Harris vs. Trump — and What’s at Stake for the World | TED Explains the World with Ian Bremmer

Translator: Chu Bá Dương Reviewer: Nguyễn Hà Thi Ân

Helen Walters: Hello, everybody.

Chào mọi người. Thật vinh dự khi được ở đây hôm nay.

It's lovely to be here with you today.

I am Helen Walters, I am the head of media and curation at TED,

Tôi là Helen Walters - người đứng đầu bộ phận quản lý truyền thông tại TED,

and I am thrilled to be your host

rất vui khi được là người dẫn chương trình

for this episode of TED Explains the World with Ian Bremmer.

cho tập ngày hôm nay của “TED Explain the World” với Ian Bremmer.

Ian, of course, is not only the president and founder

Ian không chỉ là chủ tịch và người sáng lập

of the geopolitical risk advisory firm Eurasia Group,

công ty tư vấn rủi ro địa chính trị Eurasia Group,

he is also a scion of the media industry.

mà còn là tương lai của ngành truyền thông,

He is the head of GZERO Media.

với tư cách là người đứng đầu GZERO Media.

And today, I wanted to say hi to all of the TED members

Chào mừng tất cả các thành viên TED đang ở đây ngày hôm nay,

who are here watching this,

and thank you for sending in your questions.

và cảm ơn vì câu hỏi của các bạn.

Chúng tôi sẽ giải đáp chúng sớm thôi. Chào anh Ian.

We are going to get right to them.

Hi, Ian.

Ian Bremmer (IB): Xin chào

Ian Bremmer: Hi, good to see you.

HW: Chủ đề hôm nay của chúng ta sẽ về cuộc bầu cử Mỹ,

HW: OK, so we are here to talk about the US election,

a giant moment not just for America but also for the entire world.

một sự kiện lớn không chỉ với nước Mỹ mà còn là toàn thế giới.

On the docket, we have former President Donald Trump

Ngay lúc này, chúng ta có cựu Tổng thống Donald Trump

and Vice President Kamala Harris.

và Phó Tổng thống Kamala Harris tranh cử.

Today is October 10,

Hôm nay là ngày 10/10,

people have already started to vote.

mọi người đã bắt đầu bỏ phiếu rồi.

But as we count down to the official election day of November 5,

Trong lúc đếm ngược đến ngày bầu cử chính thức vào ngày 5/11,

what do you think, what thoughts are people taking

anh nghĩ cảm nhận lúc này của người dân là như thế nào?

into the ballot box with them?

IB: I think the most important thought, and this is a global conversation,

IB: Tôi nghĩ cái quan trọng nhất, với mọi người trên toàn thế giới

it’s a global audience that’s dialed in to us today.

- một khán giả quốc tế đã gọi đến chúng tôi ngày hôm nay.

We’ve had a lot of elections happening this year,

Chúng tôi đã có rất nhiều cuộc bầu cử diễn ra trong năm nay,

and most of them have been change elections.

và hầu hết trong số đó là các cuộc “tái” bầu cử.

They are a backdrop of people that are not particularly happy

tổ chức bởi những người dân không hài lòng

with where they believe their country is going.

với hướng đi hiện tại của đất nước.

And that has led to a lot of voting against incumbents

Nó đã dẫn đến nhiều lượt bỏ phiếu chống đối với người đương nhiệm,

who traditionally have some advantages.

vốn có lợi hơn so với người mới ứng cử.

Không phải tất cả người đương nhiệm đều bị như vậy,

Doesn't mean all the incumbents have been voted out,

but they've all had a tough time.

nhưng cũng gây ảnh hưởng đến họ ít nhiều.

And that is as true in countries with enormously popular leaders

Các vị lãnh đạo nổi tiếng khác cũng gặp trường hợp tương tự,

like Modi, for example, in India,

như ông Modi ở Ấn Độ,

as it is in countries that have had leaders

cũng như các nhà lãnh đạo gặp khó khăn thực sự,

that have faced real difficulties, like Macron in France.

như ông Macron ở Pháp,

You’ve seen in South Africa, Ramaphosa and the ANC.

ông Ramaphosa của Đảng Đại hội Dân tộc Phi tại Nam Phi;

A number of conservative PMs seeing the end of their rule

Thủ tướng Đảng Bảo thủ phải bại trận trước các ứng cử viên Đảng Lao động.

in the UK with Labour.

That's the backdrop.

Đây là bối cảnh chung,

And this backdrop comes in part because inflation is really high

và một phần nguyên nhân là tình trạng lạm phát cao sau đại dịch.

on the back of the pandemic,

Người dân cảm thấy bất an và hoang mang về hướng phát triển kinh tế của họ.

and people are upset about their economic prospects.

Also, because migration is high,

Nguyên nhân nữa là vì tỉ lệ di cư cao sau đại dịch,

in part on the back of the pandemic,

do đột ngột từ bó buộc một chỗ quay trở về tự do đi lại.

when people weren’t moving and suddenly they could.

And also, in part, broader structural trends around the world,

Thêm vào đó là các xu hướng gây ảnh hưởng với quy mô toàn cầu

bigger gaps between rich and poor,

như khoảng cách giàu - nghèo lớn,

climate challenges, geopolitical challenges and war.

thách thức về mặt khí hậu, địa chính trị và xung đột chiến tranh.

All of those things, repressive regimes,

Tất cả những điều đó hiện hữu trong các chế độ áp bức,

have led to environments

đã dẫn đến việc người dân bỏ phiếu trong trạng thái không hài lòng

where people that are going to the ballot box

are not happy with who they’re voting for.

với những người họ phải bỏ phiếu cho.

And the United States is no exception.

Hoa Kỳ cũng không phải là ngoại lệ,

The difference in the US, I would say a couple of big ones.

nhưng cũng có những sự khác biệt lớn.

One is that the disinformation environment

Thứ nhất, môi trường thông tin sai lệch,

and the political division

cũng như sự phân chia chính trị và sự hỗn loạn do nó gây ra,

and dysfunction around that division is much higher today

đang cao hơn nhiều so với các nền dân chủ công nghiệp hiện đại khác.

than it has been in any of the other advanced industrial democracies.

And secondly,

Thứ hai, sự bất bình từ trong thâm tâm của những người bỏ phiếu chống

the visceral unpopularity among opponents

of these candidates is much higher

với các ứng cử viên này cũng cao hơn nhiều

than we have seen either in these other countries or historically

so với tại các quốc gia khác hoặc với lịch sử bầu cử của Mỹ.

in recent times in the United States.

Which means not only is this a very, very close election,

Đây là một cuộc bầu cử rất “ngang tài ngang sức”.

and I don't have a strong view at this point,

Tôi không có vấn đề gì với nó lúc này cả,

even one month out, of who’s going to win.

cũng như việc ai sẽ thắng vào 1 tháng nữa.

It’s going to be determined by a small number of voters

Nó sẽ được định đoạt bởi một số ít cử tri

in a small number of districts in a small number of swing states,

ở một số ít quận trong một số ít bang dạo động.

Những điều này cũng quen thuộc rồi, tôi cũng không muốn thêm gì giữa;

you've all seen that,

I have nothing more to tell you than what you've seen

kết quả của các cuộc thăm dò ý kiến và truyền thông quảng bá,...

from all the pollsters and all the media on that.

But also that so many Americans are not prepared to accept the outcome.

Nhưng cũng có nhiều người dân Mỹ không sẵn sàng chấp nhận kết quả đó.

So many Americans are prepared to see that this is rigged.

Rất nhiều người Mỹ cho rằng điều này là gian lận.

And let's also remember, we've just gotten through,

Và hãy nhớ rằng, chúng ta vừa trải qua

and no one asked me about this in the past few weeks,

(không ai hỏi tôi về điều này trong vài tuần qua),

but it's important,

2 vụ việc nghiêm trọng là hai vụ ám sát,

we've just had two assassination attempts, quite serious ones,

one that was very close from succeeding, against former President Trump.

trong đó một vụ suýt thành công với đối tượng là cựu Tổng thống Trump.

In case people were worried, you know,

Có thể mọi người đang lo lắng với

not thinking about just how serious the passions, the tensions,

sự dâng cao của quyết tâm chiến thắng, cũng như căng thẳng và xung đột

the conflict is as the backdrop for this election.

trong bối cảnh cuộc bầu cử lần này.

The stakes are very serious indeed.

Tôi nghĩ mọi người lo lắng là đúng đắn đấy.

HW: All right, let's dive headlong into your world.

HW: Chúng ta hãy quay trở về với chuyên môn của bạn.

Let's talk foreign policy.

Hãy nói về chính sách đối ngoại nào.

What do you see as the major differences between the candidates

Sự khác biệt lớn nhất giữa các ứng cử viên và thế giới quan của họ là gì,

and their worldview,

and what might be the difference

và sự khác biệt trong cách họ tiếp cận quan hệ quốc tế

in how they approach international relations

nếu họ được bầu là gì?

if they're elected?

IB: Well, one, I mean, this might be a boring way to start,

IB: Điều này nghe có thể nhàm chán,

but it's important,

nhưng điều quan trọng hơn cả vẫn là cách họ sẽ quản lý đất nước.

is the way that they will govern will be very different.

Very different from Biden and very different from each other.

Sẽ khác với người tiền nhiệm Biden, và bản thân họ cũng sẽ khác với nhau.

Biden is and has been the most experienced foreign policy hand

Biden đã và đang là nhà ngoại giao lão luyện nhất

chúng ta từng có với tư cách là một tổng thống trong nhiều thập kỷ qua.

we've had as a president in decades.

He was vice president, of course, and served that completely.

Ông ấy cũng từng là một phó tổng thống hoàn toàn xuất sắc trọng trách của mình.

Before that, he had served in the Senate for his entire career,

Trong toàn bộ sự nghiệp, ông đã làm việc tại Thượng viện,

including running the Foreign Relations Committee.

đảm nhiệm cả trọng trách điều hành Ủy ban Đối ngoại.

So when you see Biden, or back before his age really started to show,

Vì vậy, đa phần khi bạn nhìn thấy Biden, bây giờ hoặc khi ông còn trẻ,

when you have seen Biden on stages globally,

hoặc khi bạn thấy Biden trong các sự kiện quốc tế,

you see him meeting with leaders that he has known personally,

bạn sẽ các nhà lãnh đạo khác sẽ rất thân với Biden,

he has had long relationships with for a very long time.

và họ đã thiết lập mối quan hệ với nhau từ rất lâu rồi.

That is also true of his inner circle in the White House.

Điều đó cũng đúng với bên trong nội bộ Nhà Trắng,

These are people that have worked with Biden for decades,

với những người thân cận và đáng tin cậy

đã làm việc với Biden trong nhiều thập kỷ qua.

that he knows, that he trusts.

And therefore, Biden's foreign policy decision-making style

Do đó, phong cách đối ngoại của Biden được hình thành từ Nhà Trắng, phải không?

is made in the White House, right?

And they make decisions,

Và khi Nhà Trắng đưa ra quyết định nào đó,

the president makes a surprising number of those decisions himself,

thực chất Tổng thống phần lớn thời gian tự mình quyết định,

and then they expect the cabinet to execute on those decisions,

còn nội các chỉ thực thi các quyết định đó mà thôi.

implement on them.

That's very different than what we would see

Điều đó rất khác với những gì chúng ta thấy dưới thời của Kamala Harris.

under Kamala Harris.

She's had a lot of foreign policy exposure from being vice president,

Kinh nghiệm ngoại giao của bà được tích lũy từ việc làm phó tổng thống

made a lot of trips, met with a lot of leaders,

với những chuyến thăm và gặp gỡ nhiều nhà lãnh đạo trong bốn năm tại chức.

that’s very useful, for four years.

That's very different from a lot of direct foreign policy making experience

Điều này rất hữu ích, nhưng nó khác với

việc đưa ra chính sách đối ngoại trực tiếp với tư cách là một người đứng đầu,

as a principal.

That she has not had.

thứ mà bà chưa có được.

And she would rely on a much more traditional cabinet.

Và bà ấy sẽ phải dựa vào một bộ nội các truyền thống hơn.

So how a Harris foreign policy manifests

Phong cách đối ngoại của bà Harris sẽ phản ánh nhiều hơn

would have much more to do with the people she decides to appoint

những người mà bà quyết định bổ nhiệm vào các Bộ,

in state as NSA, in defense, in treasury, in commerce,

như là Cơ quan An ninh Quốc gia, Bộ Quốc Phòng, Bộ Ngân Khố, Bộ Thương Mại,

than it has for the Biden administration.

điều mà khác so với sự quản lý của Biden.

And they'll have regular cabinet meetings, which Biden has not been doing.

Và họ có nhiều cuộc họp nội các hơn, còn Biden thì lại ngược lại.

And when they do, and they have differences that need to be hashed out,

Khi đó, sẽ không tránh khỏi sự xung đột ý kiến trước mặt bà Harris,

they'll be hashed out in front of her,

và bà sẽ phải tích cực đóng vai trò điều phối cuộc trò chuyện.

and she'll play a very active role in steering that conversation.

