The Role of Art and Forgiveness in Democracy | Marc Bamuthi Joseph and Wendy Whelan | TED

Translator: kim lien tran Reviewer: Kim Lien

About five years ago, I moved to Washington, DC,

Khoảng năm năm trước, tôi chuyển đến Washington, DC,

to become one of the vice presidents of the Kennedy Center.

để trở thành phó chủ tịch Trung tâm Kennedy.

For the last 25 years,

Trong suốt 25 năm qua,

I've made a living writing everything from poems in Oakland

tôi đã kiếm sống bằng cách viết mọi thứ từ những bài thơ ở Oakland

to operas in Amsterdam.

đến những vở kịch ở Amsterdam.

Living in DC, though,

Tuy nhiên, sống ở DC

has made me obsessed with forgiving.

đã khiến tôi bị ám ảnh bởi sự tha thứ.

And also with forgetting.

Và cùng với sự lãng quên.

Forgiving requires a deeply personal commitment to healing.

Tha thứ đòi hỏi một cam kết cá nhân sâu sắc để chữa lành.

But forgiveness is also a political animal.

Nhưng tha thứ cũng là một động lực chính trị.

Like, how do I, as a citizen, forgive what happened on January 6?

Ví dụ, làm sao tôi, với tư cách công dân, có thể tha thứ cho biến cố ngày 6 tháng 1?

How do I reconcile what I think is a national injustice,

Làm sao tôi chấp nhận điều tôi cho là một bất công quốc gia,

which is that since the pandemic,

đó là kể từ đại dịch,

through the jungle of managing a national trauma in public health,

khi cố gắng vượt qua cuộc khủng hoảng y tế cộng đồng,

we haven't really invested very much in public healing.

chúng ta đã không đầu tư nhiều cho việc chữa lành cộng đồng.

Which leads me to forgetting.

Điều đó khiến tôi quên đi.

It seems like when you start banning books in a country,

Có vẻ khi một quốc gia bắt đầu cấm sách,

you're asking us all to forget a bunch of things.

bạn đang yêu cầu tất cả chúng ta quên đi nhiều điều.

Historical erasure in schools is how forgetting happens in a systemic way.

Xóa lịch sử trong trường học dẫn đến sự lãng quên có hệ thống.

But forgetting also happens through disputed realities

Nhưng sự lãng quên cũng xảy ra thông qua các thực tại bị bóp méo

and a disruption and disinformation.

sự gián đoạn và thông tin sai lệch.

Through a culture that manages to produce multiple options of facts.

Thông qua một nền văn hóa tạo ra nhiều phiên bản khác nhau của sự thật.

Says, yeah, maybe it was a riot,

Nói rằng, có thể đó là một cuộc bạo loạn,

but also maybe it was a feral tour of a federal building,

nhưng cũng có thể đó chỉ là một cuộc tham quan giả tại tòa liên bang,

as if we're all supposed to forget what we actually saw.

như thể tất cả chúng ta phải quên đi những gì mình đã chứng kiến.

So is it possible to remember and forgive?

Vậy có thể nhớ và tha thứ không?

And let's say we can remember and forgive.

Giả sử chúng ta có thể nhớ và tha thứ.

How does art make that possible?

Thì nghệ thuật giúp ta làm điều đó thế nào?

My job at the Kennedy Center is not social passivity,

Công việc của tôi tại Kennedy không phải là đứng ngoài xã hội,

it is social impact.

mà để tạo ra tác động xã hội.

People ask me all the time,

Mọi người luôn hỏi tôi,

what can art do to help create an equitable society?

nghệ thuật có thể làm gì để giúp tạo ra một xã hội công bằng?

But that's the wrong question

Nhưng đó là câu hỏi sai

and it puts the onus on the wrong people.

và nó đặt trách nhiệm lên nhầm người.

The actual question is

Câu hỏi đúng là

why aren't our healthcare systems more like music?

vì sao hệ thống y tế của chúng ta không giống như âm nhạc?

Why doesn't our political apparatus operate more like the flow of a poem?

