madagaskar’daki bazı insanlar

that this is a traditional thing,

bunun geleneksel bir şey olduğunu düşünüyor ve

that we don’t have to complain about that.

bununla ilgili şikâyet etmememizi söylüyorlar.

But it’s not the case.

Ama durum böyle değil.

So raising this awareness

Bu farkındalığı artırmak,

drives people to sue the perpetrators of sexual corruption to court.

insanları cinsel yolsuzluk faillerini mahkemeye vermeye yönlendiriyor.

So that's a win.

Bu bir başarı.

We're happy about that.

Bununla gurur duyuyoruz.

HW: Ketakandriana, thank you so much.

HW: Ketakandriana çok teşekkür ederiz.

KR: Thank you so much for having me.

KR:Ağırladığınız için teşekkür ederim

(Applause)

(Alkış)