But it's very different from Biden.

Điều này cũng rất khác với Biden.

Where for a Trump administration,

Đối với sự lãnh đạo của Trump,

there would be a small number of high-level issues

một số vấn đề cấp cao ông sẽ tự đưa ra quyết định

that he will make decisions on

in a untransparent and frequently instinctive way.

một cách không công khai và khá là cảm tính.

And he won't take a lot of advice from other people

Và ông ấy sẽ không cần lời khuyên từ người khác cho những quyết định đó.

around those decisions.

And then there'll be a whole other host of policy-making decisions

Kéo theo đó sẽ là một loạt các chính sách khác

that he will not be interested in almost at all.

mà ông ta gần như quyết định “đại” thôi.

And those will be decisions that will be made by others

Những quyết định còn lại sẽ được đưa ra bởi

that happen to be trusted around him

những người mà Trump tin tưởng

and afforded the responsibility for those issues,

cũng như đủ khả năng chịu trách nhiệm những vấn đề đó,

which might be the cabinet secretaries,

có thể là các Thư ký nội các,

but might also be informal people

hoặc là những người không có chức vụ chính thức

that are in or around the White House.

ở trong hoặc xung quanh Nhà Trắng.

For example, as Jared Kushner ended up with the Middle East portfolio

Ví dụ, sự giúp đỡ của Jared Kushner vào nhiệm kỳ của ông

đã giúp Mỹ nằm trong danh mục đầu tư của Trung Đông.

last time around.

So, I mean, I know you want to ask me about policy,

Dù tôi biết câu hỏi là về các chính sách,

but I don't want to sleep on the fact

nhưng tôi vẫn muốn nhắc đến việc thực thi chính sách

that a lot of the way policy gets implemented

in a really big organization like the US government

trong một tổ chức lớn như chính phủ Mỹ

depends on what kind of leadership and structure you have.

phụ thuộc vào kiểu lãnh đạo và cách tổ chức của bạn.

And these would be two very, very different structures.

Và đây sẽ là hai cấu trúc rất khác nhau.

HW: That's really interesting.

HW: Điều đó nghe thật thú vị.

I think that the question of personnel,

Tôi nghĩ rằng vấn đề nhân sự,

the question of who's in those inner circles does really matter.

hay ai là người đứng sau hỗ trợ người đứng đầu thật sự quan trọng.

What is your sense of who's going to be surrounding the president

Bạn nghĩ rằng ai sẽ là người đứng sau hỗ trợ tổng thống trong bốn năm tới?

in the next four years?

IB: Well, I want to say, one, that for Trump,

IB: Đối với Trump mà nói,

those decisions are almost always made at the last minute.

ông hầu như đưa ra quyết định vào phút cuối cùng,

And Trump responds a lot to recency.

và thích sự mới lạ tức khắc.

The person that he just met that just impressed him,

Một người mà ông ấy vừa gặp, chỉ cần có ấn tượng tốt,

that looked like, sounded like the person that should be in that role.

trông có vẻ như là người hoàn hảo cho vị trí đó,

Even if he has never met that person before,

dù cho chưa gặp nhau bao giờ,

he'll be very excited and say,

Trump vẫn sẽ rất phấn khích và nói, “Tôi muốn người đó cho vị trí này.”

"I want that person in that job."

Look at the way Rex Tillerson became secretary of state.

Thử nhìn vào cách Rex Tillerson trở thành Ngoại trưởng mà xem:

I mean, didn't know Trump from Adam

dù không được giới thiệu với Trump từ Adam Schiff

nhưng Rex vẫn bước ra từ cuộc họp và kiểu

and came out of that meeting,

“Well, I’m going to guess I get the job.”

“Chắc là ngày mai tôi sẽ làm việc cho Donald Trump đấy.”

And that could have been Jim Stavridis,

Đó đã có thể là Jim Stavridis, hay Dave Petraeus.

that could have been Dave Petraeus.

They would have been very different.

Mọi việc có thể đã rất khác.

So definitely, the fact

Vì thế, việc Trump đã làm tổng thống được bốn năm

that Trump has been president for four years

means that there is a constellation of people around him

đồng nghĩa là đã có nhóm người thân cận, đã làm việc cho Trump

that have worked with him, that are trusted,

mà ông sẽ tiếp tục bổ nhiệm.

that he will go back to.

I think Robert O'Brien,

Tôi nghĩ là Robert O’Brien, người từng là Cố vấn An ninh Quốc gia,

who had been national security advisor,

will certainly play a senior role again in a Trump administration.

sẽ tiếp tục giữ vai trò đó nếu Trump thắng cử.

I think that certainly Robert Lighthizer,

Chắc chắn Robert Lighthizer,

who was US trade rep,

nguyên Đại diện Thương mại Hoa Kỳ,

will probably be running trade in some form, in some position.

sẽ tiếp tục quản lý mảng thương mại dưới một hình thức hoặc vị trí nào đó.

He'd like to be secretary of treasury.

Có thể Bộ trưởng Bộ Tài chính,

I don't think he's going to get that job, but he'll do something.

tôi không quá chắc chắn, nhưng anh ấy sẽ nắm một chức vụ gì đó.

But there'll also be a bunch of people that, you know,

Nhưng cũng sẽ có những nhân tố bất ngờ, thậm chí gây sốc trong hệ thống chính phủ.

will be complete surprises, even shocks to the system.

And I can tell you, like, you know, people that look good right now,

Tôi nghĩ những người đang làm tốt công việc của họ,

Tom Cotton, the senator, certainly looks like he's, you know,

như Thượng nghị sĩ Tom Cotton chẳng hạn, trông có vẻ ông ấy sẽ đứng đầu

got a very good chance of either running Defense or CIA.

Bộ Quốc phòng hoặc Cơ quan Tình báo Trung ương CIA.

Pompeo always throws himself in the mix,

Ông Pompeo cũng là một ứng cử viên sáng giá,

mặc dù ông cũng không tán thành với Trump lắm cho đến phút cuối,

though he didn't endorse Trump until very late,

and it's not clear whether he'd get a nod or not.

và không rõ liệu ông có được bổ nhiệm hay không.

There’s always a question of what Jared and/or Ivanka might do,

Nhiều người cũng thắc mắc liệc Jared và Ivanka sẽ làm gì,

even though they've said they don't want to be around this time around.

dù họ cũng nói rằng họ không muốn làm ở Nhà Trắng lúc này.

Trump keeps going back to them every time he sees them and says,

Trump thì mỗi lần gặp là một lần khẳng định rằng,

"Of course you're saying that, but you're going to be in,

“Hai anh nói vậy thôi nhưng các anh sẽ phải tham gia,

and I want you in."

và tôi muốn như vậy.”

Bạn sẽ hiểu điều đó sớm thôi.

And you'll see what that means.

So I think there's an enormous amount of uncertainty.

Tóm lại, tôi không chắc chắn lắm về tình huống với Trump.

Now for Kamala Harris,

Còn đối với Kamala Harris,

she has told the people that want the positions around her

cô ấy đã nói với những người có nguyện vọng làm ở vị trí dưới bà,

that, you know, definitely her staff is collecting all that information.

rằng nhân viên của bà đang thu thập những nguyện vọng đó.

She is not prepared to start that decision-making process

Bà ấy sẽ không quyết định ngay

until after an election, assuming she wins.

mà sẽ chờ sau cuộc bầu cử kết thúc, trong trường hợp bà thắng cử.

So still very early in that process, too.

Còn quá sớm để quyết định.

But you have a lot of people around Kamala, certainly,

Nhưng vẫn sẽ có nhiều người gần Kamala

mà bạn chắc chắn sẽ có những vị trí quan trọng.

that you would expect to have significant positions.

In my world,

Với tôi, Cố vấn chính sách đối ngoại chính của Kamala,

her lead foreign policy advisor has been Phil Gordon,

Phil Gordon - người đã làm trong Hội đồng An ninh Quốc gia tại Nhà Trắng,

serving in the National Security Council in the White House.

rất có tiềm năng.

Very capable.

I would expect he'd have a good shot at being national security advisor,

Tôi hy vọng ông ấy sẽ có cơ hội trở thành Cố vấn An ninh Quốc gia,

assuming he wants that job.

nếu ông ấy muốn công việc đó.

I think for secretary of state Bill Burns, a lot of people say he’s older,

Với Ngoại trưởng Bill Burns,

nhiều người nói rằng ông nên nghỉ hưu ở độ tuổi 70 là được rồi,

he's in his mid 70s,

but he’s done a very solid job not only running the CIA

nhưng ông ấy đã làm rất tốt, không chỉ điều hành CIA

but also running point on the Middle East.

mà còn phụ trách quản lý tình hình ở Trung Đông.

If he wanted the job at state,

Nếu anh ấy muốn làm việc ở văn phòng chính phủ,

I think he'd have a very good shot at it.

tôi nghĩ anh ấy sẽ có cơ hội lớn.

I think my good friend Chris Coons, the senator from Delaware,

Tôi nghĩ bạn tốt của tôi, Thượng nghị sĩ bang Delaware Chris Coons,

người từng là Cố vấn chính sách đối ngoại hàng đầu tại Thượng viện,

who's been a lead foreign policy voice in the Senate,

probably the most capable on Senate co-chair of the campaign,

có lẽ là người có tiềm năng nhất cho chức đồng Chủ tịch Thượng viện,

would certainly be in the running for that post.

và chắc chắn ông ấy sẽ tranh cử cho vị trí đó.

I could see others.

Những người khác,

Susan Rice, former national security advisor,

như cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Susan Rice,

I think is certainly interested in it.

cũng có thể quan tâm đến vị trị này.

So a lot of people

Nhiều người mà bạn xem là thuộc trường phái trung lập hoặc cánh tả,

that I think you would consider to be fairly center to center-left,

fairly establishment-type figures

đa phần là những người có vị trí vững chắc

in key foreign policy

liên quan đến ngoại giao và kinh tế

and economic related roles.

I don't think there'd be a huge shift from Biden to that group.

Tôi không nghĩ sẽ có sự thay đổi lớn từ người của Biden sang nhóm người trên.

Tôi không biết liệu người của Biden có ở lại hay không,

I'm not expecting the Biden people would stay.

But in terms of their orientation towards the world,

nhưng xét về định hướng của họ cũng không có gì khác biệt gì quá đáng kể.

I don't think it would be dramatically different.

HW: I mean, whatever happens,

HW: Quan trọng hơn cả,

foreign policy is going to be front and center

chính sách đối ngoại sẽ là ưu tiên số một cho bất cứ ai làm việc những vị trí đó.

for whoever is in those positions.

We are all watching what's happening in the Middle East,

Diễn biến Trung Đông hiện tại đang ngày càng tồi tệ hơn

what's unfolding there,

with increasing horror as Lebanon has been drawn in,

khi mà Lebanon bị lôi kéo vào và sự can dự của Iran ngày càng lớn.

increasingly Iran is connected.

What changes do you see in the Middle East come January 25?

Bạn nghĩ tình hình của Trung Đông sẽ như thế nào vào ngày 25/1?

IB: Well, let's first talk about the changes we're seeing

IB: Trước hết, hãy nói về những gì chúng ta đang chứng kiến

before January 25,

trước ngày 25/1,

because this war, you and I, Helen,

tôi và bạn cũng đã thảo luận về chủ đề này vài lần kể từ ngày 7/10 rồi,

have talked about it a few times since October 7,

and it continues to change pretty dramatically

và tình hình thay đổi gần như liên tục mỗi ngày.

on almost a daily basis.

One of the biggest things that changed is, of course,

Tất nhiên, một trong những thay đổi lớn nhất,

đó là chiến tranh đã và đang ngày càng leo thang.

you're right that the war has escalated.

It's escalated on several different occasions since October 7.

Một vài sự kiện đã xảy ra từ ngày 7/10 đến nay.

But in addition to the fact that the war has escalated, you know,

Ngoài ra, bạn cũng biết rồi đấy,

in Gaza to a ground invasion,

chiến tranh bùng nổ ở Gaza với cuộc cuộc tấn công tổng lực trên bộ,

now into the northern front,

bây giờ phát triển thành cuộc tấn công vào mặt trận phía bắc

into Lebanon with Hezbollah

vào Lebanon của Đảng phái Hezbollah,

and of course more broadly across the Middle East

và chiến tranh nổ ra trên khắp Trung Đông

with the so-called axis of resistance led by Iran.

với cái gọi là “Trục kháng chiến” do Iran dẫn dắt.

And even with shots fired between the Iranians and Israel now

Thậm chí lâu lâu vẫn có những đợt xả súng giữa Iran và Israel.

on a couple of occasions.

The fact is that some of the organizations that have been involved in this war

Trên thực tế, một số tổ chức dính dáng vào cuộc chiến này

are no longer experiencing the capacity to escalate.

đã không còn khả năng khiến tình hình leo thang hơn nữa.