Vì sao bộ máy chính trị không vận hành như dòng chảy của một bài thơ?

How do we elevate the stock of art that helps create an infrastructure

Làm sao ta nâng tầm nghệ thuật để xây dựng nền tảng

for both remembrance and forgiveness?

cho cả ký ức và tha thứ?

Chasing these questions led me to a piece of classical music

Theo đuổi những câu hỏi này đã dẫn tôi đến một bản nhạc cổ điển

called "The Carnival of the Animals" by Saint-Saëns.

có tên “Carnival of the Animals” của Saint-Saëns.

Historically, "The Carnival of the Animals"

Trong lịch sử, “Carnival of the Animals”

is performed as a series of 14 mini suites,

được trình diễn thành một chuỗi 14 tổ khúc nhỏ,

each inspired by a different being in the animal kingdom.

mỗi tổ khúc lấy cảm hứng từ một loài trong thế giới động vật.

Our version of the carnival,

Phiên bản ‘Lễ hội muông thú’ của chúng tôi,

which has a mix of Saint-Saëns' music,

có sự pha trộn giữa âm nhạc của Saint-Saëns,

some new music, some a capella moments,

nhạc mới và những khoảnh khắc a cappella,

asks a different set of questions.

đặt ra những câu hỏi khác.

We ask what if "The Carnival of the Animals"

Chúng tôi hỏi điều gì sẽ xảy ra nếu “Lễ hội muông thú”

took place in the Capitol building on January 6?

diễn ra trong tòa nhà Capitol vào ngày 6 tháng 1?

Who were the animals that were present on that day?

Những con vật nào đã có mặt hôm ấy?

We ask, can our democracy survive

Liệu nền dân chủ của chúng ta có thể tồn tại

if we don't manufacture the empathy it takes to forgive?

nếu ta không nuôi dưỡng sự thấu cảm để tha thứ?

This country uses alloys to manufacture cars.

Nước Mỹ dùng hợp kim để chế tạo ô tô.

We use brick to construct buildings.

Chúng ta dùng gạch để xây dựng nhà cửa.

Can we use art to manufacture empathy

Vậy chúng ta có thể dùng nghệ thuật để tạo ra sự thấu cảm

as an intentional aspect of our economy?

như một phần chủ động của nền kinh tế không?

As an example, we want to share with you our version of the cuckoo.

Ví dụ, chúng tôi muốn chia sẻ phiên bản chim cúc cu của mình.

Now, our piece premiered in an election year

Tác phẩm của chúng tôi ra mắt vào năm bầu cử

when one of the candidates running for president

khi một ứng cử viên tranh cử tổng thống

was indicted in federal court for his role in the riot.

bị truy tố tại tòa án liên bang vì vai trò của anh ta trong cuộc bạo loạn.

That said,

Điều đó nói lên rằng,

the cuckoo is not about crazy.

chim cúc cu không phải là sự điên loạn.

It's about cycles.

Nó nói về những vòng lặp.

It's a moment in our work

Một khoảnh khắc trong tác phẩm của chúng tôi.

that remembers the toxic cycles that led to January 6.

ghi nhớ các chu kỳ độc hại dẫn đến ngày 6 tháng 1.

It's a piece that asks,

Đó là một câu hỏi,

how do we forgive the actors of chaos

làm thế nào để chúng ta tha thứ cho những kẻ gây hỗn loạn

if we don't remember the cycles of inaction

nếu ta quên những lần làm ngơ

that propagated them?

đã tiếp tay cho họ?

Here to help me is the great Wendy Whelan.

Đồng hành cùng tôi hôm nay là nghệ sĩ xuất sắc Wendy Whelan.

"The Carnival of the Animals" is a parable about structure

“Carnival of the Animals” là một dụ ngôn về cấu trúc

structured in parallels about animals.

dựng bằng những hình ảnh song song giữa các loài vật.

I want to bring one of those animals to life.

Tôi muốn đưa một trong những con vật đó vào cuộc sống.