So, I mean, Hamas,

Người lãnh đạo phong trào Hamas mà chúng ta biết, Sinwar,

you may have seen that Sinwar,

who is running Hamas on the ground,

has just recently, in the last 24 hours,

trong 24 giờ mới đây đã tuyên bố rằng

announced that they're going to start suicide bombings again,

họ tiếp tục thực hiện các cuộc đánh bom tự sát,

which they had said that they weren't going to use as operational policy.

vốn là điều họ nói sẽ không sử dụng làm hình thức hoạt động nữa.

The reason they're announcing that

Lý do cho lời tuyên bố ấy là vì họ không thể làm gì khác nữa.

is because they can't do much of anything else.

Their tunnels have been sealed,

Đường hầm của họ thì bị bịt kín,

their weapons caches have been destroyed.

kho vũ khí của họ thì bị phá hủy.

Their leadership has been obliterated.

Bộ phận đứng đầu của họ thì bị xóa sổ.

I mean, they just don't have the ability to mount a credible,

Họ không còn khả năng tổ chức lực lượng chiến đấu

organized fighting force.

và vực dậy niềm tin tưởng được nữa.

And so it's definitely still a threat.

Các cuộc đánh bom liều chết vẫn là một mối đe dọa lớn.

Because, you know, suicide bombers are not to be slept on.

Chúng không phải là vấn đề mà ta có thể bỏ qua.

But it is nowhere near the threat it was on October 7.

Nhưng mức độ nghiêm trọng của nó phải chào thua sự kiện ngày 7/10.

Hezbollah has now said that they would like a cease fire with Israel,

Tổ chức Hezbollah đã tuyên bố muốn thỏa thuận ngừng bắn với Israel,

and they're not linking it to ending the fighting in Gaza anymore.

và thỏa thuận này không liên quan đến chấm dứt giao tranh ở Gaza.

That was utterly fundamental to what they were saying

Điều này là cốt lõi nhất cho những gì họ đã nói trong cả năm qua.

for the last entire year.

They started launching rockets at Israel on October 8,

Họ bắt đầu phóng tên lửa vào Israel vào ngày 8/10,

the day after October 7.

một ngày sau khi tuyên bố muốn ngừng bắn.

And they said they're not going to stop until Israel stops bombing Gaza.

Và họ sẽ không dừng lại cho đến khi Israel ngừng ném bom Gaza.

Well, what changed?

Vậy cục diện đã thay đổi như thế nào?

What changed is that Nasrallah, the leader of Hezbollah,

Nasrallah, thủ lĩnh của Hezbollah, đã bị ám sát.

was assassinated.

His entire leadership team has been systematically assassinated.

Toàn bộ đội ngũ lãnh đạo của Hezbollah đã bị ám sát một cách có hệ thống.

Thousands and thousands of their fighters have been killed and maimed,

Hàng ngàn binh lính của họ đã bị sát hại và làm bị thương,

and their war-fighting capability

và khả năng chiến đấu cũng như khả năng liên lạc của họ

and their communications capability is being systematically torn apart.

đang dần dần suy giảm một cách nghiêm trọng.

So Israel's military asymmetries

Vì vậy, sự bất đối xứng quân sự của Israel

have stopped their enemies from being capable of escalating

đã ngăn chặn khả năng làm chiến tranh leo thang của đối phương,

with the potential untested exception of Iran.

với nhân tố còn ẩn giấu là Iran.

And the big debate right now, of course,

Cái đáng quan tâm nhất bây giờ, tất nhiên,

is how will the Israelis respond to the Iranian attacks,

là phản ứng của Israel với các cuộc tấn công của Iran,

the 180 ballistic missiles,

cụ thể 180 tên lửa đạn đạo,

and what might the Iranians do in response?

và động thái của Iran với phản ứng đó.

I think the concerns of escalation here

Tôi nghĩ lo ngại về vấn đề leo thang ở đây

are overwhelmingly about the Israeli decision-making process,

chủ yếu liên quan đến quá trình quyết định của Israel,

because the Iranians actually understand that they, too,

bởi Iran biết cũng sẽ rất khó với họ

are quickly running out of ways to effectively escalate

để có thể hành động gây hấn với Israel,

against a far, far stronger Israel

bởi lẽ Israel không chỉ là một nước mạnh

with a completely committed ally of the United States.

mà còn nhận được sự hậu thuẫn từ cam kết đồng minh của Mỹ.

So that's where we have been, that's where we are now.

Đó đã và vẫn đang là tình hình của chúng ta hiện tại.

I'm happy to move to,

Tôi nghĩ chúng ta nên tiếp tục,

you know, who would do what and what to expect going forward,

bởi tương lai vốn khó lường trước,

nhưng đây là ý kiến của tôi thôi, còn bạn hiểu sao cũng được.

if you like, Helen, but please, frame it as you wish.

HW: I think the question

HW: Tôi nghĩ một câu hỏi mà rất nhiều thành viên đã gửi đến

that a lot of members actually have sent in before we convened here,

trước khi chúng ta bắt đầu,

and I think a question on a lot of people's minds

và câu hỏi đó là điều gì -

is what influence --

you talk about the Israeli decision-making process.

bạn đã nhắc đến quá trình quyết định của Israel -

What influence can either candidate actually have

điều gì mà một trong hai ứng cử viên có thể thực hiện

on that decision-making process,

nhằm tác động đến quá trình quyết định đó,

and how does either candidate actually have a hope

và họ làm điều đó như thế nào mới có thể

of making any kind of difference in what actually is transpiring

thay đổi tình hiện hiện tại của Trung Đông?

over in the Middle East?

I think that's the framing.

Tôi nghĩ đại ý câu hỏi là vậy.

IB: Well, let's first of all recognize

IB: Đầu tiên, chúng ta cần xác định rõ

that even if the United States wanted to have a lot of influence

là ngay cả khi Hoa Kỳ muốn có nhiều ảnh hưởng hơn

and was prepared to use leverage to get it,

và sẵn sàng sử dụng sự bấp bênh đó để đạt được mục đích -

which President Biden has not been willing to do,

thứ mà Tổng thống Biden không hề muốn,

but even if they were,

người Israel nói chung và chính phủ Israel nói riêng

that does not mean that the Israelis,

and this Israeli government in particular,

would be falling in lockstep behind the United States's preferences.

sẽ không chịu thất thế trước mong muốn đó của Mỹ đâu.

I mean, in Ukraine, you have a country

Ukraine là một quốc gia phụ thuộc nhiều

that is much more reliant on American largesse to continue fighting

vào lượng viện trợ hào phòng của Mỹ để chiến đấu hơn Israel,

than the Israelis are,

and at the end of the day,

nhưng rốt cuộc,

the Ukrainians have taken a number of decisions in this war,

Ukraine vẫn đơn phương đưa ra nhiều quyết định

in their war,

mà Mỹ không hề hay biết cũng như không hề ủng hộ.

that the Americans weren't aware of

and would not have supported, right?

I mean, for example, the sending of 40,000 troops into Russia, into Kursk.

Ví dụ như việc Ukraine gửi 40.000 quân vào thành phố Kursk của Nga.

The US didn't know that

Mỹ không hề biết điều đó,

and certainly didn't think it was a good idea afterwards.

và tất nhiên họ cũng không nghĩ đó là một nước đi hay.

Taiwan is much more reliant on the United States

Đài Loan cũng là một nước phụ thuộc nhiều vào Mỹ,

for its continued ability to survive in some sovereign fashion,

để có thể tiếp tục tồn tại và quản lý lãnh thổ

với tư cách một nhà nước độc lập chủ quyền.

governing its own territory.

And yet we see frequently decisions by the Taiwanese government

Tuy nhiên, chúng ta vẫn thấy có những quyết định của chính phủ Đài Loan

statements they make

that are clearly seen as escalatory by Beijing,

mang tính chất gây hấn đối với Bắc Kinh,

that the Americans would not want them to make.

mà Mỹ không hề muốn Đài Loan đưa ra.

So I think that American influence over allies

Sức ảnh hưởng của Mỹ đối với các nước đồng minh

is frequently overstated.

thường bị phóng đại hóa lên.

Tôi nghĩ chúng ta nên lưu tâm vấn đề đó.

I think we should start with that.

But it is clear that however much influence

Rõ ràng là dù Mỹ có thể có nhiều ảnh hưởng đối với Israel,

the Americans might have on Israel,

President Biden has been unwilling to test that theory.

Tổng thống Biden vẫn khá là e ngại trong việc kiểm chứng điều đó.

He's been unwilling to potentially mete out any consequences

Ông khá chần chừ với việc đưa ra bất kỳ biện pháp trừng phạt với chính phủ Israel

to the Israeli government whatsoever

if they choose to ignore American private warnings,

khi mà họ bỏ ngoài tai những mong muốn riêng của Mỹ -

which have been repeated and fairly sharp,

vốn được lặp đi lặp lại và khá gay gắt,

and public concerns, which have been aired more infrequently

và những lo ngại của công chúng - vốn nhẹ nhàng và tinh vi hơn một chút.

and much more softly.

If the United States was prepared to take off the table,

Nếu Mỹ sẵn sàng ngưng nhúng tay vào,

off the table,

rút lại hỗ trợ quân sự cho Israel,

the military support that they provide Israel,

or at least the offensive military support,

hoặc ít nhất là rút lại hỗ trợ về mặt tiến công,

continue to provide the ability

tiếp tục cung cấp tiềm lực về phòng thủ

for Israel to defend itself against attacks from its enemies

để Israel tự vệ trước những kẻ thù xung quanh.

around the region,

something that, you know,

Khá là tương tự với điều mà Macron - tổng thống Pháp đang suy tính,

Macron, for example, is now talking about, the French president,

something that the UK has flirted with

và Vương Quốc Anh đang cân nhắc với chính quyền mới của Keir Starmer.

with the new Keir Starmer administration.

I think you would probably see at the margins

Tôi nghĩ bạn có thể thấy vài lúc

more willingness of the Israelis to consult with the Americans

Israel sẽ muốn tham khảo ý kiến của Mỹ

as they're making decisions about, for example,

khi họ đưa ra một quyết định nào đó,

như là họ nên tiến bao xa vào lãnh thổ Lebanon.

how far to go into Lebanon.

I think there would be more decision-making that was made,

Có thể có nhiều quyết định hơn nữa được đưa ra như vậy,

at least with the Americans in awareness of it in advance.

những quyết định mà Mỹ được tham gia vào.

I'm not sure it would have changed the way the Israelis are pursuing

Tôi không chắc việc này sẽ thay đổi đường lối và định hướng của Israel

and fighting the war.

trong cuộc chiến.

In part because it is so overwhelmingly popular in Israel,

Một phần lý do tại sao Irseal muốn tự quyết định

because the Israelis don't support a two-state solution anymore,

là vì Israel không ủng hộ Giải pháp hai nhà nước nữa,

because the Israelis want to do everything possible to get their hostages out

là vì Israel muốn làm mọi cách có thể để giải thoát con tin trong tay địch

and to get their 60,000 civilians back into the north.

và đưa 60.000 thường dân trở lại phía Bắc sinh sống.

And that means, you know,

Điều đó đồng nghĩa với việc

fighting Hamas to the last leader and fighter that they can

chiến đấu với Hamas cho hơi thở cuối cùng, và tiêu diệt cả đảng phái Hezbollah.

and destroying Hezbollah as well.

So I'm not sure that the United States would have much effect on Israel.

Vì vậy, tôi không chắc rằng Mỹ sẽ có nhiều ảnh hưởng đến Israel.

But there's another question, which is,

Nhưng có một vấn đề khác,

would the United States have more support from other countries around the world?

đó là liệu Mỹ có được nhiều sự ủng hộ từ các quốc gia khác trên thế giới không?

The US has lost a lot of influence with the global South,

Mỹ đã mất khá nhiều sức ảnh hưởng với khu vực Nam bán cầu,

particularly Southeast Asia, for example, Indonesia, Malaysia, even Singapore,

đặc biệt ở khu vực Đông Nam Á, như Indonesia, Malaysia, cả Singapore,

because they are perceived as complicit

vì họ cho rằng Mỹ ủng hộ các cuộc tấn công của Israel vào Gaza,

in the Israeli strikes into Gaza

and the lack of humanitarian assistance getting in for the people of Gaza.

cũng như ít cung cấp viện trợ nhân đạo cho người dân Gaza.

I think a policy by the US,

Tôi nghĩ Mỹ nên đưa ra một chính sách

which was more aligned with allies in Europe and the Gulf,

phù hợp với hướng đi của đồng minh châu Âu và vùng Vịnh Trung Đông

would be more broadly supported by other countries

để nhận được sự đồng tình và ủng hộ của các quốc gia mất cảm tình với Mỹ

that have gone sour on the US

as a consequence of that.

do hậu quả của sự mất ảnh hưởng nói trên.

And here there's a big difference between Harris and Trump.

Ở đây có một sự khác biệt lớn giữa Harris và Trump.

Harris would certainly want to be seen as the president

Bà Harris chắc chắn muốn được xem như

một vị tổng thống và đồng minh quan trọng nhất của Israel trên thế giới.

of the most important ally of Israel in the world.

I don't think she would change that at all.

Tôi không nghĩ bà ấy sẽ thay đổi mong muốn ấy.

But I also think she would do a lot more

Nhưng tôi cũng nghĩ bà ấy sẽ còn làm nhiều hơn nữa

to help ensure that the Palestinians got regular humanitarian aid in,

để đảm bảo rằng Palestine nhận được viện trợ nhân đạo thường xuyên hơn,

as opposed to the roughly 10 percent of what they had

thay vì con số 10% họ nhận được trước ngày 7/10 hiện tại.

at pre-October 7 right now.

I think she'd push harder on that directly and publicly with Israel.

Bà Harris sẽ thúc đẩy mạnh mẽ, trực tiếp và công khai hơn nữa với Israel.

I think she'd be working more closely with the United Nations.

Bà ấy sẽ phối hợp chặt chẽ hơn với Liên Hợp Quốc,

And I also think she'd be working more closely,

cũng như chặt chẽ và đa phương hơn với các đồng minh của Mỹ.

multilaterally with American allies.

I think that Trump, on the other hand,

Trump, mặt khác, đã rõ ràng quan điểm rằng

has already made clear he does not support a two-state solution anymore.

ông không ủng hộ Giải pháp hai nhà nước nữa,

He did when he was president the first time around.

được giữ nguyên kể từ nhiệm kì đầu tiên của ông.

In fact, that was behind the Bahrain conference

Trên thực tế, sau hội nghị Bahrain và Hiệp định Abraham,

and behind the Abraham Accords,

was a nominal map,

một “bản đồ” đã được vạch ra nhằm thực hiện Giải pháp hai nhà nước,

a road map for a two-state solution

with what that would look like in the West Bank in particular.

đặc biệt là ở khu vực bờ Tây - vùng lãnh thổ giữa Israel và Jordan.

He has also said that he would support

Trump cũng nói rằng ông sẽ hỗ trợ

Israel directly striking Iran's nuclear facilities.

Israel tấn công trực tiếp các cơ sở hạt nhân của Iran.

Jared Kushner has circulated

Jared Kushner đã lưu truyền thứ mà ông cho là cơ hội duy nhất

what he thinks is a unique opportunity for Israel

để Israel giải quyết vấn đề với Iran.

to take care of, as he describes it,

the Iranian problem.

There's no question in my mind

Sẽ không có chuyện Kamala Harris ủng hộ điều đó.

that Kamala Harris would not support that.

So frankly,

Thành thật mà nói,

I think that Harris and Trump differ

tôi nghĩ rằng điểm khác biệt lớn nhất giữa Harris và Trump

perhaps the most on the Middle East,

là phản ứng của họ với vấn đề tại Trung Đông,

specifically on Israel-Palestine,

cụ thể là về Israel-Palestine.

than they do on any other major foreign policy issue out there.

Điều này phản ánh rõ hơn so với các chính sách đối ngoại lớn khác.

And I think that that is likely to manifest after January.

Và điều đó có thể sẽ xuất hiện sau tháng 1.

HW: So that's interesting, because the next question

HW: Thật thú vị, bởi vì câu hỏi tiếp theo mà tôi muốn hỏi

that I wanted to ask you about was Ukraine and Russia.

là về Ukraine và Nga.

And we're reading right now about Bob Woodward's reporting

Và ngay bây giờ ta đang có bài báo cáo của Bob Woodward

on maybe giving COVID tests to Putin

về việc Trump cân nhắc đưa các bộ xét nghiệm COVID cho Putin

hay có những cuộc gọi cho ông khi Trump đã không còn tại chức.

or calling Putin when he hasn't been in office,

claims which Trump denies.

Đây đều là những cáo buộc Trump phủ nhận.

But I think it's clear to outsiders, at least,

Nhưng rõ ràng, ít nhất với người ngoài cuộc,

that it seems like the approach to Russia would be pretty different

cách ngoại giao với Nga của Mỹ sẽ có sự khác biệt tương đối

between the two candidates.

giữa hai ứng cử viên.

But what do you think would change in the US's dealings with Russia

Ý kiến của bạn về điều này là gì?

when either one of them is elected?

IB: So the Trump team has denied that they've had those phone calls.

IB: Những người của Trump đã phủ nhận những cuộc gọi điện thoại cho Putin đó.

We don't have any evidence of them from Woodward, so we don't know yet.

Bên phía Woodward cũng chưa có bằng chứng xác thực,

nên chúng ta vẫn chưa thể kết luận được gì.

The Putin and the Kremlin has confirmed the COVID tests.

Putin và Điện Kremlin đã công nhận và thử nghiệm các bộ xét nghiệm COVID.

The COVID tests are interesting --

Các bộ xét nghiệm COVID rất thú vị -

the COVID vaccines, excuse me.

hay là vắc-xin COVID nhỉ?

And I think that's --

Tôi nghĩ - xin lỗi,

excuse me, am I right, was it tests or vaccines?

là bộ xét nghiệm hay là vắc-xin mới đúng nhỉ?

Tôi đã nghe cả hai rồi.

I've seen both actually.

HW: Actually I think it was tests.

HW: Tôi nghĩ đó là bộ xét nghiệm đấy.

IB: Was it tests?

IB: Bộ xét nghiệm hả?

So to me that's interesting because it's not like Trump --

Vậy thì lại càng thú vị hơn, bởi vì nó không giống Trump chút nào.

I mean Trump talked a good game with Putin.

Trump vốn luôn nói tốt về Putin.

And you remember the Helsinki summit in particular

Đặc biệt là tại Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-Nga ở Helsinki,

where it seemed like, you know,

he was trying to make nice-nice with Putin as his best buddy

Trump cố tỏ ra thân thiết với Putin như với một người bạn thân,

as opposed to the ways he's been much tougher

trái ngược hoàn toàn với phong thái nghiêm nghị của ông

with some US allies in NATO.

dành cho một số nước đồng minh Mỹ trong NATO.

But the reality of US policy under Trump was not that.

Trên thực tế, chính sách của Mỹ thời của Trump lại không “thân thiết” vậy.

The reality is that the Javelin missiles,

Tên lửa Javelin,

anti-tank missiles that Biden refused to provide to Ukraine,

tên lửa chống tăng mà Biden từ chối cung cấp cho Ukraine,

were provided in the Trump administration.

lại được cung cấp dưới chính quyền Trump.

The reality is that a series of high-level sanctions against Russia

Ngoài ra, một loạt các lệnh trừng phạt cấp cao chống lại Nga

were actually tightened

thật sự được củng cố hơn nữa dưới thời Trump,

and toughened up under Trump,

that were not under Obama.

mà không phải là Obama.

And also Trump was pushing much stronger against the Germans

Và ông Trump cũng đang động thái cản trở Đức

on the Nord Stream pipeline

và đường ống khí đốt Nord Stream,

and aligning their energy security to Russia,

cũng như việc đảm bảo an ninh năng lượng của Đức từ Nga.

which Obama didn't care very much about.

Điều này vốn Obama không quá chú tâm đến.

So that is you know,

Những sự thật trên hơi đi ngược lại với những gì được đưa ra

it's a little counter to what the narrative

in the media actually discusses around Trump.

trên các phương tiện truyền thông về Trump.

And providing machines that do COVID testing,

Và cung cấp thiết bị xét nghiệm COVID,

you know, in an environment

cho một bên mà bạn có mối quan hệ không quá tốt,

where you have a really bad relationship with someone,

but you know you need to communicate with them

nhưng bạn biết mình cần liên lạc với họ

and you are prepared to work with them in areas

và hợp tác trong những lĩnh vực không đe dọa an ninh quốc gia của bạn.

that are not hurting your national security.

That actually strikes me as a fairly sensible thing to do

Điều đó, với tôi, là một quyết định hợp lý và nên có ở một người lãnh đạo.

and reflects leadership.

Tôi không có ý kiến về điều đó.

So I would not be critical of that.

If we find out that it is indeed true

Nếu thật sự Trump đã thường xuyên liên lạc với Putin

that Trump has been in regular contact with Putin

since leaving the presidency,

khi đã mãn nhiệm kỳ tổng thống,

while refusing to talk to Zelenskyy

trong khi lại từ chối tiếp Zelenskyy.

until Zelenskyy begged for a meeting at the UN

Đến khi Zelenskyy cầu xin một cuộc họp tại Liên Hợp Quốc,

and didn't want to take it and finally did,

Trump tiếp tục không muốn, nhưng cuối cùng vẫn phải gặp mặt.

that would be, I think, an issue of significant concern,

Đây là một vấn đề rất đáng quan tâm,

and we would want information if we could get it

Chúng ta muốn một nguồn thông tin chỉ ra rõ ràng

around what was actually in those conversations.

những gì thực sự xảy ra trong các cuộc trò chuyện đó

But I think that if Trump were to become president now,

Nhưng tôi nghĩ nếu Trump trở thành tổng thống bây giờ,

you've heard from many people now

có thể bạn đã nghe từ nhiều người khác,

about how stupid it sounds

sẽ thật nực cười khi nghĩ rằng

that Trump is going to end the war in a day.

Trump sẽ giải quyết ổn thỏa hết vấn đề trong một ngày.

And, you know, I think you and I can agree, Helen,

Tôi nghĩ hai ta có thể đồng ý rằng

that Trump is occasionally prone to, you know, slightly exaggerating things.

Trump đôi khi hơi “phông bạt” một chút.

And that might be true with the 24 hours.

Ví dụ như, cần 24 giờ hoặc 36 giờ

It might take 36 hours, for example,

for him to come to peace between Russia and Ukraine,

để Trump đạt được hòa bình giữa Nga và Ukraine.

maybe even 48.

Thậm chí có thể là 48 giờ, nếu Trump phải chơi golf để giải lao.

I mean, if he had to golf in between.

But I mean, more seriously, he wants to end the war.

Nghiêm túc mà nói, Trump căn bản vẫn muốn kết thúc chiến tranh.

One of the things that he considers to be a feature of his administration

Một trong những đặc điểm của chính quyền Trump

is new wars did not start under his administration.

là sẽ không phát sinh cuộc chiến mới dưới thời của ông.

He was very loath to use force, even against the Iranians

Ông ấy rất ghét sử dụng vũ lực, ngay cả khi

các Tiểu vương quốc Ả Rập và Ả Rập Xê-út cầu xin sự hỗ trợ của Mỹ

when the Emiratis, the Saudis were begging him

and the Iranians were engaging in all sorts of strikes in the region,

trước các cuộc tấn công của Iran trong khu vực,

against, you know, oil facilities,

tấn công các cơ sở dầu mỏ, tàu chiến và các căn cứ của Mỹ.

against ships, against American bases.

And he didn't do anything.

Trump đã không làm gì cả.

And then finally when he finally did,

Và khi ông ấy làm gì đó,

he finally took a big whack and killed Qasem Soleimani.

Trump đã “tát” Iran thật mạnh bằng cách giết Qasem Soleimani.

And then the Iranians didn't do much at all

Iran cũng chẳng làm được gì hơn,

because they saw that this was not to be trifled with.

vì họ nhận thấy không thể xem nhẹ Mỹ được.

Nhưng chung quy, ông rất miễn cưỡng khi phải dùng vũ lực quân sự.

But he was very reluctant to use military force.

And I think that clearly he wants to be the guy

Và có lẽ Trump thật sự muốn trở thành người như ông ấy nói,

that says he ended the war between Russia and Ukraine.

người sẽ kết thúc cuộc chiến giữa Nga và Ukraine.

And the way he intends to do it

Cách Trump dự định làm

is to call Putin

đó là gọi điện cho Putin và Zelenskyy rồi nói,

and to call Zelenskyy and say,

"You've got to freeze the conflict where it is or else."

“Hai bên phải ngừng cuộc xung đột này lại, nếu không thì đừng có trách.”

So what's the "or else"?

“Trách” gì ở đây nhỉ?

Well, if the Ukrainians don't accept a ceasefire

Nếu Ukraine không chấp nhận lệnh ngừng bắn

and freezing the conflict where it is,

và ngừng xung đột ở những nơi đang diễn ra,

and then there'll be negotiations of some undetermined form,

sẽ có những cuộc đàm phán không chính thức,

then he would cut the Ukrainians off from any further support from the US.

và rồi Ukraine sẽ bị cắt hoàn toàn sự hỗ trợ từ Mỹ.

So, in other words, that's a pretty big stick

Cây gậy này sẽ khá khó ăn nếu Zelenskyy từ chối đấy

if Zelenskyy doesn’t accept it.

(Chính sách “Cây gậy và củ cà rốt”).

And it would also divide Europe.

Điều này cũng sẽ gây lục đục nội bộ châu Âu.

Some Europeans would support Trump,

Một số nước sẽ ủng hộ Trump,

certainly Hungary's Orban,

chắc chắn là có Hungary với Thủ tướng Viktor Orban,

and then there would be some very difficult decision-making

và sẽ khá là khó khăn

made by other countries that aren't on the front lines,

để các quốc gia không ở tiền tuyến đưa ra quyết định của họ;

like Poland, the Baltics and the Nordics,

Ba Lan, khối Baltic và các nước Bắc Âu

who would definitely oppose Trump,

chắc chắn sẽ phản đối Trump rồi,

but others would have a harder time making up their mind.

nhưng những nước khác sẽ khó đưa ra quyết định hơn.