Joining me is New York City Ballet icon,

Tham gia cùng tôi là biểu tượng của New York City Ballet,

the artistic director of the New York City Ballet.

giám đốc nghệ thuật của New York City Ballet.

This is Wendy Whelan.

Đây là Wendy Whelan.

(Cheers and applause)

(Tiếng cổ vũ và vỗ tay)

About 2:30, maybe 2:45,

Khoảng 2:30, có thể là 2:45,

my mom texts me to see if I'm safe.

mẹ tôi nhắn tin cho tôi để xem tôi có an toàn không.

That's a lie.

Không đúng.

I text her to see if she's OK.

Chính tôi nhắn mẹ để hỏi bà có ổn không.

My mom is from Haiti.

Mẹ tôi đến từ Haiti.

She's seen this before.

Bà đã từng thấy chuyện này trước đây.

A riot, a coup, a despot, his crew.

Bạo loạn, đảo chính, bạo chúa và bè lũ của hắn.

I ask her if she's triggered.

Tôi hỏi mẹ có bị kích động không.

She's seen this before.

Bà đã từng chứng kiến cảnh này.

The cuckoo flies above

Chim cúc cu bay trên cao

and after a while, falls slowly to the Earth.

rồi từ từ rơi xuống đất.

It has a slight speech impediment.

Nó có tật nói ngọng nhẹ.

The human ear thinks its call repetitive.

Tai người nghe tiếng nó lặp đi lặp lại.

The human ear thinks its call repetitive,

Tai người cho rằng tiếng nó nhàm chán,

as if humans could be the arbiters of another species' song.

như thể con người có quyền phán xét bài ca của loài khác.

Though in this case, the human ear is not wrong.

Mặc dù trong trường hợp này, tai người không sai.

The cuckoo repeats herself.

Chim cúc cu cứ lặp đi lặp lại tiếng hót,

Like each leaf on the branch upon which she perches

Giống như mỗi chiếc lá trên cành mà nó đậu

is a rosary bead or a Tibetan mala.

là một hạt tràng hạt hay chuỗi Mala Tây Tạng.

The human ear doesn't hear the slender bird's prayer.

Tai người chẳng nghe ra lời cầu nguyện của con chim nhỏ ấy.

No matter.

Nhưng chẳng sao.

No matter, she attends to other concerns.

Chẳng sao, nó vẫn tiếp tục công việc.

Laying eggs in other birds' nests,

Đẻ trứng trong tổ chim khác,

eating insects, learning French.

ăn côn trùng, học tiếng Pháp.

(French) The cuckoo flies.

(Tiếng Pháp) Chim cúc cu lại bay lên.

And after a while, falls slowly to the Earth.

Rồi lại chầm chậm rơi xuống mặt đất.

(English) Because her mantras strike the ear as monotonous drone,

(Tiếng Anh) Vì tiếng nó lặp đều như tiếng tụng kinh,

humans clone her tone in their clocks.

con người lấy tiếng nó làm chuông đồng hồ.

The hour comes, the hour comes, like clockwork.

Giờ điểm, giờ điểm, giống như đồng hồ.

The song that we recognize as time

Bài ca của thời gian

does not stop.

không dừng lại.

The cuckoo is no yeoman laborer,

Cúc cu không phải kẻ lao động khổ sai,

singing like the incessant swinging of a mountain sculptor's chisel.

hót như nhát đục đều đặn của thợ tạc núi.

Her song is not relentless work.

Tiếng hót của nó không phải nặng nhọc.

It is incessant prayer.

Đó là lời cầu nguyện không dứt.

Humans think her crazy, repeating herself, repeating herself.

Con người nghĩ nó điên, cứ lặp lại mãi.

They use her name in pejorative vain,

Họ dùng tên nó để mỉa mai nhau,

call each other out by slurring the sound of cuckoo.

nhại tiếng cúc cu để chế giễu.

Cuckoo.

Cúc cu.

Expanding her striped-feathered breast

Mở rộng bộ ngực lông sọc của nó

and giving the sky her mouth.

và cất tiếng hót vào trời cao.

Cuckoo comes in many colors.

Cúc cu có nhiều màu sắc.

Mad styles.

Nhiều kiểu dáng lạ.

Got family in Europe and the tropics.

Có họ hàng khắp châu Âu và vùng nhiệt đới.

Tragic and romantic like unrequited love

Bi kịch và lãng mạn như mối tình đơn phương

on a North Pacific island.

trên đảo Bắc Thái Bình Dương.

And for the record, for the record,

Và xin nói rõ, xin nói rõ,

clock fabricators and American gift makers,

những người làm đồng hồ và quà lưu niệm ở Mỹ,

She is not simple-brained.

cúc cu không hề ngu ngốc.

She happened to be outside the window

Nó tình cờ bay qua cửa sổ

when George Santayana coined the aphorism

khi George Santayana nói rằng

that those who cannot remember the past

ai không nhớ được quá khứ

are condemned to repeat it,

sẽ lặp lại nó,

condemned to repeat it.

lặp lại nó.

She's been there for trickle-down economics,

Nó đã chứng kiến kinh tế nhỏ giọt,

for TV personalities running for public office,

người nổi tiếng truyền hình ra tranh cử,

for athletes rapping,

vận động viên rap,

for European peace treaties with native people,

hiệp ước hòa bình giữa châu Âu và người bản địa,

and for 14 different ends to the COVID 19 pandemic.

và 14 lần tuyên bố kết thúc đại dịch COVID-19.

Remember the past.

Hãy nhớ quá khứ.

Remember, cuckoo.

Nhớ nhé, cúc cu.

Cuckoo.

Cúc cu.

Matter of fact,

Trên thực tế,

she's noticed that in the cyclical strain

nó nhận ra rằng trong vòng lặp căng thẳng

on the infrastructure of public health,

của hệ thống y tế công đồng.

there hasn't been very much attention being paid to public healing.

rất ít ai chú ý tới việc chữa lành cộng đồng.

Like the act of intentionally and collectively acknowledging

Giống như việc cùng nhau chủ động thừa nhận

the social and psychological trauma of loss

nỗi đau xã hội và tâm lý vì mất mát

and divisiveness,

và chia rẽ,

acknowledging that the planet has endured a rift,

thừa nhận rằng hành tinh này đã chịu một vết nứt,

and being intentional about healing together from that rift in public.

và cùng nhau hàn gắn vết nứt trong xã hội.

Public healing, cuckoo.

Chữa lành cộng đồng, cúc cu.

Repeating, cuckoo.

Nhắc lại, cúc cu.

The song on the automatic rifle.

Khúc ca vang lên trên khẩu súng tự động.

Mediocre and entitled,

Tầm thường và tự cao,

tantalizingly bland,

nhạt nhẽo một cách lôi cuốn,

middle class, white supremacist,

tầng lớp trung lưu, cực đoan da trắng,

disconnected,

cô lập,

white man is on the premises.

hắn có mặt ở hiện trường.

American terrorist thinking and praying and thinking and praying

Kẻ khủng bố Mỹ vừa nghĩ vừa cầu nguyện

like American senators or American Second Amendment defenders,

như các thượng nghị sĩ hay những người ủng hộ Tu chính án thứ hai,

neglecting the context of the weapons that the framers were suggesting.

mà quên mất bối cảnh vũ khí mà các nhà lập quốc từng đề cập.

They was talking about muskets, yo.

Họ nói về súng hỏa mai đó, này.

They was talking about muskets, yo.

Họ nói về súng hỏa mai đó, này.

The cuckoo repeats herself.

Chim cúc cu cứ lặp đi lặp lại tiếng hót.

The cuckoo flies above.

Nó bay lên cao.

And after a while,

Và sau một thời gian,

falls slowly to the Earth.

rơi từ từ xuống Trái đất.

Cuckoo.

Cúc cu

Cuckoo.

Cúc cu.

Cuckoo.

Cúc cu.

(Cheers and applause)

(Chúc mừng và vỗ tay)