And then he'd go to the Russians and he would say,

Và sau đó Trump sẽ nói với Nga rằng

"You've got to accept this ceasefire or else."

“Ông phải chấp nhận lệnh ngừng bắn này, nếu không thì đừng có trách.”

Trách gì?

Or else what?

“Tôi sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt mạnh hơn với nước ông.

"Or else I'm going to put much tougher sanctions on you.

You're not going to grow at four percent.

Tạm biệt tăng trưởng ở mức 4% đi.

Tôi sẽ ngăn nước ông xuất khẩu dầu sang Ấn Độ.

I'm going to stop you from exporting oil to India.

I'm going to end that deal.

I am going to put sanctions on the banks in China

Tôi sẽ áp đặt biện pháp trừng phạt với các ngân hàng ở Trung Quốc

that are allowing you to engage in financial transactions.

cho phép nước ông tham gia vào các giao dịch tài chính,

I'm going to put sanctions on your central bank."

cũng như ngân hàng trung ương của nước ông.”

So, I mean, that would have massive costs for the world and for the Europeans.

Điều này sẽ gây ra thiệt hại khổng lồ,

cho thế giới nói chung và châu Âu nói riêng.

Again, it would divide the Europeans from the United States,

Và kết quả tất yếu, nó sẽ chia rẽ châu Âu với Mỹ,

but it would certainly be a pretty big stick that Putin would be hit by.

và ông Putin sẽ khá là chật vật với “cây gậy” này đấy.

I mean, the question, of course, is how do you game this out?

Thắc mắc lớn hiện nay là làm sao đưa ra nước đi khôn ngoan nhất.

Like, I mean, does Zelenskyy say yes, knowing that Putin is going to say no?

Liệu Zelenskyy có đồng ý, ngay cả khi Putin sẽ nói không?

If Zelenskyy says no, can Putin then say yes

Nếu Zelenskyy nói không, liệu Putin sẵn sàng đồng ý?

and he doesn't have anything to worry about?

Không phải nước nào cũng ngồi lại và đưa ra các chính sách có lợi cho nhau,

I mean, clearly, not that these guys are going to be gaming it out together,

nhưng đó cũng là một điều nên được cân nhắc.

but it's a serious question.

Now the one thing that Trump is unlikely to do,

Trump sẽ ít có khả năng

he's very unlikely to call the Europeans and coordinate with them,

tập hợp các nước châu Âu và tranh thủ sự ủng hộ của họ,

which has been the most successful part of Biden's policy.

điều mà Biden vốn hoàn thành rất xuất sắc.

The fact that it has been unlike Biden's Middle East policy,

Chính sách Trung Đông của Trump khác chính sách Trung Đông của Biden,

Biden's Russia-Ukraine policy has been a multilateral policy

chính sách Nga-Ukraine của Trump cũng khác của Biden,

vốn đã là một chính sách đa phương do Mỹ lãnh đạo trong NATO.

led by the US in NATO.

And so at every step of the way, economic sanctions,

Toàn bộ những hành động của Mỹ, như các biện pháp trừng phạt kinh tế,

freezing of Russia's assets, provision of intelligence,

đóng băng tài sản của Nga,

cung cấp thông tin tình báo,

provision of military support and training,

cung cấp hỗ trợ quân sự và đào tạo quân sự,

all of that is being done collectively by the entire alliance,

tất cả đều được thực hiện chung bởi toàn bộ liên minh,

even the Japanese and the South Koreans,

kể cả Nhật Bản, Hàn Quốc, và Úc cũng đồng ý với tất cả những điều này.

the Australians have been on board with all of this.

It is highly unlikely that Trump will do that.

Rất khó để Trump có thể làm được điều này.

Trump is much more likely to make those phone calls to the Russians

Nhiều khả năng Trump sẽ tự đưa ra quyết định

and Ukrainians himself,

với tình hình Nga-Ukraine,

và các đồng minh Mỹ sớm hay muộn cũng sẽ biết về việc đó,

and a lot of allies are going to find out about it

when they're briefed by Trump's people

khi được người của Trump thông báo hoặc xem tin tức trên TV.

or when they watch it on TV.

And that, of course, is a much more challenging way to run policy.

Và tất nhiên, đây là một cách điều hành chính phủ khá là khó nhằn.

Now Harris would be very different.

Chính phủ dưới trướng Harris sẽ rất khác.

Harris would have a multilateral policy,

Harris sẽ có một chính sách đa phương,

not only in lockstep with the Europeans,

không chỉ đồng hành với châu Âu,

but she would not be prepared to do anything with Russia

mà bà sẽ không “động thủ” với Nga trước,

unless the Ukrainians were on board.

trừ khi Ukraine cũng đồng tình.

So it's a very different approach.

Một cách tiếp cận rất khác với tình hình Nga-Ukraine.

Again, the structural approach, not the intention of the policy,

Cách tiếp cận dựa vào cấu trúc như vậy

the structural approach would be very, very different.

sẽ cho ra một kết quả rất khác so với Trump

The intention of the policy would be to end the war.

Mục đích sẽ là chấm dứt chiến tranh,

And end the war,

even accepting that the Ukrainians are not going to get all their land back.

ngay cả khi phải chấp nhận rằng Ukraine sẽ không lấy lại hết phần lãnh thổ của họ.

Now I think that the orientation that Harris has on all of this,

Tôi nghĩ rằng định hướng hiện tại của bà Harris khá thú vị,

which is pretty interesting,

is that the Ukrainians,

rằng Ukraine sẽ được lôi kéo để chấp nhận dừng cuộc chiến này,

in order to be enticed to accept a freezing of the conflict,

which de facto means that they lose a fifth of their territory,

đương nhiên đồng nghĩa là họ sẽ mất 1/5 lãnh thổ của họ.

even though they don’t, you know, accept that politically,

Về mặt chính trị, điều này khá là bất lợi với họ,

they need to be given hard security guarantees.

nhưng bù lại Ukraine sẽ nhận được sự bảo vệ vững chắc.

And the hard security guarantees that they are given

Và sự bảo vệ ấy chính là quyền của Ukraine được gia nhập NATO,

is NATO membership,

which has never been actually extended.

vốn chưa thực sự được chấp nhận.

They say, yes, you're going to be allowed in,

Họ hứa rằng Ukraine sẽ được gia nhập, nhưng khi nào thì họ chưa biết.

but when, we have no idea.

And I think that if the US says,

Và tôi nghĩ rằng nếu Mỹ nói,

"If you accept a freezing of the conflict,

“Nếu bạn chấp nhận hòa hoãn, bạn sẽ là thành viên của NATO.

we give you NATO membership, and that means the conflict is frozen,

Điều này đồng nghĩa bạn sẽ mất 20% lãnh thổ của mình.

you lose 20 percent of your territory.

Nhưng nếu Nga cố gắng chiếm thêm, họ sẽ chiến đấu với cả một liên minh”.

But if Russia tries to take any more, they're fighting everybody."

They're fighting NATO.

Họ sẽ phải chiến đấu với NATO.

That’s acceptable to Zelenskyy.

Điều này thật hoàn hảo với Zelenskyy.

Zelenskyy, I think, can get there in a way that it would be much,

Tôi nghĩ Zelenskyy có thể đạt được điều đó

nhưng sẽ theo một cách Zelenskyy khó chấp nhận hơn nhiều,

much harder for Zelenskyy to accept

what Trump would be arguing for

phải thỏa hiệp với những gì Trump đề ra trong những cuộc gặp gỡ trước đó của họ.

on their erstwhile phone call.

The point, of course, is that Putin won't accept that

Vấn đề là Putin sẽ không chấp nhận việc làm đó,

because Putin isn't prepared to accept

bởi vì Putin không chấp nhận Ukraine là một phần của NATO.

Ukraine being a part of NATO.

But if Putin says no and he won't have negotiations,

Nếu Putin không đồng ý và không muốn đàm phán,

but the Ukrainians say yes and NATO says yes,

nhưng Ukraine và NATO lại đồng ý,

you are now in a better position globally

thì Mỹ sẽ có một thế đòn bẩy rất tốt

because you can now go to other countries with influence over Russia, like China,

bởi lúc này Mỹ tiếp cận các quốc gia có ảnh hưởng đối với Nga, như Trung Quốc,

and say, "Look, we've got a peace plan.

và nói, “Chúng tôi đã đưa ra một kế hoạch vì hòa bình.

Here it is.

Và những quốc gia khác cũng đồng tình với chúng tôi.”

And we're all on board."

And a lot of the countries in the global South

Rất nhiều quốc gia ở Nam Bán Cầu

that just desperately want this war to be over

chỉ muốn cuộc chiến này nhanh chóng kết thúc,

would, I think, be sympathetic to that

và họ sẽ chấp nhận kế hoạch ấy, tượng tự việc họ không đồng tình

in a way that right now they're not sympathetic to the US position,

với lập trường chậm chạp với vấn đề Nga- Ukraine hiện tại của Mỹ.

which is we defer to Ukraine.

And the Ukrainians are saying "We want all of our land back,"

Dù Ukraine ra rả về việc họ muốn “vẹn toàn đất nước”,

and everyone knows they're not going to get it back.

nhưng tất cả mọi người đều biết điều đó khó mà xảy ra.

So it's endless war.

Đây quả là một cuộc chiến bất tận,

Endless war that the Ukrainians

nơi mà Ukraine ngày càng không có khả năng chống trả.

are increasingly not going to be capable of fighting.

So the reality, I think,

Trên thực tế, chính sách hợp tình hợp lý

is that the ultimate policy outcomes

that Trump and Harris would find acceptable,

mà rốt cuộc Trump và Harris sẽ đưa ra

are closer than you would think.

lại có nhiều nét tương đồng hơn bạn tưởng.

But the mechanisms that they would use to try to achieve those outcomes

Nhưng các cơ chế thực thi chính sách mà họ sử dụng lại hoàn toàn khác nhau.

are radically different.

And as a consequence, the potential for success,

Và tiềm năng trong tương lai, cũng như những hậu quả có thể có

the consequences of failure would also be very, very different.

cũng sẽ rất, rất khác nhau.

HW: Whew, that is so interesting.

HW: Thật thú vị. Tôi sẽ nghiền ngẫm nó trong thời gian tới.

I will be chewing on that for some time.

But now I'm going to change the subject completely

Tôi nghĩ chúng ta nên đổi sang một chủ đề hoàn toàn mới.

because I think that we should talk about climate change.

Hãy nói về biến đổi khí hậu.

Milton just flattened Florida.

Bão Milton vừa san phẳng Florida.

Helene decimated North Carolina.

Bão Helene đã tàn phá North Carolina.

We know, you know, I know, we know

Tất cả chúng ta đều hiểu rõ,

biến đổi khí hậu không chỉ còn là mối đe dọa trên lý thuyết nữa.

that climate change is not a theoretical threat.

It is ever present,

Nó luôn hiện hữu, và ngày càng trở nên nguy hiểm hơn.

it is increasingly dangerous.

What do you think the candidates are going to say about climate?

Bạn nghĩ các ứng cử viên sẽ nói gì về vấn đề khí hậu này?

And I guess in the back of my mind,

Ý kiến của tôi có lẽ cũng bị ảnh hưởng bởi

I have the voices of the young people I've heard

ý kiến của những người trẻ mà tôi đã nghe,

who are increasingly nihilistic

rằng thật vô ích khi tin vào bất kì người đứng đầu nào

about the idea that anyone is ever going to take

khi họ nói rằng sẽ có hành động ngăn chặn biến đối khí hậu

any meaningful kind of change on climate.

So where are the candidates,

Vậy các ứng cử viên sẽ có động thái thế nào,

and are the young people actually right?

và những người trẻ thực sự đúng hay sai?

IB: Oh, yeah, the young people are right.

IB: Những người trẻ nói đúng rồi đấy.

And the young people are the ones

Đến cuối cùng, những người trẻ sẽ tạo ra sự thay đổi về khí hậu.

that are ultimately going to make the change on climate.

They're the ones that are going to demand

Họ sẽ là người yêu cầu các công ty thay đổi cách làm việc của họ

that companies change their behavior or they'll stop buying their goods.

nếu không họ sẽ ngừng mua sản phẩm của công ty.

They’re the ones who demand that governments change

Họ sẽ là người yêu cầu chính phủ thay đổi,

nếu không họ sẽ bỏ phiếu cho người có cách lãnh đạo tốt hơn cho khí hậu.

or they're going to vote for much more radical outcomes,

and they're going to increasingly do that

Điều này là có thể xảy ra bởi họ có một số phiếu không hề nhỏ,

as they have a larger share of the voting population,

and they have a larger share of wallet and consumer spend.

cũng như đóng góp trong tỉ trọng tiêu dùng.

And, of course, as the implications of climate change become much more real

Những dấu hiệu biến đổi khí hậu đã và đang trở nên ngày càng rõ ràng hơn,

for all of us internationally.

với phạm vi trên toàn thế giới.

Và tình hình đang trở nên tồi tệ hơn; nhiều dạng biến đổi khí hậu

Of course, we know it's getting worse

because so much of it is already baked in,

đã ăn sâu vào Trái Đất, dù ta có cố gắng thay đổi trong tương lai đi chăng nữa.

irrespective of what we do going forward.

And we see the manifestations of that in massive storms

Những biểu hiện của biến đổi khí hậu như là các cơn bão lớn, đợt hạn hán lớn;

and massive droughts, climate change,

sự bất thường của khí hậu cũng báo động sự leo thang khí hậu trên khắp thế giới.

climate weirding as they call it,

climate escalation on both sides.

Điều đó hiện diện mọi lúc mọi nơi, và con người đều chấp nhận nó.

We see that all the time, and everyone accepts it.

Even though there's disinformation online,

Mặc dù có thông tin sai lệch trên mạng,

you've got 193 countries around the world

nhưng vẫn có 193 quốc gia trên thế giới

that are all signatories

đều ký kết Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu;

for the Intergovernmental Panel on Climate Change,

and they all accept that what we see

họ đều chấp nhận những gì chúng ta đang thấy

and what the scientists tell us in front of our eyes.

và những gì các nhà khoa học đã với chúng ta.

And I certainly understand that a Harris administration

Tôi khá chắc chắn ràng chính quyền của Harris

is going to talk a much bigger game about green energy

sẽ có một kế hoạch liên quan đến năng lượng xanh,

and about a transition to sustainable energy.

cũng sự chuyển đổi sang năng lượng bền vững.

I also know that Trump is going to talk a lot more

Tôi cũng biết rằng Trump sẽ nói nhiều hơn về

about drill, baby drill, and oil and gas and even coal,

“Drill, baby, drill” (câu slogan ủng hộ khai thác dầu khí),

khai thác dầu mỏ, khí đốt, thậm chí là than đá.

and he will give much more personal access to his administration

Trump sẽ cho phép bộ máy của mình sự “dính líu” nhất định

from the CEOs of those companies, who will be more frequent guests.

với những vị CEO thường xuyên ghé thăm của các công ty khai thác như vậy.

And they almost never have a chance to see Biden.

Với Biden, điều này là chưa có tiền lệ.

But, but, but.

Nhưng bạn thấy Harris trả lời rằng cô ấy phản đối việc cắt phá thủy lực.

You saw that Harris walked back her "I oppose fracking."

(kỹ thuật khai thác mỏ)

She walked it back de facto when she became vice president.

Điều này đã xảy ra từ lúc bà Harris trở thành phó tổng thống.

She walked it back in dure when she was asked about it on the trail.

Cô ấy đã thay đổi ý định khi được phỏng vấn lúc tranh cử.

The United States is now producing more oil than ever before

Mỹ hiện đang sản xuất nhiều dầu hơn bao giờ hết,

and far more oil than anyone else in the world.

và là nước sản xuất dầu lớn nhất trên thế giới,

Far more than the Saudis, far more than the Russians.

vượt qua Ả Rập Xê Út và Nga.

That is under a Harris- Biden administration.

Đó là thời chính quyền Harris - Biden.

And I expect that that would be extended under a Harris presidency.

Và tôi hy vọng điều này sẽ được tiếp tục dưới nhiệm kỳ tổng thống của Harris.

Under Trump,

Dưới thời Trump, không có nghi ngờ gì

there's no question that he is going to make it easier to have permitting

khi ông sẽ cho việc xin giấy phép khai thác dầu mỏ dễ dàng hơn

for additional drilling in Alaska and other places,

ở Alaska và những nơi khác,

and he’s going to make the regulatory environment easier to navigate

và ông sẽ tạo ra một môi trường pháp lý

thuận lợi hơn cho việc xây dựng thêm cơ sở hạ tầng.

for more infrastructure build, the rest of it.

But I don't think he's going to suddenly eviscerate the Inflation Reduction Act,

Nhưng tôi không nghĩ ông ấy sẽ tự dưng xóa bỏ Đạo luật giảm lạm phát,

because so many of the jobs that come from that legislation are red-state jobs.

bởi vì nó vẫn đang tạo ra công ăn việc làm cho những nguời dân bang đỏ.

(bang đỏ - bang ủng hộ Đảng Cộng Hòa)

So much of the investment is red-state investment.

Phần lớn các khoản đầu tư đều đến từ bang đỏ.

And I mean,

Vài năm trước, bang sản xuất lượng năng lượng ít thải khí carbon

the highest level of post-carbon energy production in the United States

was California a couple of years ago.

cao nhất ở Mỹ là bang California.

It's now Texas, right?

Bây giờ hình như là Texas nhỉ?

Texas, which has become an energy superpower in its own right

Texas đã trở thành một “siêu bang” về năng lượng theo đúng nghĩa đen,

for oil, for gas and also for solar and wind, right?

thống trị cả dầu mỏ, khí đốt, năng lượng mặt trời và gió.

And I also think that both administrations

Và tôi nghĩ rằng cả hai chính quyền đều sẽ cố gắng để đưa hạt nhân vào danh sách đó.

would be moving faster to permit nuclear.

So for the United States, it is really an all of above,

Với Mỹ, đây thật sự là một chính sách

nhằm khai thác triệt để nguồn năng lượng nội địa;

all of the above policy,

which, by the way, is also China's policy.

điều này cũng tương tự với Trung Quốc.

The only thing is that China is 20 years ahead of the United States.

Điểm khác biệt duy nhất là Trung Quốc đã áp dụng chính sách này trước Mỹ 20 năm.

China's been investing at scale for a long time in wind and solar

Trung Quốc đã đầu tư quy mô lớn trong một thời gian dài

vào năng lượng gió và mặt trời, địa nhiệt và hạt nhân,

and geothermal and nuclear

and electric vehicles and batteries

các loại xe điện và pin điện,

and supply chain all over the world,

cũng như vào các chuỗi cung ứng trên toàn thế giới.

while the Americans have been ignoring it.

Mỹ lại bỏ qua điều đó.

And so now the Chinese have world leaders at scale

Vì lẽ đó, giờ đây Trung Quốc đã có rất nhiều những người đi đầu

in all the global renewable energy.

trong mảng năng lượng tái tạo trên toàn cầu.

And the Americans aren't there yet.

Còn Mỹ vẫn đang dậm chân tại chỗ,

But Americans recognize that's the policy they need.

họ vẫn nhận ra đó là chính sách mà họ đang cần.

So you're going to have two superpowers of energy,

Vì vậy, bạn sẽ có hai siêu cường năng lượng,

the United States, the superpower of carbon energy,

với Mỹ là siêu cường năng lượng carbon,

trying to transition and increasingly transitioning.

đang cố gắng để chuyển mình.

And you're going to have the Chinese,

Còn lại là Trung Quốc,

the superpowers of post-carbon energy, right?

siêu cường của năng lượng ít thải khí cacbon.

And the rest of the world saying,

Các nước còn lại sẽ kiểu

what the hell are you going to do for us,

“Còn chúng tôi thì sao?

as the climate is getting warmer and we're not capable of paying for it?

Trái Đất thì ấm, chúng tôi thì nghèo. Làm sao mua được năng lượng đây?”

And I think the gap between the US and China and the global South

Khoảng cách giữa Mỹ, Trung Quốc, và các nước Nam Bán Cầu

is going to grow on this issue,

sẽ gia tăng trên phương diện này.

because what the American solution is, well, just invest in new technology,

Giải pháp của Mỹ đơn giản là đầu tư vào công nghệ mới,

make it cheap enough that eventually these countries are going to be able

làm cho nó đủ rẻ để các nước khác cũng mua được chúng.

to take advantage of it.

Điều đó thật tuyệt, nhưng điều các nước khác muốn là “trách nhiệm”.

That's great,

But what they want are reparations, because the Americans are the ones,

Mỹ và Trung Quốc sẽ phải chịu trách nhiệm về tương lai của những công nghệ này.

and the Chinese, are responsible for getting us to where we are.

Các nước châu Âu sẽ không thể thải mức carbon ra khí quyển

The Europeans and these countries won't be able to emit carbon in the atmosphere

như Mỹ và Trung Quốc được.

the way we have.

And yet, they're going to be facing all the costs

Tuy nhiên, họ sẽ phải đối mặt với

of the lack of biodiversity,

các rủi ro như mất đa dạng sinh học

of the lack of ability to produce effective agriculture, all the rest.

và khả năng sản xuất nông nghiệp hiệu quả, vân vân.

And the hope, the hope --

Và niềm hy vọng -

and you see, for example, Eric Schmidt talking about this

mà Eric Schmidt nói đến trong vài tuần qua -

in the last few weeks,

vào một ván bài lớn cho AI,

is that you're going to make bigger AI bets

việc AI sẽ đáp ứng các mục tiêu phát triển bền vững của các nước đó,

that will allow these countries to meet their sustainable development goals

and allow these countries to deal with climate change.

và cho phép họ đối phó với vấn đề biến đổi khí hậu.

That's a great bet,

Đó là một ván bài tốt, nhưng vẫn còn khá mù mờ tại thời điểm này.

but it is an unproven bet as of now.

I'm a believer, but my God,

Tôi tin vào sức mạnh của Chúa, nhưng tôi rất mong Chúa phù hộ nước ta

we have to get lucky

to not have this be far, far more devastating

phát triển tốt đẹp,

không chỉ nước ta mà còn trên toàn thế giới.

for people all over the world.

HW: Now either candidate taking the idea of reparations seriously,

HW: Một trong hai ứng cử viên

coi trọng vấn đề “trách nhiệm” - bồi thường,

is that really being talked through, talked about?

có ai bàn về vấn đề này chưa?

IB: No, in fact, even AOC,

IB: Chưa,

Ngay cả nghị sĩ AOC khi nói về Chính sách kinh tế xanh mới,

when she was talking about a Green New Deal,

she wasn't talking about a Green Marshall Plan.

cũng không nhắc gì về về Kế hoạch Marshall Xanh.

It was American exceptionalism.

Đó là chủ nghĩa ngoại lệ của Mỹ.

I mean, you know, the funny thing about American policy is that, you know,

Điều buồn cười về chính sách của Mỹ là từ cánh tả sang cánh hữu,

you go from left to right

and the entire political spectrum is still pretty narrow

phạm vi chính trị Mỹ vẫn khá hẹp nếu nhìn từ góc độ toàn cầu.

from a global perspective, right?

That is something that I think

Đó là điều mà tôi nghĩ người dân Mỹ cần nhận thức rõ hơn.

people in the United States need to be more aware of.

HW: Alright.

HW: Được rồi.

So there are so many other things that we should and could talk about,

Còn rất nhiều vấn đề khác nữa, nhưng vì quỹ thời gian có hạn

but we have limited time.

So I'm going to chuck very large topics at you

nên giờ tôi sẽ đưa ra những vấn đề trọng tâm,

and ask you to very pithily define exactly where we are

và tôi muốn anh trả lời thật súc tích

về vị trí của chúng ta và điều cần được cân nhắc.

and what we need to think about.

Immigration.

Sự nhập cư.

You mentioned it earlier.

Anh đã nhắc đến vấn đề này - một vấn đề lớn đối với cả hai ứng cử viên.

It's been a huge issue for both candidates.

But who’s thinking smartly about this, and what should we look for?

Nhưng ai khôn ngoan hơn, và chúng ta nên nhìn nhận họ ở điểm nào?

IB: You're seeing more alignment

IB: Chúng ta có thể thấy sự nhất quán giữa Harris và Trump về vấn đề nhập cư.

between Harris and Trump on immigration.

Not as fast as you've seen in Europe,

Điều này so với châu Âu thì không bằng.

but in Europe you're now seeing EU-wide efforts

Hiện tại bạn có thể thấy những nỗ lực trên phạm vi toàn EU

to coordinate immigration policy driven by Ursula von der Leyen,

nhằm nhất quán với chính sách nhập cư do bà Ursula von der Leyen đẩy mạnh,

aligned with, you know, people as diverse as Schultz

nhất quán với nhiều lãnh đạo quốc gia khác như Schultz, Maloney, và Macron.

and Maloney and Macron.

I mean, even Orban, who just met with von der Leyen

Ngay cả Orban, người vừa gặp bà Ursula von der Leyen,

and certainly it was a fairly acrimonious meeting.

có lẽ trong một cuộc họp khá gay gắt.

But, you know, Orban's point was,

Nhưng với góc nhìn của Viktor Orban (thủ tướng Hungary),

when you look at Hungary's Viktor Orban,

when you look at, you know,

chính sách di cư của EU vốn giống với điều ông ấy đã đề cập nhiều năm trước.

the EU policy on migration,

this is stuff he was talking about years ago.

So in the United States, you have a lot of, you know,

Ở Mỹ, nhiều thành phố của các bang xanh (bang ủng hộ Đảng Dân chủ)

relatively blue cities

that have been very, very comfortable

vốn rất thoải mái trong vấn đề “thành phố trú ẩn”,

talking about being sanctuary cities

and being open for lots of illegal immigration,

và việc mở cửa cho người nhập cư bất hợp pháp,

which they are very happy to trumpet

điều mà họ luôn dõng dạc tuyên bố ủng hộ trên lý thuyết.

when it's a theoretical issue.

And then as soon as those immigrants start coming over in large number,

Và ngay khi những người nhập cư bắt đầu đến với số lượng lớn

because these are not border cities, right?

từ những thành phố không giáp biên giới quốc gia,

Some of them are Canadian border cities.

(chỉ một vài trong số đó giáp biên giới với Canada),

They're not border cities which they see as a problem.

những người dân bang xanh bắt đầu có vấn đề với người nhập cư.

And then suddenly, they realize, wait a second.

Họ chợt nhận ra rằng

We don't want to pay for all this.

“Chúng tôi không muốn trả tiền cho những người này.

We don't want to have all these people in our city.

Chúng tôi không muốn phải chứa chấp họ.”

And they become much more cautious

Rồi họ trở nên thận trọng và cứng rắn hơn trong vấn đề nhập cư bất hợp pháp.

and hard-line on illegal immigration.

So I do think that if Harris were to become president,

Vì vậy, tôi nghĩ nếu Harris lên làm tổng thống

you would see a continuation

thì các chính sách cứng rắn của Biden sẽ được giữ gìn và tăng cường hơn nữa,

of a much tougher set of policies that Biden has implemented

được thực hiện trong giai đoạn bầu cử nhằm nỗ lực giảm lượng dân nhập cư xuống.

in the election period

to try to bring immigration numbers down

and which, frankly, are closer to the immigration policies

Thẳng thắn mà nói, điều này khá giống với các chính sách nhập cư

that you saw under Trump.

dưới thời của Trump.

I don't think that there's an enormous gap.

Tôi không nghĩ giữa họ có một khoảng cách quá lớn.

The rhetorical gap is what's much bigger,

Khoảng cách trong tư tưởng của họ mới là cái lớn hơn nhiều.

the willingness of Trump to use immigrant populations,

Liệu Trump có sẵn sàng tận dụng nguồn lực từ dân nhập cư hay không,

to demonize them,

hay ông chọn bôi nhọ hình ảnh của họ,

to say that they are somehow genetically at fault

cho rằng bản chất của người nhập cư là xấu xa khi họ phạm tội,

when they are, you know, committing violent crimes,

even though the violent crime rate overall

mặc cho tỷ lệ tội phạm nói chung còn không bằng những năm 90?

is nowhere close to what it was in the '90s.

And immigrants are some of the least likely to commit them,

Những người nhập cư là những người ít “yêu nước” nhất,

because that means they get tossed out of the country,

bởi vì họ có thể dễ dàng bị trục xuất khỏi Mỹ,

as opposed to people that actually have a legal right to be in the US.

rất khác biệt so với những công dân có quyền lợi hợp pháp trên đất Mỹ.

But, I mean, there's been so much really disturbing language

Nhưng tôi nghĩ đang tồn tại nhiều ngôn từ không đúng mực về người nhập cư,

that I think has increased hatred

dẫn đến sự thù hận và sự gia tăng bạo lực và kỳ thị chủng tộc

and leads to more violence and hate crimes

against illegal immigrants

đối với những người nhập cư bất hợp pháp, và nhiều hơn với người nhập cư hợp pháp.

and frequently against immigrants that aren't illegal.

I think Trump's much more willing.

Tôi nghĩ Trump sẽ mạnh tay hơn về việc này.

That's a feature of Trump, of Vance,

Đó vẫn là một đặc trưng của Trump, của Vance (phó tổng thống),

of the MAGA America First-ism,

của phong trào MAGA

cùng chủ nghĩa American First (Mỹ là trên hết).

in part because it's a grievance-based, more nativist ideology.

Một phần là do đây là tư tưởng bản địa bài ngoại có phần cực đoan.

But the actual policies on immigration are not so radically different.

Trên lý thuyết là vậy, nhưng chính sách thực thì không quá khác biệt.

The big difference in policy implementation

Sự khác biệt lớn nhất trong việc thực hiện chính sách của Trump

that Trump has talked about

is wanting to send back some 11 million illegal migrants in the US.

là việc ông muốn trục xuất gần 11 triệu người nhập cư bất hợp pháp ở Mỹ.

There is absolutely no way he would be able to implement that policy.

Điều này là hoàn toàn không thể,

The infrastructure doesn't exist.

bởi cơ sở hạ tầng để thực hiện điều đó gần như là không thể tồn tại.

It would not be created.

But I would say that even if he did 10 percent of it, which is plausible,

Ngay cả khi ông ấy trục xuất 10% trong đó, điều mà hoàn toàn có thể được thực hiện,

the inflationary impact that would have

hệ quả lạm phát đối với lực lương lao động Mỹ sẽ rất đáng kể.

on labor in the United States would be significant.

And I think that the market participants

Và tôi nghĩ những người tham gia vào thị trường lao động

that are looking at the difference between Harris and Trump

ngoài xem xét sự khác biệt giữa Harris và Trump,

are looking at tariffs

sẽ xem xét về chính sách thuế quan,

but they're also looking specifically at labor rates and immigration.

cũng như về tỷ lệ lao động và tỷ lệ nhập cư.

HW: That's interesting.

HW: Thật thú vị.

I mean, inflation has also been a huge topic of conversation,

Lạm phát vẫn luôn là một chủ đề lớn,

but I don't know that people are necessarily connecting

nhưng không ngờ lại tồn tại một mối quan hệ mật thiết

immigration and inflationary rates.

giữa tình trạng nhập cư và sự lạm phát.

What else should people be thinking about

Liệu còn điều gì khác mà người đi bầu cần cân nhắc về mặt kinh tế

in terms of the economy from these two candidates?

hai ứng cử viên này không?

IB: Những con “diều hâu thâm hụt” đang gần như biến mất.

IB: The fact that the great deficit hawks are near extinction.

(chỉ người ưu tiên giảm thâm hụt trong chính trị)

That either Trump or Harris would be strongly expansionary

Trump hay Harris cũng sẽ đều chi mạnh tay hơn.

in terms of fiscal spend.

There would be slightly different focus, I think,

Nhưng mục đích tiêu tiền của họ sẽ khác,

that Trump would look to extend the entire tax cut package

với Trump tìm cách mở rộng việc cắt giảm toàn bộ thuế

that would be coming to a conclusion.

sau một thời gian cân nhắc.

It was, you know, put in as temporary kicking the can to somebody else.

Nó như một sự trì hoãn trách nhiệm tạm thời và đẩy nó cho người khác vậy.

And if that can is kicked to the same person, he's going to expand it all.

Nếu nó rơi vào cùng 1 người, ông ấy sẽ đẩy thêm nữa cho người đó.

So he wouldn't get as much money in,

Vì vậy, lợi nhuận sẽ không rơi vào tay của Trump quá nhiều.

and he would also try to reduce corporate tax rates further.

Trump cũng sẽ cố gắng hơn nữa nhằm giảm thuế doanh nghiệp,

The intention would be to juice growth,

với mục đích thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.

but I don't think that that would meet the expenditure

Nhưng tôi nghĩ các doanh nghiệp vẫn sẽ bị thiếu hụt về mặt tài chính,

and, especially in a still comparatively slightly higher interest rate environment,

nhất là trong môi trường lãi suất vẫn tương đối cao như hiện nay,

where you're doing a lot more debt servicing as a part of your budget.

và bạn phải xem việc trả nợ là một phần trong ngân sách của mình.

And also, I think Trump would lean more heavily

Ngoài ra, tôi nghĩ Trump tập trung nhiều khoản chi tiêu hơn cho quốc phòng.

into higher spending in defense,

Kamala Harris,

Mặt khác, bà Kamala Harris

her policies would be less growth-oriented for the private sector.

sẽ ít định hướng tăng trưởng kinh tế tư nhân.

Bà ấy vẫn đang cố gắng tập trung vào các doanh nghiệp vừa và nhỏ,

Though she is trying to lean into small and medium enterprises

cũng như các doanh nghiệp khởi nghiệp.

and entrepreneurship, again, something that you would see,

you know, green shoots of that are useful long term,

Việc này sẽ có lợi về lâu dài,

but you wouldn't see that benefit for the four years of her presidency.

nhưng sẽ không thấy được lợi ích trước mắt ngay trong nhiệm kỳ tổng thống của bà.

She would certainly increase tax rates on the wealthy

Bà ấy chắc chắn sẽ tăng thuế đối với người tu nhập cao,

and probably the corporate, the baseline corporate tax rate.

và có thể là doanh nghiệp lớn, với mức thuế doanh nghiệp cơ bản.

So that would bring more money in.

Điều đó sẽ mang lại nhiều lợi nhuận hơn.

But the significant expansion of social programs

Nhưng việc mở rộng đáng kể các chương trình xã hội

would more than make up for that.

sẽ bù đắp lại cho điều đó.

And so both of these presidents would be significantly expansionary

Kết lại, cả hai ứng cử viên đều sẽ giúp Mỹ tăng trưởng mạnh mẽ về mặt tài chính.

on the fiscal side.

I don't think it would affect the interest

Tôi không nghĩ sẽ ảnh hưởng đến sự quan tâm

in the strength of the dollar globally,

đến sức mạnh của đồng đô la trên phạm vi thế giới.

I think that's a much longer-term issue,

Nó thuộc loại vấn đề về lâu dài hơn,

especially given how weak the comparative other stores of value

đặc biệt là khi các phương tiện cất giữ giá trị của các nền kinh tế khác

and economies are around the world,

yếu hơn nhiều so với đồng đô la của Mỹ.

Japan, the Eurozone, China, which isn't convertible.

Đồng Yên Nhật, đồng Euro, Nhân dân tệ của Trung Quốc.

But certainly this is a very big can that is being kicked.

Nhưng chắc chắn đây chỉ là một sự trì hoãn lớn thôi.

And when you talk about US politics frequently,

Nếu bạn thường xuyên tìm hiểu về chính trị Mỹ,

that's what you're talking about.

đó sẽ là những điều bạn sẽ bắt gặp.

You're talking about short-term, tactical refusal

Những sự “trì hoãn” ngắn hạn và có chiến thuật

to accept long-term strategic challenges.

để tạo điều kiến đối phó với thách thức chiến lược lâu dài.

The climate change challenge is the biggest example of that.

Thách thức về biến đổi khí hậu là một ví dụ điển hình.

But the fiscal challenge is a certain second.

Thách thức về tài chính cũng nằm trong số đó.

HW: So many cans, so little time.

HW: Quá nhiều thách thức nhưng lại quá ít thời gian.

OK, here's a really great question

Tiếp đây là một câu hỏi rất hay

that we had in from one of our lovely TED members.

đến từ một trong những thành viên TED của chúng ta.

"What can be done

“Làm sao để ngăn chặn việc truyền bá thông tin sai lệch

about the pandemic of misinformation

making a mockery of informed voting?"

nhằm làm nhiễu loạn việc bầu cử của người dân?”

IB: I think as long as we have algorithms

IB: Tôi nghĩ miễn là chúng ta

vẫn còn thuật toán phân phối thông tin

that are driving the information that we get

and that are being driven by a profit motive

được xây dựng với mục đích kinh tế,

as opposed to a civic motive, a community motive,

trái ngược với mục đích nhân văn, mục đích cho cộng đồng,

or just an accuracy and information motive,

hay đơn thuần chỉ vì sự chính xác và cung cấp thông tin,

all of those things would be very different.

thì vẫn còn tồn tại nhiều sự khác biệt.

You're going to have this become a much bigger problem.

Và điều đó sẽ phát triển thành một vấn đề lớn trong tương lai.

I remember when weathermen and women

Tôi vẫn còn nhớ lúc mà phóng viên dự báo thời tiết

weren't objects of politicization.

chưa bị chính trị hóa.

That is no longer true.

Hiện tại thì điều đó không còn đúng nữa.

There's weather control, apparently,

Họ bị xem là người “kiểm soát” thời tiết, gây ra các hiện tượng thời tiết cực đoan.

from God knows who, from "them."

They're doing weather control.

You know, hurricanes do not differentiate between Trump voters

Bão thì không phân biệt giữa người bầu cho Trump hay cho Harris.

and Harris voters,

and you desperately need to listen to the scientists,

Điều bạn cần làm là nghe các chuyên gia

on what is likely to come from an imminent,

dự báo về một cơn bão lớn sắp xảy ra, những cơn lốc xoáy hay nước dâng do bão.

massive storm and tornadoes and storm surge.

And, you know, more people are dead today because of that disinformation.

Có rất nhiều người thiệt mạng vì được cung cấp thông tin sai lệch.

So if you think that this is unprecedented and bad

Nếu bạn nghĩ rằng điều này là chưa có tiền lệ,

when we talk about a hurricane,

và thật tiêu cực khi nói về một cơn bão hay thậm chí không quan tâm đến đại dịch,

and never mind when we talk about a pandemic,

then what do you think is going to happen with our democracy?

thì liệu nền dân chủ Mỹ này sẽ đi về đâu?

So I think there are a lot of things that can be done.

Tôi nghĩ có rất nhiều điều chúng ta có thể làm.

One of them is that bots do not have free speech.

Một trong số đó là không cho phép người máy có tự do ngôn luận.

They don't have the right of free speech.

Chúng không có quyền tự do ngôn luận.

I'm a big advocate of free speech.

Tôi là người ủng hộ tự do ngôn luận.

I think it's an important thing we have in our country.

Đây là một điều quan trọng với đất nước của chúng ta,

It applies to human beings.

và với con người.

So I think that human beings, at least in America,

Vì vậy, ít nhất là ở Mỹ -

and I understand there are problems in more repressive societies,

có thể sẽ khó với những quốc gia hà khắc hơn,

and for now, the US is not such a society, though there are trends,

Mỹ không phải là một xã hội như vậy, dù cũng đang có xu hướng -

should be verified.

con người nên được “xác minh”.

In other words, you have to be a real human being

Nói cách khác, bạn phải là con người thật

to be able to exist on a social media platform,

thì mới được là người dùng nền tảng mạng xã hội.

as a human being,

Là một con người thì mới được xác minh, được thuật toán quảng bá.

to be verified, to be promoted algorithmically.

And if you're not,

Nếu bạn không phải là con người,

I mean, there's a place for AI-related content,

tất nhiên, vẫn sẽ có nơi dành riêng cho nội dung liên quan đến AI,

but that content needs to be not verified,

nhưng những nội dung ấy sẽ không được xác minh

and it cannot be promoted algorithmically.

và không được thuật toán quảng bá.

It has to be promoted by a human being who knows it's AI-driven content.

Nó chỉ được quảng bá khi có ai đó biết rằng đó là nội dung do AI tạo ra.

I think that would make a difference.

Tôi nghĩ điều này sẽ tạo ra sự thay đổi.

I also think that we need more responsibility

Tôi cũng nghĩ rằng chúng ta cần nhiều trách nhiệm hơn

for civic relations and democracy

đối với quan hệ dân sự và dân chủ từ các lãnh đạo doanh nghiệp của nước ta.

from our corporate leadership.

We just do.

Chúng tôi cần điều đó.

And I think that we have seen an unfortunate, you know,

Tôi nghĩ rằng thật bất công khi mà

lionization of a whole class of people

công chúng đang thần tượng hóa một tầng lớp nhất định,

that are making an incredible amount of money,

và họ đang kiếm được một số tiền lớn từ điều đó.

they're the richest people in the world,

Họ trở thành những người giàu nhất thế giới,

and they show zero concern

nhưng họ lại không quan tâm đến hạnh phúc của những người dân khác.

for the well-being of their fellow citizens.

And that has to change.

Và điều đó cần phải được thay đổi.

More people have to lead by example.

Bên cạnh những người phải làm gương,

But we are going to need more regulation as well

chúng ta vẫn cần luật pháp và quy định

that helps ensure that if a business model is actively eroding democracy,

nhằm đảm bảo nếu loại hình kinh doanh nào đang làm xói mòn nền dân chủ Mỹ,

that they have to pay for the costs of that.

họ sẽ phải “trả giá” cho những chi phí đó.

They have to be responsible for the negative externalities.

Họ sẽ phải chịu trách nhiệm về những tác động tiêu cực do họ gây ra.

You and I talked about climate change.

Về vấn đề biến đổi khí hậu,

It's fairly clear that if you're a company that emits pollution,

khá rõ ràng khi một công ty gây ô nhiễm môi trường,

you should have to pay for that pollution, because if you don't,

bạn phải trả tiền bù đắp cho sự ô nhiễm đó.

Nếu bạn không trả tiền, động vật, trẻ em sẽ phải trả giá.

the animals will pay, the kids will pay.

You know, the society will pay.

Và lâu dần cả xã hội sẽ phải trả giá.

Someone always pays.

Ai đó sẽ phải trả giá.

And that is equally true when we talk about disinformation.

Tương tự với vấn đề thông tin sai lệch.

If there are costs to a platform --

Nếu một nền tảng nào đó phát sinh chi phí-

a platform has every right to make money --

một nền tảng có quyền kiếm tiền -

but if there are direct costs to society that are measurable,

nhưng nếu phát sinh những thiệt hại trực tiếp cho xã hội có thể đo lường,

that come from the existence and the furtherance of that product,

mà chúng xuất phát từ sự tồn tại và phát triển của sản phẩm đó,

those are costs that also have to be borne by that corporation,

những thiệt hại sẽ được gánh chịu bởi công ty sản xuất sản phẩm đó.

and we have not yet been willing to have that conversation.

Chúng ta vẫn chưa sẵn sàng để nói nhiều về vấn đề này.

Reparations are one thing.

“Bồi thường” cũng là một vấn đề lớn.

I mean, you know, the idea that you have to pay

for the countries that you've already --

But I'm talking about things that are happening right now,

Tôi đang nói về những hiện tượng đang xảy ra ngay lúc này:

companies that are making money right now, that are making benefits,

các công ty đang kiếm tiền và tạo ra lợi nhuận,

that are actively not paying for costs on the back of our citizens

nhưng lại không chủ động bồi thường những tổn thất gây ra trong quá trình đó

cho người dân và thế hệ trẻ.

and our young people.

That is not acceptable, and that has to change.

Điều đó không thể chấp nhận được và cần phải được thay đổi.

HW: Well said, Ian Bremmer.

HW: Anh nói rất hay, anh Ian Bremmer.

What are the chances --

“Khả năng -

and this is a horrible question, but I have to ask it --

đây là một câu hỏi tiêu cực, nhưng tôi phải hỏi nó -

what do you think are the chances that we’re going to experience violence

“Khả năng chúng ta đối diện với bạo lực sau đợt bầu cử này là bao nhiêu?”

after the election?

IB: Well, violence, sure.

IB: Khả năng cao đấy.

I mean, we experience violence every day in this country,

Chúng ta vẫn trải qua bạo lực mỗi ngày ở đất nước này.

so I don't think you mean that.

Tôi không rõ ý của người hỏi

I'm not sure you mean January 6 type violence,

có phải là bạo lực giống ngày 6/1 (tại điện Capitol) hay không;

because I think that's very unlikely.

nếu đúng thì sẽ rất khó xảy ra.

I think Washington, DC will be locked down.

Tôi nghĩ Washington, DC sẽ phải đóng cửa.

It's the same thing that, like, you know, you had to take your shoes off.

Nó cũng giống như việc phải cởi giày ra.

Why?

Tại sao?

Because it was a shoe bomber on a plane,

Bởi đã có một vụ đánh bom liều chết bằng bom ẩn trong giày.

so damned if you're going to put them in your shoes going forward.

Thật ngu ngốc nếu bạn tiếp tục đi giày sau sự việc đó.

I mean, we make sure that we can’t do the same thing a second time.

Chúng ta phải đảm bảo rằng sẽ không xảy ra điều tương tự lần thứ hai.

But I do think there’s going to be violence.

Nhưng tôi nghĩ sẽ có bạo lực.

Look, you haven't asked me about two assassination attempts

Bạn chưa nhắc đến hai vụ ám sát cựu Tổng thống Trump.

on former President Trump.

At least one of which was incredibly close from happening.

Một trong số chúng suýt nữa thì thành công.

I mean, if this kid had been at all remotely capable as a shooter,

Nếu đứa trẻ (thủ phạm) này có khả năng bắn súng từ xa tốt hơn,

có lẽ Trump đã xuống suối vàng rồi.

Trump's dead.

And I think that Trump's supporters,

Tôi nghĩ rằng những người ủng hộ Trump,

who believe that "they" have tried to impeach and convict him twice

người tin rằng những kẻ ám sát đã cố gắng “nhân danh công lý” hai lần

for crimes he didn't commit,

vì những tội ác mà Trump không hề làm,

then they're trying to throw him in jail for crimes he didn't commit,

sau đó chúng cố gắng bỏ tù Trump không vì lý do gì cả.

and we're going to vote for him anyway.

Và họ vẫn sẽ tiếp tục bầu cho Trump.

Và sau đó họ cố giết những kẻ ám sát đó, và họ đã giết được chúng.

And then they try to kill him, and they killed him.

They killed him.

I think they do not accept that.

Tôi nghĩ họ không chấp nhận điều đó.

Và tôi nghĩ điều đó sẽ dẫn đến bạo loạn nghiêm trọng trên khắp cả nước.

And I think that that would have led to serious riots across the country,

violent riots with people with guns

Những người cuộc bạo động vũ trang,

and not just citizens,

và không chỉ công dân bình thường tham gia,

but I think also Trump supporters in the military,

còn có những người ủng hộ Trump trong quân đội,

các tân binh, người đã nhập ngũ cả nam lẫn nữ,

you know, recruits,

you know, enlisted men and women,

I think Trump supporters in police forces.

hay trong lực lượng cảnh sát.

I think this would have been certainly far more violent

Tôi nghĩ chắc chắn sẽ bạo lực hơn nhiều

than anything we would have seen since the Vietnam days,

so với những sự kiện từ sau cuộc xâm lược Việt Nam bất thành,

and maybe worse than that.

và có thể còn tồi tệ hơn thế nữa.

And no one asked me about it.

Chưa ai hỏi tôi về điều này cả.

In the last several weeks,

Trong vài tuần qua, tôi nghĩ không ai hỏi tôi về điều này cả,

I don't think I've gotten one question from anyone,

from a meeting with a leader,

trong cuộc họp với một nhà lãnh đạo, tuần lễ Đại hội đồng Liên Hợp Quốc,

during the UN General Assembly week,

all the leaders I met with,

tất cả các nhà lãnh đạo tôi gặp, trong phỏng vấn hay bài phát biểu.

or in a media interview or a speech, nothing.

And yet we were this close to that.

Nhưng chúng ta đã gần với điều đó rồi.

And so I do think that we are, you know, kind of normalizing this process,

Chúng ta đang bình thường hóa quá trình này,

even though this process is anything but normal.

dù quá trình này không bình thường.

There will be districts that don't certify the winner of the election

Sẽ có những quận trong bang không xác định người thắng trong cuộc bầu cử tại quận đó,

because the elected officials don't like the outcome.

vì các quan chức được bầu không thích kết quả bầu cử.

There will be massive numbers of court cases.

Sẽ có một lượng lớn các vụ kiện tại tòa án.

I think there will be intimidation in certain areas

Tôi nghĩ sẽ xảy ra trong một số lĩnh vực nhất định,

that will try to stop certain people from voting.

nhằm cố gắng ngăn người dân bỏ phiếu.

And I think that after the vote is done,

Và tôi nghĩ sau khi kết thúc bỏ phiếu,

there will be huge numbers of people that don't believe that it's true,

sẽ có nhiều người không chấp nhận kết quả

that believe it's rigged.

và cho rằng đây là kết quả gian lận.

And that's a dangerous place to be.

Chính trị đúng là như chiến trường.

So I'm not that worried about the weeks running up to the election,

Vì vậy, tôi không lo lắng về những tuần trước cuộc bầu cử,

the next four.

là 4 tuần tiếp theo đây.

I'm very worried about the days and weeks after the election.

Tôi lại lo hơn về những ngày sau cuộc bầu cử.

I'm not talking about a civil war.

Tôi không nói đến khả năng nội chiến, hay việc Mỹ trở thành một chế độ độc tài.

I’m not talking about the US becoming a dictatorship.

But I am talking about a period of profound unrest

Nhưng tôi đang nói về một giai đoạn bất ổn sâu sắc

that people alive in the US right now aren't really prepared for

mà những người sống ở Mỹ hiện nay

chưa thực sự chuẩn bị và chắc chắn họ không quen với điều đó.

and they're certainly not used to.

HW: That is a very miserable note on which to end, but end we must.

HW: Dù không muốn, nhưng có lẽ chúng ta phải kết thúc chương trình tại đây.

So I suppose the conclusion is that we should all go vote.

Tóm lại, kết luận của ngày hôm nay là chúng ta nên đi bỏ phiếu.

I'm just going to share that this is the first election

Tôi cũng muốn chia sẻ rằng đây đầu tiên tôi bỏ phiếu

that I will be voting in as an American citizen,

với tư cách là một công dân Mỹ.

I'm really very excited,

Tôi đang khá là thích thú đây.

and I'm very excited that I get to talk to you on these occasions.

Tôi rất vui khi có thể trò chuyện với bạn trong một dịp như thế này.

Ian, thank you so much for your wisdom and for your insight.

Cảm ơn bạn, Ian, vì những chia sẻ và hiểu biết của bạn.

Thank you to all the TED members for being here

Cảm ơn các thành viên TED đã có mặt ở đây,

and we will see you again soon.

và chúng tôi sẽ sớm gặp lại các bạn.

IB: Thank you, Helen.

IB: Cảm ơn bạn, Helen.